Jak wpływa arteterapia na stwardnienie rozsiane?

Terapia sztuką w stwardnieniu rozsianym jest alternatywnym podejściem pomagającym pacjentom poprawić jakość ich życia. Tutaj wyjaśnimy, jak to działa.

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Maryel Alvarado Nieto.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Stwardnienie rozsiane (MS) to zwyrodnieniowa choroba zapalna dotykająca ośrodkowy układ nerwowy. Chociaż jego przyczyna nie jest jeszcze w pełni poznana, wiąże się z odpowiedzią autoimmunologiczną organizmu. Wywołana reakcja zapalna uszkadza osłonkę mielinową neuronów, wpływając na transmisję nerwową. Pewne badania wskazują, że arteterapia może mieć zastosowanie w stwardnieniu rozsianym i tutaj to analizujemy.

Ponieważ stwardnienie rozsiane jest chorobą neurodegeneracyjną, jej objawy ewoluują w czasie, pogarszając stan pacjentów. Z czasem choroba wyklucza nawet z życia społecznego.

Sposób radzenia sobie z diagnozą SM obejmuje postępowanie wielodyscyplinarne. Takie podejście powinno obejmować zatrzymanie postępu uszkodzenia lub przynajmniej złagodzenie objawów. Jednocześnie powinno również oferować pacjentowi możliwość rozwijania umiejętności społecznych i radzenia sobie z chorobą.

Czym jest arteterapia?

Tworzenie obrazów mentalnych jest naturalnym procesem u wszystkich ludzi, niezależnie od tego, czy są uzdolnieni artystycznie, czy nie. Terapia sztuką opiera się na wykorzystaniu kreatywności do odkrywania, odczuwania, konfrontacji i wyrażania emocji człowieka, zarówno na poziomie świadomym, jak i podświadomym.

Ta forma ekspresji pozwala na lepszy kontakt z sobą samym, ale także z innymi ludźmi. Arteterapia ma na celu wyruszenie w podróż samopoznania.

W tej podróży można skonfrontować się ze stanem lub chorobą, tworząc kreacje i dając pacjentowi nowy sposób radzenia sobie z patologią. Dlatego arteterapia jest w stanie przynieść ulgę w emocjonalnych dolegliwościach związanych z chorobą, poprawiając jakość życia.

Arteterapia – podstawowe wymagania

Jak każde działanie terapeutyczne, konieczne jest przeszkolenie zaangażowanego personelu. W ten sposób terapeuta będzie mógł prowadzić pacjentów biorących udział w sesji. Podobnie przyjemne środowisko, wolne od zewnętrznych zakłóceń, generuje poczucie komfortu u uczestników.

Arteterapia w stwardnieniu rozsianym musi brać pod uwagę różne ograniczenia, jakie może powodować choroba, ponieważ mają one różne nasilenie u pacjentów. Terapeuta powinien nie tylko być biegły w radzeniu sobie z emocjami, ale także posiadać wystarczające pojęcie o obrazie klinicznym tej choroby.

Dlaczego arteterapia znalazła zastosowanie w tej chorobie?

Sztuka w różnych jej formach towarzyszy ludzkości od początków jej historii. Dlatego przyjmuje się, że niektórzy ludzie mają wrodzoną potrzebę wyrażania siebie poprzez twórczość artystyczną.

Ta potrzeba poniekąd służy im jako źródło katharsis do radzenia sobie z wydarzeniami własnego życia. Podobną użyteczność ma terapia sztuką u pacjentów z problemami psychologicznymi i psychiatrycznymi, ale w tym przypadku pod opieką terapeuty.

Stwardnienie rozsiane wywołuje trudne do opanowania reakcje na płaszczyźnie poznawczej i emocjonalnej. Jako alternatywne podejście arteterapia pomaga w procesie akceptacji i budowania odporności w obliczu choroby.

Kreatywność plastyczna

Uchwycenie obrazu zaczyna się od świadomego pomysłu twórczego. Następnie podlega on modyfikacji w podświadomości wraz z czasem i wysiłkiem zainwestowanym w jego opracowanie.

I chociaż rezultat różni się od początkowego obrazu mentalnego i zależy również od indywidualnej zdolności motorycznej, arteterapia wykorzystuje zaangażowanie w proces twórczy. W żadnej mierze nie skupia się na pozyskiwaniu dzieł godnych muzeum.

Jednak prawdą jest, że kilku artystów używało malarstwa jako środka niewerbalnej ekspresji w odpowiedzi na uczucie frustracji i bólu spowodowane stanem fizycznym. Podobnie są ludzie, którzy stanęli w obliczu tak okropnych tragedii jak Holokaust, uciekając się do tworzenia rozdzierających serce obrazów, które ujawniały ich cierpienie.

Muzyka: dodatkowe narzędzie arteterapii

Muzykoterapia to kolejny sposób, w jaki arteterapia może pomóc pacjentowi ze stwardnieniem rozsianym. W rzeczywistości muzyka wykazywała korzyści prozdrowotne od czasów starożytnych. Jednak jej zastosowanie jako terapii w SM wymaga czegoś więcej niż tylko wydobycia dźwięku.

Chodzi o to, że choroba wykazuje dużą zmienność objawów, które zależą od lokalizacji i nasilenia zmian. U niektórych pacjentów zdolność percepcyjna może być osłabiona, co utrudnia kontakt z otoczeniem. Z tego powodu niezbędny jest terapeuta, który pomoże pacjentowi w integracji z dźwiękiem.

Inne przydatne formy twórczości artystycznej

Chociaż główne badania koncentrują się na wykorzystaniu malarstwa jako arteterapii w stwardnieniu rozsianym, istnieją inne artystyczne kreacje, które wykazały przydatność w tym schorzeniu. Wśród form ekspresji stosowanych u pacjentów z chorobami przewlekłymi korzyści przyniosły następujące dziedziny sztuki:

• Poezja.
• Tkactwo.
• Rzeźba.
• Tworzenie kolażu.
• Rękodzieło z wykorzystaniem tekstyliów.

Jak sztuka może pomóc w stwardnieniu rozsianym?

Stan chorego ze stwardnieniem rozsianym na poziomie emocjonalnym zmienia się w zależności od pacjenta. Podlega nawet zmianom u tej samej osoby wraz z upływem czasu. Arteterapia stara się (poprzez kreatywność i interakcję między uczestnikami sesji) zachęcić do rozwoju pozytywnych aspektów indywidualnego postrzegania samej patologii.

Dzięki temu każda sesja staje się ucieczką od cierpienia, pomimo konfrontacji z emocjami, które wynikają ze stanu chorego. Pacjent osiąga to, badając swój proces twórczy i zdobywając nową umiejętność.

W pewnych badaniach oceniono wpływ arteterapii na jakość życia uczestników, stwierdzając, że proces ten może pozytywnie zmienić następujące aspekty:

• Poczucie własnej wartości.
• Poczucie nadziei.
• Postrzeganie wsparcia ze strony społeczeństwa.
• Pewność siebie w obliczu ograniczonej funkcjonalności.

Dodatkowe korzyści z sesji

Z drugiej strony integracja grupy pozwala na werbalne wyrażanie emocji podczas procesu twórczego. Prowadzi to do poczucia wolności i towarzystwa, generując prawdziwą i trwałą zachętę do dalszego uczestnictwa.

Podobnie wystawa i omówienie wykonanych prac pomaga pacjentowi lepiej zrozumieć swój stan i własną ewolucję.

Czy arteterapia ma ograniczenia w stwardnieniu rozsianym?

Jako choroba neurodegeneracyjna, powoduje zmiany chorobowe, które mogą wpływać na procesy poznawcze; zwłaszcza, gdy w grę wchodzi uszkodzenie kory mózgowej. U osób z ciężkim deficytem poznawczym zarówno zastosowanie, jak i korzyści z arteterapii w stwardnieniu rozsianym nie okazały się przydatne. Z tego powodu jej stosowanie nie jest obecnie zalecane u pacjentów z zaawansowanym stanem choroby.

Niepowodzenia badawcze w arteterapii i stwardnieniu rozsianym

Chociaż arteterapia jest dziś bardzo popularna, nadal stanowi terapię alternatywną. Ta klasyfikacja nie umniejsza jednak użyteczności jego zastosowania. Wręcz przeciwnie, powinna zachęcać do badań naukowych. Ponadto w praktyce niewiele instytucji oferuje tego typu podejście.

Rygorystyczne badania mogą wykazać obiektywne wyniki i wyjaśnić rzeczywiste korzyści terapii sztuką. Ta perspektywa miałaby na celu zachęcenie do jej stosowania u pacjentów z zaburzeniami emocjonalnymi i poznawczymi, zwłaszcza w chorobach zwyrodnieniowych i powodujących niepełnosprawność, takich jak stwardnienie rozsiane.