Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów: przyczyny i leczenie

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów to termin obejmujący siedem różnych schorzeń. Wszystkie z nich dotyczą bólu stawów u pacjentów poniżej 16 roku życia. Dowiedz się więcej z tego artykułu.

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów jest chorobą reumatyczną bez wyraźnego pochodzenia i najczęściej występuje w dzieciństwie. Istnieje od 1,6 do 23 przypadków na 100 000 dzieci poniżej 16 roku życia i około 3,8 do 400 przypadków na 100 000 nastolatków w wieku powyżej 16 lat. W zależności od regionu istnieje wiele różnic w oddziaływaniu tej choroby na dzieci.

W każdym razie termin młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS) nie wskazuje na pojedynczy obraz kliniczny. Z drugiej strony odnosi się do kilku podtypów tej patologii. Należy pamiętać, że pojęcie to obejmuje najczęstsze formy przewlekłego zapalnego zapalenia stawów u dzieci.

Spośród wszystkich wariantów najczęstsze jest zapalenie nielicznostawowe, które stanowi 50-60% przypadków. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tej grupie chorób, czytaj dalej.

Rodzaje młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów i ich objawy

Według portalu StatPearls młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów to grupa zapalnego zapalenia stawów o nieznanej przyczynie, która dotyka dzieci poniżej 16 roku życia i trwa 6 tygodni lub dłużej. Wcześniej termin ten był podzielony na 2 różne koncepcje: młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów i młodzieńcze reumatoidalne zapalenie stawów. W 1995 pojęcia te połączono.

Zgodnie z porozumieniem zawartym w 2001 r. przez Międzynarodową Ligę Stowarzyszeń Reumatologicznych (ILAR), istnieje 7 typów młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów. Poniżej powiemy na ten temat.

1. Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów: nielicznostawowa choroba zwyrodnieniowa

Jest przyczyną 50 do 60% przypadków. Ten wariant dotyczy od 1 do 4 stawów, głównie tych największych, takich jak łokcie, nadgarstki czy kolana. Najczęściej występuje we wczesnym dzieciństwie, osiągając szczyt w wieku około 2-4 lat.

Ponadto ma trzy inne podformy, w zależności od interwału pojawiania się. Są to:

• Typowe zapalenie nielicznostawowe – nie trwa dłużej niż 6 miesięcy.
• Trwałe zapalenie – trwa przez cały przebieg patologiczny.
• Przedłużone zapalenie – przekracza 6 miesięcy.

2. Dodatnie zapalenie wielostawowe dla czynnika reumatoidalnego (RF)

Czynnik reumatoidalny można uznać za ochronne przeciwciało typu IgM, ponieważ występuje w wysokich stężeniach we krwi podczas uporczywych infekcji. Normalnie tworzy kompleksy, które fagocytują komórki zapalne, co wspomaga układ odpornościowy.

Niestety, mutacje genetyczne mogą powodować nadmierną ekspozycję tego czynnika i przedłużoną aktywność zapalną. Tak więc 80% pacjentów z tym schorzeniem ma RF dodatni. Z tego powodu młodzieńcze zapalenie wielostawowe może być również związane z dysfunkcją czynnika reumatoidalnego.

Zapalenie wielostawowe z obecnością czynnika reumatoidalnego dotyka tylko 5-10% dzieci z MIZS, więc nie jest to częste. Według Hiszpańskiego Towarzystwa Reumatologicznego (SSR), ten wariant jest powszechny u młodych ludzi w wieku od 11 do 16 lat. Ten wariant zaczyna się od niespecyficznych objawów. Wpływa na 5 lub więcej stawów w ciągu pierwszych 6 miesięcy.

Ponadto jest to stan symetryczny. Jeśli jedna strona ciała ulega zapaleniu, druga strona też wykazuje objawy. Zwykle atakuje małe stawy, takie jak nadgarstki i struktury stawowe w dłoniach i stopach.

3. Zapalenie wielostawowe z ujemnym czynnikiem reumatoidalnym (RF)

Wariant ten dotyka 20% dzieci z MIZS, co czyni go drugim najczęstszym po zapaleniu nielicznostawowym. Podobnie jak przy dodatnim RF, wpływa na 5 lub więcej stawów w ciągu pierwszych 6 miesięcy, ale daje wynik ujemny w teście na czynnik reumatoidalny (RF).

4. Łuszczycowe zapalenie stawów

Występuje tylko u 2% pacjentów z MIZS i jest dwufazowe. Oznacza to, że ma dwa szczyty. Pierwszy ma miejsce w wieku 2-4 lat, a drugi w wieku 9-11 lat. Jak sama nazwa wskazuje, ból stawów wiąże się z łuszczycą, chorobą skóry, która powoduje łuszczące się zmiany.

W takim stanie układ odpornościowy pacjenta błędnie się przekierowuje. Limfocyty T CD4+ uwalniają cytokiny i wywołują zdarzenia zapalne, powodując, że zewnętrzna warstwa naskórka powiększa się bardziej niż powinna (lokalny przerost naskórka). Następnie powoduje zapalenie stawów.

Aby można było zdiagnozować łuszczycowe zapalenie stawów, oprócz bólu stawów, musi ono spełniać co najmniej 2 z poniższych parametrów:

• Zapalenie palców: zapalenie palców rąk i nóg. Często zdarza się to w palcach dotkniętej chorobą kończyny.
• Wgłębienia paznokciowe: typowe zmiany widoczne na paznokciach.
• Onycholiza: jeden lub więcej paznokci oddzielonych od łożyska paznokcia.
• Historia rodzinna łuszczycy pierwszego stopnia.

5. Ogólnoustrojowe zapalenie stawów

Jak wskazuje Hiszpańskie Stowarzyszenie Pediatrii (SAP), układowe zapalenie stawów dotyka 5-15% pacjentów z MIZS. W przeciwieństwie do innych, nie ma wyraźnego związku z płcią i wiekiem. Ten wariant może wpływać na całe ciało (a przynajmniej na jeden staw), a także towarzyszy mu codzienna gorączka przez co najmniej trzy dni.

Gorączka pojawia się w szczytach, czasami wzrastając do 40ºC. Mogą również wystąpić obrzęk węzłów chłonnych, zanikające wysypki rumieniowe, powiększenie wątroby, powiększenie śledziony lub zapalenie błony surowiczej tkanki tłuszczowej.

Aby MIZS miało charakter ogólnoustrojowy, musi występować gorączka i jeden z innych objawów oprócz bólu stawów.

6. Zapalenie stawów związane z zapaleniem przyczepów ścięgnistych

Zdarza się to u 10-15% pacjentów z MIZS i ma miejsce u dzieci powyżej 6 roku życia. Zapalenie przyczepu ścięgnistego jest procesem zapalnym przyczepu ścięgnistego, czyli miejsca przyczepu ścięgna z kością, mięśniem lub więzadłem. Wpływa na kolana, biodra, miednicę, a nawet przewód pokarmowy, jak przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego.

Ten wariant jest powiązany z czynnikiem genetycznym HLA-B27. Ci, którzy wykazują odczyn pozytywny, mają zapalenie stawów związane z zapaleniem przyczepów ścięgnistych.

7. Niezróżnicowane zapalenie stawów

Stanowi to około 10% wszystkich zachorowań. Ponadto nie spełnia żadnego z powyższych kryteriów. Może to być również rodzaj MIZS, który spełnia kryteria dwóch lub więcej kategorii.

Przyczyny i czynniki ryzyka

Według portalu Reumatologii i Terapii, przyczyna młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów nadal pozostaje tajemnicą. Specjaliści uważają, że wiele jego wariantów pochodzi z błędnie ukierunkowanych odpowiedzi immunologicznych po egzogennym wyzwalaczu, takim jak poważna infekcja. Jednak nie jest to jeszcze całkowicie udowodnione.

Naukowcy przyglądają się roli patogenów, takich jak parwowirus, wirus Epsteina-Barra, bakterie jelitowe i inne możliwe czynniki wywołujące MIZS. Jednak wyniki są nadal niejednoznaczne. Infekcje w dzieciństwie, stres i urazy wydają się być 3 czynnikami, które razem prowadzą do idiopatycznego zapalenia stawów.

Istnieje jednak również wyraźny składnik genetyczny. Istnieją odmiany ludzkich antygenów leukocytowych (HLA), a ich geny mogą predysponować do pewnych typów MIZS, oprócz innych zdarzeń immunologicznych, takich jak zapalenie błony naczyniowej oka.

Możliwe komplikacje

Według portalu medycznego Pediatría Integral , przewlekłe zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej oka jest najczęstszym powikłaniem, ponieważ występuje w 10-30% wszystkich przypadków. Polega na zapaleniu przedniej części oka w postaci ataków, które trwają kilka dni lub tygodni i kończą się po odpowiednim leczeniu.

W wielu przypadkach przyczyna zapalenia błony naczyniowej oka jest nieznana. Czasami wiąże się to z tymi samymi nieudanymi reakcjami autoimmunologicznymi, które wywołują zapalenie stawów. Ważne jest, aby zapobiec temu powikłaniu, ponieważ może to prowadzić do jaskry, zaćmy i innych problemów.

Testy diagnostyczne w kierunku młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów

Narodowa Biblioteka Medyczna pokazuje nam szczegółowo, w jaki sposób lekarze diagnozują młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów. Po pierwsze, badanie fizykalne może dać nam pewne wskazówki, ponieważ pacjent zwykle ma opuchnięte, gorące, czerwone stawy, które bolą przy dotyku.

W każdym razie każdy rodzaj MIZS jest inny. Jak widzieliśmy, wariant łuszczycowy objawia się złuszczaniem skóry i obrzękiem węzłów chłonnych. Z tego powodu lekarz może zlecić wykonanie różnych badań i testów:

• Badania krwi: Tutaj wykrywa się krążący we krwi czynnik reumatoidalny (RF), jeśli jest obecny. Bada się również szybkość sedymentacji erytrocytów (ESR), obecność przeciwciał przeciwjądrowych (ANA) i wykorzystuje do wykonania pełnej morfologii krwi.
• Zdjęcie rentgenowskie jest wykorzystywane do ilościowej oceny uszkodzeń i stanu dotkniętych stawów.
• Regularne badania oczu: Ponieważ zapalenie błony naczyniowej oka dotyka do 30% dzieci z MIZS, powinny one regularnie odwiedzać okulistę.
• Rezonans magnetyczny i inne badania obrazowe: Wykluczają złamania i powierzchowne urazy.

Poza tymi wszystkimi testami specjaliści będą przestrzegać tych samych kryteriów klasyfikacji, które opisaliśmy, aby zdiagnozować określony typ MIZS. Jeśli pacjent wykazuje objawy kilku kategorii, ma niezróżnicowane młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów.

Możliwe sposoby leczenia młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów

Jak wskazują wspomniane przez nas portale, młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów wymaga wielodyscyplinarnego podejścia. Leczenie obejmie radzenie sobie zarówno z bólem choroby, jak i możliwymi skutkami psychologicznymi, a także stanami z niej wynikającymi. Poniżej omówimy dwa różne, ale uzupełniające się metody leczenia.

1. Leczenie farmakologiczne młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) to długotrwałe leczenie wszystkich postaci MIZS. W każdym razie zaleca się zmianę strategii, jeśli zapalenie stawów jest nadal aktywne 2 miesiące później, po rozpoczęciu terapii. Tylko kilka NLPZ jest zatwierdzonych dla dzieci: najczęstsze są naproksen i ibuprofen.

Z drugiej strony, dostawowe iniekcje kortykosteroidów są szeroko stosowane u dzieci z MIZS, zwłaszcza z zapaleniem nielicznostawowym. Można również przepisać doustne kortykosteroidy ogólnoustrojowe, ale tylko w przypadkach, gdy objawy występują poza dotkniętymi obszarami stawowymi.

Wreszcie, lek przeciwreumatyczny metotreksat (MTX) jest kolejnym lekiem z wyboru w przypadku niektórych rodzajów raka i chorób autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów i MIZS. Lekarze przepisują je w dawkach 10 miligramów na metr kwadratowy ciała, raz w tygodniu, doustnie.

2. Leczenie niefarmakologiczne

W leczeniu niefarmakologicznym następuje zmiana stylu życia i szukanie pomocy u innych specjalistów. Na przykład wizyta u fizjoterapeuty może pomóc dzieciom w utrzymaniu napięcia mięśniowego i zakresu ruchu.

Z drugiej strony psychoterapia jest przydatna w radzeniu sobie z bólem i dyskomfortem przewlekłej choroby.

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów to nie jedna choroba

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów nie odnosi się do pojedynczej choroby, ale do zestawu stanów, które powodują ból stawów u dzieci poniżej 16 roku życia. Każdy wariant wiąże się z innymi dolegliwościami i ryzykiem. Dlatego każdy z nich musi być leczony autonomicznie.

Niestety na ten stan nie ma lekarstwa. Ćwiczenia, zdrowy tryb życia i dbanie o swoje ciało zawsze pomogą dzieciom w prawidłowym radzeniu sobie z tymi schorzeniami, zwłaszcza jeśli lekarze zapewnią najlepsze leczenie.