Hipotermia u dzieci - jak ją wykryć i zwalczyć?

Hipotermia u dzieci i niemowląt może być trudna do wykrycia, ponieważ maluchy często nie są w stanie same powiedzieć, że ich ciało uległo wychłodzeniu. W przypadku hipotermii trzeba działać szybko i zachować szczególną ostrożność przy przywracaniu prawidłowej temperatury ciała.

Przejrzane i zatwierdzone przez: farmaceuta Sergio Alonso Castrillejo.

Napisany przez Victoria Blázquez

Ostatnia aktualizacja: 11 października, 2022

Kiedy temperatura na zewnątrz spada, nietrudno o wyziębienie ciał naszych pociech. Trzeba jednak być uważnym, ponieważ hipotermia u dzieci może mieć bardzo poważne konsekwencje zdrowotne.

Wychłodzenie organizmu, czyli hipotermia, to sytuacja, gdy temperatura ciała spada poniżej 35 ˚C. Po przekroczeniu tej granicy naturalny system termoregulacji organizmu zaczyna zawodzić. Generalnie przyczyną wychłodzenia ciała jest długotrwałe przebywanie w niskich temperaturach bez odpowiedniego ubioru i innych środków ochrony.

Hipotermia u dzieci może być bardzo niebezpieczna. Czytając dalej, dowiesz się, jak wykryć wychłodzenie organizmu u swojej pociechy oraz co robić, kiedy dojdzie do takiej sytuacji.

Hipotermia u dzieci i niemowląt – co należy wiedzieć?

Za oknem robi się coraz chłodniej, a więc o wychłodzenie nietrudno. Pamiętaj, że nieodpowiednie ubranie może doprowadzić do wyziębienia organizmu już podczas kilkudziesięciominutowego spaceru. Zadbaj więc o to, by dziecko spędzało zimą czas na świeżym powietrzu ciepło ubrane i odpowiednio zabezpieczone przed zimnem. Świetnie sprawdzi się tu ubieranie na przysłowiową cebulkę.

Warto uświadomić sobie, że do wychłodzenia organizmu może dojść już przy temperaturze oscylującej w okolicach 0˚C. Wcale więc nie musi panować syberyjski mróz ani zamiecie śnieżne, aby mogło dojąć do hipotermii.

Mechanizmy prowadzące do utarty temperatury ciała

• Poprzez promieniowanie: zmiana temperatury ciała w wyniku różnicy temperatury między organizmem a otoczeniem. Jest to tak zwana bierna właściwość przewodzenia ciepła lub zimna przez skórę. Podczas upału ciało absorbuje ciepło z otoczenia, natomiast gdy temperatura na zewnątrz jest niska, ciepło uchodzi przez skórę i ciało stopniowo się wyziębia.
• Przez przewodzenie, czyli poprzez kontakt z powierzchniami o temperaturze niższej niż temperatura ciała. Jako przykład można podać siedzenie na zimnej podłodze czy też na przymarzniętej ławce.
• Poprzez pocenie się albo przyspieszone oddychanie. Organizm w te sposób przeprowadza procesy termoregulacyjne, przemieniając wodę w parę wodną.

Hipotermia u dzieci – najczęstsze przyczyny

Na wychłodzenie organizmu jesteśmy narażeni wszyscy, bez względu na klimat, w jakim żyjemy. Wcale nie musimy mieszkać w zimnej Finlandii czy na Syberii, aby ulec hipotermii.

Zjawisko to jest jednak szczególnie niebezpieczne dla dzieci i niemowląt. Nawet nieznaczne wyziębienie ciała może prowadzić do przeziębienia, a jeśli temperatura ciała spada znacząco, konsekwencje mogą być naprawdę poważne.

Najczęstsze przyczyny hipotermii u dzieci i niemowląt to:

• Niewystarczająca ochrona dziecka przed niskimi temperaturami. Chodzi tu głownie o nieprawidłowo dobrane do panujących warunków atmosferycznych ubranie. Dobry krem na policzki również bardzo się przyda.
• Długotrwałe pozostawianie dziecka w wilgotnym ubraniu w chłodnym miejscu lub przy silnym wietrze. Należy zmieniać mokrą odzież na suchą zawsze, gdy tylko jest taka możliwość.
• Stosowanie zbyt zimnych okładów w przypadku, gdy dziecko ma gorączkę. Mowa tu o lodowatych okładach, zimnych kąpielach, włączaniu klimatyzatora lub wentylatora). Takie działania mogą doprowadzić do szoku termicznego.

Objawy wychłodzenia ciała

• Chociaż jednym z pierwszych objawów hipotermii u dorosłych jest drżenie mięśni, u dzieci i niemowląt występuje ono niezwykle rzadko. Warto więc zwracać uwagę na inne symptomy świadczące o wychłodzeniu ciała.
• W przypadku niemowląt, niezdolnych do manifestowania oznak odczuwania zimna, należy zwracać szczególną uwagę na temperaturę skóry, zmiany w zachowaniu, brak apetytu itp.
• Skóra jest chłodna w dotyku. Może również nastąpić zmiana koloru na blady, a w przypadku bardzo małych dzieci – różowy. Z kolei, jeśli skóra jest twarda, szara lub woskowo-biała, jest to oznaka, że doszło w tym miejscu do odmrożenia – a to już znacznie poważniejsza sprawa.
• Wzrost napięcia mięśniowego i zasinienie skóry.
• Pojawiają się dreszcze. Występują one jednak tylko przy umiarkowanej hipotermii, w miarę jak temperatura ciała obniża się jeszcze bardziej drgawki ustępują.
• Zmniejsza się puls i częstotliwość oddechów maleje. Przy znacznym wyziębieniu organizmu trudno jest nawet wyczuć oddech.
• Dezorientacja i zaburzenia świadomości. Dziecko może przestać reagować na dotyk i głos.
• Paraliż bądź osłabienie jednej strony ciała. Można zaobserwować u dziecka wyraźne trudności z poruszaniem się. Niemowlę z kolei wykonuje charakterystyczne, “asymetryczne” ruchy.

Hipotermia u niemowląt i bardzo małych dzieci – pierwsza pomoc

Jeśli twoje dziecko uległo wyziębieniu, nie działaj na własną rękę, lecz natychmiast zadzwoń po fachową pomoc. Konsultacja z lekarzem przy odnotowaniu jakichkolwiek objawów hipotermii u niemowlęcia może okazać się fundamentalna.

W międzyczasie, oczekując na fachową pomoc, możesz zastosować się do następujących zaleceń:

• Bardzo ważne jest stopniowe ogrzewanie malucha. Dlatego też nie wkładamy dziecku rączek do ciepłej wody, nie masujemy ani nie pocieramy skóry, ani nie sadzamy go tuż przy grzejniku. Najpierw przenosimy je do pomieszczenia o niezbyt wysokiej temperaturze, a dopiero później do ciepłego miejsca.

• Jeśli dziecko ma na sobie mokre albo wilgotne ubrania, natychmiast je ściągnij i okryj malucha ciepłą, najlepiej bawełnianą lub wełnianą odzieżą.
• Nałóż dziecku czapkę na głowę albo okryj kocem, a następnie przytul do siebie, aby ogrzać je ciepłem swojego własnego ciała.
• Jeśli dziecko jest przytomne, podaj mu coś ciepłego do picia (ale nie gorącego!). Letnia woda z miodem będzie trafnym wyborem.
• W żadnym wypadku nie należy stosować bezpośredniego źródła ciepła na gołą skórę. Nie stosuj ciepłych okładów ani nie przykładaj do ciała termofora. Pozwól dziecku stopniowo się ogrzewać. W przeciwnym wypadku może dojść do ciężkich poparzeń.
• Jeśli hipotermia u dziecka jest zaawansowana, co jakiś czas należy sprawdzać parametry życiowe. Rób to nawet po ustabilizowaniu temperatury ciała malucha. Jeśli dziecko straci przytomność, sprawdzaj jego oddech i natychmiast zadzwoń po pomoc.

Co robić w przypadku hipotermii u starszych dzieci?

W zależności od sytuacji i ogólnego stanu dziecka, sam zdecydujesz, czy należy zadzwonić po pomoc, czy nie. Oceń stan dziecka i jeśli nie zauważysz poważnych symptomów hipotermii, zajmij się nim samodzielnie. Oto, co należy robić w przypadku nieznacznego wychłodzenia organizmu dziecka:

• Wykąp dziecko w letniej bądź nieco cieplejszej wodzie, aby kolor jego ciała wrócił do normalnego. Następnie pomóż mu szybko wyjść i dokładnie je wytrzyj.
• Ubierz swoją pociechę w ciepłe ciuchy i połóż w ciepłym pomieszczeniu. Przykryj kołdrą lub ciepłym kocem. Podobnie jak w przypadku niemowląt, również i przy starszych dzieciach ciepło ciała rodzica może znacząco pomóc. A zatem przytul dziecko do siebie i przekaż mu trochę swojego ciepła.
• Jeśli dziecko nadal odczuwa chłód, możesz założyć mu czapkę i rękawiczki.
• Daj mu coś ciepłego do picia oraz przygotuj posiłek o wysokiej zawartości energii.
• Obserwuj swoją pociechę i jeśli objawy się nasilają, zadzwoń po lekarza.

Generalnie w takim przypadku zastosowanie powyższych technik ocieplania organizmu powinno skutkować powrotem do prawidłowej temperatury w stosunkowo krótkim czasie. Jeśli jednak tak się nie dzieje, a objawy się nasilają, od razu zawieź dziecko na pogotowie lub wezwij lekarza.

Zimową porą zawsze staraj się mieć dziecko na oku. Pamiętaj, że jego zagubienie się w parku czy w lesie w chłodne dni może skończyć się tragicznie. Hipotermia u dzieci zdarza się niezwykle rzadko, ale zawsze lepiej dmuchać na zimne.