Gorączka plamista Gór Skalistych: objawy i leczenie

Gorączka plamista Gór Skalistych jest potencjalnie śmiertelną chorobą przenoszoną przez ukąszenia kleszczy. Przy wczesnym leczeniu rokowanie jest bardzo pozytywne.

Napisane i zweryfikowane przez biolog Samuel Antonio Sánchez Amador.

Ostatnia aktualizacja: 26 listopada, 2022

Gorączka plamista Gór Skalistych (RMSF) to choroba bakteryjna przenoszona przez kleszcze. Rickettsia rickettsii jest organizmem sprawczym, Gram-ujemnym coccobacillus endemicznym dla Ameryki Środkowej, Północnej i Południowej (zwłaszcza północno-wschodnich Stanów Zjednoczonych).

Liczba osób dotkniętych R. rickettsii wzrosła w ostatnich latach. W Stanach Zjednoczonych w 2000 roku zgłoszono 495 przypadków, podczas gdy w 2017 roku liczba ta wzrosła do 6248. Ponadto, ponieważ wykonanie rzetelnych testów serologicznych jest bardzo trudne, w wielu przypadkach nie jest do końca jasne, który czynnik jest czynnikiem sprawczym.

Pierwszymi objawami gorączki plamistej Gór Skalistych są silny ból głowy i wysoka gorączka, którym towarzyszy wysypka na nadgarstkach i kolanach. Jeśli chcesz wiedzieć wszystko o tej chorobie zakaźnej, czytaj dalej.

Gorączka plamista Gór Skalistych – na czym polega?

Gorączka plamista Gór Skalistych jest definiowana jako infekcja bakteryjna o charakterze gorączkowym, wywołana przez bakterię Rickettsia rickettsii i przenoszona przez różne gatunki kleszczy (Amblyomma, Dermacentor i inne). Jej leczenie jest proste we wczesnych stadiach, ale pozostawione bez leczenia powoduje śmiertelność na poziomie 80%.

Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) podaje szereg bardzo interesujących danych, które pozwalają zrozumieć naturę i rozpowszechnienie choroby w Stanach Zjednoczonych:

• Gorączka plamista Gór Skalistych (RMSF) jest chorobą zgłaszaną w tym kraju od 1920 roku.
• Obecnie wszystkie obrazy kliniczne podobne do RMSF należą do tej samej kategorii: riketsjoza gorączki plamistej (SFR). Ponieważ nie można ich rozróżnić serologicznie, obejmuje ona RMSF, riketsjozę osutką, riketsjozę Rickettsia parkeri i gorączkę kleszczową wybrzeża Pacyfiku.
• Śmiertelność utrzymuje się na poziomie 0,5% wszystkich przypadków, przy czym gorączka Gór Skalistych jest najbardziej śmiertelna. W przypadku RMSF około 10% przypadków klinicznych kończy się zgonem.
• Choroby te występują przez wszystkie miesiące w roku, ale zaznacza się sezonowość, szczególnie w okresie od maja do sierpnia.

Szacuje się, że rocznie dochodzi do od 500 do 2500 infekcji R. rickettsii, ale kleszcze przenoszące patogen są wykrywane tylko w 20% przypadków. Na szczęście, mimo że liczba zachorowań wzrosła wykładniczo, śmiertelność przypadków jest niższa, co wynika z zastosowania do leczenia choroby odpowiednich leków.

Gorączka plamista Gór Skalistych – przyczyny

Aby zrozumieć przyczynę występowania gorączki plamistej Gór Skalistych, musimy przeanalizować bakterie i wektory. Oba czynniki są niezbędne do przeniesienia choroby na ludzi.

Bakterie

Bakterie Rickettsia rickettsii są Gram-ujemnym pasożytniczym mikroorganizmem wewnątrzkomórkowym. Są jednym z najbardziej patogennych członków rodzaju Rickettsia i mają znaczną częstość występowania na półkuli zachodniej.

Jak podaje strona internetowa StatPearls, po wejściu do żywiciela bakteria atakuje wnętrze komórek śródbłonka, czyli komórek wyściełających wewnętrzną powierzchnię naczyń krwionośnych i naczyń włosowatych. Skutkuje to rozsianym stanem zapalnym, utratą biologicznej funkcji barier wewnętrznych i dysfunkcją przepuszczalności naczyń w całym organizmie.

Przez krwiobieg bakterie mogą kolonizować narządy takie jak mózg, skóra i serce. Patogen jest uważany za śmiertelny, zwłaszcza u pacjentów w podeszłym wieku i z obniżoną odpornością.

Kleszcze

Kleszcze są nosicielami. Odgrywają rolę nośnika umożliwiającego bakteriom przedostanie się do krwioobiegu żywiciela. Głównymi bezkręgowcami przenoszącymi patogen są Dermacentor variabilis, Dermacentor andersoni i Rhipicephalus sanguineus.

Jak wskazuje Mayo Clinic, kleszcz musi pozostać na skórze żywiciela przez stosunkowo krótki okres, aby przenieść chorobę. W przeciwieństwie do innych chorób spowodowanych ukąszeniami wystarczy jego obecność przez kilka godzin, chociaż 6-10 godzin to norma.

Szacuje się, że 1-3% kleszczy na obszarach o największej częstości występowania jest nosicielami tej bakterii. Dlatego ta choroba jest uważana za rzadką, ponieważ nie każde ugryzienie skutkuje manifestacją obrazu klinicznego. Przypadki rosną wykładniczo latem, kiedy te bezkręgowce wykazują szczytową aktywność.

Objawy gorączki plamistej Gór Skalistych

Jak wskazano w instrukcjach MSD, objawy pojawiają się na 3-12 dni po ukąszeniu przez kleszcza. Ze względu na odstęp czasowy między zdarzeniem a pojawieniem się objawów klinicznych, wielu pacjentów nie pamięta o wcześniej doznanym ukąszeniu, co dodatkowo utrudnia proces diagnostyczny.

Po kilku dniach pojawiają się objawy takie jak wysoka gorączka i silny ból głowy. Między pierwszym a szóstym dniem gorączki na dłoniach, kostkach, stopach i przedramionach pojawia się czerwona wysypka. Powszechne są również wybroczyny, powstałe w wyniku wynaczynienia erytrocytów w przypadku uszkodzenia naczyń włosowatych.

Upośledzona przepuszczalność układu sercowo-naczyniowego i rozsiane stany zapalne skutkują objawami ze strony ośrodkowego układu nerwowego (OUN).  Typowymi objawami tej choroby są silny ból głowy, ogólne splątanie i niestabilność sercowo-naczyniowa.

Możliwe komplikacje

Jak wskazuje US National Library of Medicine i inne źródła, powikłania są bardzo częste, jeśli choroba nie jest leczona na czas. Trzydzieści do osiemdziesięciu procent pacjentów umiera, jeśli nie podda się ich leczeniu.

Do najbardziej śmiercionośnych skutków działania bakterii należą:

• Uszkodzenie mózgu: jeśli bakterie migrują do mózgu, może wystąpić stan zapalny znany jako zapalenie mózgu. Charakteryzuje się bólem głowy, gorączką, zmęczeniem, a w najgorszych przypadkach utratą przytomności z nieodwracalnym uszkodzeniem tkanek.
• Niewydolność serca: bakterie atakują śródbłonek naczyń krwionośnych. Może to utrudniać przepływ krwi i prowadzić do problemów z krzepnięciem.
• Zapalenie wsierdzia: jeśli bakterie dotrą do serca, mogą spowodować zapalenie jego tkanek.

Diagnoza i leczenie

Jak wspomniano powyżej, rozróżnienie między różnymi infekcjami wywołanymi przez riketsje jest praktycznie niemożliwe. W tym celu zwykle wykonuje się u pacjenta badania krwi, które mogą jednak potrwać kilka tygodni. Jeśli lekarz podejrzewa gorączkę plamistą Gór Skalistych, natychmiast rozpoczyna leczenie antybiotykami.

To wczesne podejście zmniejszyło śmiertelność z 20% do 5% w ostatnich latach, więc przy pierwszych objawach konieczne jest natychmiastowe skontaktowanie się z lekarzem. Lekiem z wyboru jest zawsze doksycyklina.

Substancję podaje się doustnie, jeśli infekcja jest łagodna, ale jeśli objawy są ciężkie, lek podaje się dożylnie. Gorączka zwykle ustępuje w ciągu pierwszych 3 dni od rozpoczęcia leczenia, chociaż lek należy przyjmować bez wyjątku przez 7 dni.

Antybiotyki zwykle nie są przepisywane osobom, które zostały ukąszone przez kleszcza, ale nie mają objawów. Jednak nigdy nie zaszkodzi zgłosić ukąszenia pracownikom służby zdrowia.

Zapobieganie gorączce plamistej Gór Skalistych

Ta choroba jest uważana za rzadką, ponieważ tylko 3% kleszczy jest nosicielami bakterii. Jednak wychodząc w teren, zawsze można zastosować pewne środki zapobiegawcze, takie jak noszenie długich ubrań, samobadanie ciała po spacerze lub stosowanie środków odstraszających owady.

Dobrym pomysłem jest również odrobaczanie zwierząt domowych i od czasu do czasu dezynfekowanie każdej powierzchni, na której przebywa pies. Pamiętaj, że chorobę może przenosić Rhipicephalus sanguineus, który jest typowym kleszczem występującym u psów domowych.

Rzadka choroba, którą można wyleczyć

Gorączka plamista Gór Skalistych nie jest zakaźna, dlatego chory nie wymaga izolacji społecznej. W przypadku wykrycia i leczenia na czas rokowanie jest bardzo pozytywne, ponieważ praktycznie wszystkie przypadki ustępują samoistnie w ciągu 7 dni po podaniu doksycykliny.

Choroby takie jak ta podkreślają potrzebę samoopieki i czujności podczas interakcji ze zwierzętami domowymi lub spacerów i zajęć na świeżym powietrzu. Zawsze dobrze jest iść z towarzyszem i zbadać się nawzajem pod kątem kleszczy pod koniec dnia.