Niepożądana reakcje na leki - jak wyglądają?

Niepożądane reakcje na leki to każdy skutek uboczny, który jest szkodliwy lub niezamierzony i pojawia się przy normalnie stosowanych dawkach. Mogą to być dawki służące do profilaktyki, diagnozy lub leczenia chorób. A także do przywrócenia, korekty lub modyfikacji funkcji biologicznych.

Wśród leków, które najczęściej wywołują niepożądane reakcje znajdziemy:

• Niesteroidowe leki przeciwzapalne
• Antybiotyki

Jak mogę poznać możliwe niepożądane reakcje na leki?

Hiszpańska Agencja Leków i Produktów Zdrowotnych (AEMPS) przypomina nam o tym, jak ważne jest, aby zawsze przeczytać ulotkę leków, które zostały nam przepisane lub tych, które kupujemy w aptece na własną rękę.

Konieczne jest zapytać naszego lekarza i farmaceutę o możliwe działania niepożądane, które może powodować lek. A także o sytuacje, w których jego stosowanie jest przeciwwskazane.

Ponadto powinniśmy również przejrzeć ulotkę. Na niej pojawiają się znane działania niepożądane i porady co zrobić, jeśli wystąpią.

Wszystkie leki na rynku mogą wywoływać pewne niepożądane reakcje. Jednak zdecydowano się wprowadzić je na rynek, ponieważ korzyści wynikające z ich zastosowania przewyższają ryzyko dla zdrowia.

Reakcje niepożądanie – rodzaje

Ogólna klasyfikacja działań niepożądanych leku dzieli je na dwie grupy: reakcje przewidywalne i nieprzewidywalne.

Reakcje przewidywalne

Stanowią one 80% działań niepożądanych. Są zależne od dawki, to znaczy im wyższe dawki, tym poważniejsze działania niepożądane. Ponadto są one związane z działaniami farmakologicznymi leku, takimi jak:

• Efekt uboczny mechanizmu działania
• Interakcja z innym lekiem lub substancją
• Przedawkowanie

Reakcje nieprzewidywalne

Reakcje te, w przeciwieństwie do poprzednich nie zależą od dawki, więc mogą rozwinąć się przy dowolnej ilości leku. Nie są one również związane z działaniami farmakologicznymi leku. Są związane z czynnikami zależnymi od pacjenta, ponieważ występują u osób o wysokiej wrażliwości immunologicznej lub podatnych na różnice genetyczne.

Wśród niepożądanych działań nieprzewidywalnych można wyróżnić:

• Nietolerancja: gdy przy minimalnych dawkach nie jesteśmy w stanie tolerować leku. Na przykład niektórzy pacjenci doświadczają drgawek przy minimalnej dawce salbutamolu.
• Idiosynkrazja: są to reakcje, które są uwarunkowane genetycznie i polegają na anormalnej reakcji na lek, ponieważ u pacjenta występuje niedobór enzymu lub zaburzenia metabolizmu leku. Reakcje te są zwykle poważniejsze, ale występują u niewielkiej liczby osób.
• Reakcje nadwrażliwości lub reakcje alergiczne: są to nieprawidłowe reakcje spowodowane mechanizmem odpornościowym. Na przykład alergia na penicylinę.
• Reakcja pseudoalergiczna lub anafilaktoidalna: są klinicznie nie do odróżnienia od poprzednich reakcji, ale są wytwarzane przez inny mechanizm, w którym nie bierze udziału układ odpornościowy. Zostały one opisane między innymi w przypadku leków opiatowych.

Inne rodzaje reakcji niepożądanych

Oprócz tych wymienionych istnieją również inne niepożądane działania, które mogą wystąpić w leczeniu farmakologicznym. Niektóre z tych reakcji są znane jako typ C.

Pojawiają się po długotrwałym podawaniu leku i ogólnie są przewidywalne i znane. Ta grupa obejmuje uzależnienia od leków – może wystąpić w przypadku benzodiazepin – późne dyskinezy z powodu leków neuroleptycznych lub zespół Cushinga wytwarzany przez kortykosteroidy.

Reakcje typu D są rzadkie i pojawiają się po pewnym czasie po zakończeniu leczenia. Niektóre z tych reakcji to teratogeneza, czyli wady rozwojowe płodów i rakotwórczość.

Z drugiej strony występują reakcje typu E, które występują po bardzo nagłym zaprzestaniu przyjmowania leku. Przykładem tego rodzaju działań niepożądanych jest niewydolność nadnerczy po zaprzestaniu przyjmowania kortykosteroidów, drgawki po odstawieniu leków przeciwpadaczkowych lub angina po odstawieniu beta-blokerów.

Podsumowanie

Bardzo ważne jest, aby dowiedzieć się o wszystkiego leku, który zamierzamy przyjmować. Wszystkie dostępne leki mogą wywołać pewne działania niepożądane, które mogą zamienić się w niebezpieczną reakcję. Zalecamy, aby zawsze pytać lekarza i farmaceutę o instrukcje dotyczące przyjmowania leku, a także o wszelkie przeciwwskazania, jakie może on mieć.