Metoda KiVa na zastraszanie i molestowanie w szkole

Kluczem do położenia kresu nękaniu jest podniesienie świadomości i zmobilizowanie kolegów szkolnych do zajęcia stanowiska. To właśnie proponuje metoda KiVa, skuteczny program przeciwdziałający nękaniu.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz.

Ostatnia aktualizacja: 15 października, 2022

Zastraszanie jest jednym z największych problemów społecznych naszych czasów. Dzieci i młodzież są często atakowane, izolowane i poniżane w klasie i poza nią przez swoich rówieśników. Tymczasem instytucje edukacyjne nie są w stanie zaoferować odpowiednich rozwiązań. Metoda KiVa na zastraszanie pojawiła się jako innowacyjna i skuteczna propozycja, aby położyć kres temu procederowi.

Według niedawnych raportów 9 na 10 dzieci, które padły ofiarą zastraszania, ma poważne problemy emocjonalne, takie jak lęk, depresja lub niska samoocena. Mogą one trwać latami, ponieważ następstwa znęcania się zakorzeniają się w rozwijającej się osobowości dziecka. Metoda KiVa ma na celu zaangażowanie całej społeczności edukacyjnej do zapobiegania i wczesnego reagowania.

Co to jest metoda KiVa?

Metoda KiVa to projekt zlecony przez fińskie Ministerstwo Edukacji i opracowany przez grupę ekspertów ds. relacji z dziećmi z Uniwersytetu w Turku. Powstała w 2006 roku z wyraźnym celem położenia kresu nękaniu wśród uczniów.

Jej główne kierunki działania opierają się zarówno na zapobieganiu zastraszaniu, jak i interwencji w zgłoszonych przypadkach. Co odróżnia ją od innych metod? Metoda KiVa nie skupia się ani na ofierze, ani na łobuzie, ale skupia się na grupie rówieśniczej.

Jeśli można zaangażować całą społeczność edukacyjną, a zwłaszcza kolegów z klasy, można zmienić tę szkodliwą dynamikę. Kiedy uczniowie ustawiają się razem i stają w obronie ofiary, agresor nie otrzymuje już potwierdzenia od grupy. Kiedy nie otrzymuje wsparcia ani korzyści, zaprzestaje szkodliwych działań.

Na czym polega metoda KiVa?

Metoda KiVa to zorganizowany protokół, który dotyczy wszystkich faz procesu. Chociaż głównym celem jest zapobieganie, określa również środki, które należy wdrożyć w przypadku znęcania się.

Zapobieganie

Wielu uczniów często reaguje śmiechem na zastraszanie innych rówieśników. Natomiast inny znaczący odsetek ma tendencję do milczenia z obawy przed odwetem i presją kolegów. Metoda KiVa ma na celu informowanie, podnoszenie świadomości i mobilizowanie uczniów do zajęcia stanowiska.

Aby to osiągnąć, stworzono ustrukturyzowany program, który jest wdrażany w różnych fazach. Poszczególne fazy dotyczą okresu, gdy dzieci mają od 7 do 9 lat, gdy mają od 10 do 12 lat i wreszcie, gdy mają od 13 do 15 lat.

Protokół składa się z 20 lekcji prowadzonych w ciągu roku szkolnego. Podczas zajęć dzieci uczą się o różnych typach znęcania się i jego konsekwencjach. Dowiadują się też, jaki same mogą mieć wpływ, aby temu zapobiec lub to powstrzymać. Poprzez wykłady, dyskusje, zadania i gry fabularne uczniowie odkrywają ważne obszary, takie jak empatia, umiejętności społeczne i praca zespołowa.

Ponadto nauczyciele otrzymują materiały do pracy oraz instrukcje postępowania w przypadku znęcania się. Podobnie rodzinom podaje się wskazówki, jak rozpoznać, czy ich dzieci są w jakiś sposób zaangażowane w przypadki znęcania się.

Interwencja

Niektóre z najważniejszych środków, które należy zastosować, aby podjąć działania w przypadku znęcania się, to:

• Utworzenie wirtualnej skrzynki pocztowej, w której uczniowie mogą anonimowo zgłaszać sytuacje nękania.
• W przypadku podejrzenia, kilku nauczycieli monitoruje i bada sprawę oraz interweniuje, rozmawiając zarówno ze sprawcą, jak i ofiarą.
• W przypadku wykrycia sytuacji nękania, zachęca się kilku rówieśników z otoczenia ofiary do aktywnego oferowania wsparcia rówieśnikom. Wyszukuje się zwłaszcza uczniów, którzy cieszą się dobrym statusem w klasie.

Jakie wyniki wykazała metoda KiVa?

Od momentu powstania, metoda KiVa była testowana w wielu badaniach oraz w dużym, ogólnokrajowym badaniu z randomizacją. W efekcie uzyskano wspaniałe i zachęcające wyniki. Największe badania przeprowadzono w Finlandii, obejmując 234 szkoły w kraju i 30 000 uczniów w wieku od 7 do 15 lat.

Wyniki pokazały, że zastraszanie zniknęło w 79% szkół. Ponadto w pozostałych przypadkach zmniejszono ogólną częstość występowania i liczbę ofiar zastraszania.

Z drugiej strony ta metoda wydaje się oferować również inne korzystne efekty. Stwierdzono, że jej zastosowanie zwiększa motywację uczniów, poprawia współżycie między nimi oraz poprawia ich samopoczucie emocjonalne. Ponadto dzieci wyszkolone w poszanowaniu podstawowych wartości prawdopodobnie staną się cennymi członkami bardziej sprawiedliwego społeczeństwa.

O czym należy pamiętać

Metoda KiVa jest najlepiej przebadanym programem przeciwdziałającym nękaniu na świecie. Wdrożono ją już w ponad 90% szkół w Finlandii i wyeksportowano do kilku krajów, takich jak Francja, Belgia, Szwecja i Stany Zjednoczone. Przyniosła świetne wyniki. Mimo to ten protokół wciąż nie dotarł do wszystkich szkół na świecie.

Aby wprowadzić go w centrum edukacyjnym, konieczne jest, aby kraj należał do sieci KiVa. Aby zastosować tę metodę, konieczne jest też zaoferowanie nauczycielom określonych materiałów i szkoleń.

Pomimo powyższych wymagań, jest prawdopodobne, że metoda KiVa będzie nadal rozszerzać się na coraz więcej szkół, regionów i krajów. Udowodniono już bowiem, że jest skuteczną i stosunkowo prostą do wdrożenia alternatywą. W każdym razie ten projekt uczy nas, że zakończenie nękania jest kwestią, która dotyczy nas wszystkich.

Niektóre globalne dane dotyczące zastraszania

Organizacja pozarządowa International NGO Bullying Without Borders zajmuje się badaniem nękania na całym świecie. Zgodnie z raportem przedstawionym za okres od stycznia 2020 r. do grudnia 2021 r. liczba przypadków nękania wzrosła wykładniczo.

Z danych przedstawionych przez wspomnianą organizację pozarządową wynika, że krajem o największej liczbie przypadków bullyingu jest Meksyk, w którym dotyka 7 na 10 dzieci i nastolatków. Liczby w USA to 6 na 10, a następne są Chiny.

Organizacja Narodów Zjednoczonych ze swojej strony stwierdza, że „bezprecedensowy wzrost czasu oglądania i łączenie światów online i offline” zwiększył podatność na zastraszanie i cyberprzemoc (UN News, 2020 ).

Dane z siedmiu krajów w Europie pokazują, że odsetek dzieci w wieku 11-16 lat korzystających z Internetu, które doświadczyły cyberprzemocy, wzrósł z 7% w 2010 r. do 12% w 2014 r. (Unicef, 2020).

W Hiszpanii w 2017 r. zgłoszono ponad tysiąc przypadków, wykazując wzrost o 11,65% w stosunku do poprzedniego roku. W ostatnich latach, jak podaje ANAR, wzrosła liczba wezwań zarówno od osób dorosłych, jak i nieletnich związanych z mobbingiem, a od 2014 do 2016 r. liczba spraw, w których uczestniczy ANAR wzrosła o 240%.