Glistnik jaskółcze ziele - właściwości lecznicze i przeciwwskazania

Glistnik jaskółcze ziele to roślina używana do przygotowywania leków i środków homeopatycznych. Poznaj jej właściwości i przeciwwskazania.

Napisane i zweryfikowane przez farmaceuta Franciele Rohor de Souza.

Ostatnia aktualizacja: 07 kwietnia, 2023

Glistnik jaskółcze ziele posiadający naukową nazwę Chelidonium majus, to wieloletnia roślina należąca do rodziny Papaveraceae, która obejmuje maki i fumitory. Niektórzy znają ją również pod nazwą „jaskółka”, ponieważ pochodzi od greckiego słowa chelidon, które ma takie znaczenie.

Pochodzi z Europy i basenu Morza Śródziemnego, ale jej uprawa została zapoczątkowana w Ameryce przez kolonizatorów, którzy uważali ją za dobre lekarstwo na brodawki. Obecnie stosuje się ją głównie do celów farmakologicznych, ale istnieją ostrzeżenia o potencjalnym ryzyku. Przyjrzyjmy się szczegółowo jej właściwościom i przeciwwskazaniom.

Glistnik jaskółcze ziele – charakterystyka

Glistnika jaskółcze ziele (Chelidonium majus) nie należy mylić z glistnikiem mniejszym (Ficaria verna, z rodziny Ranunculus ficaria). Jest to wieloletnia roślina zielna, która może osiągnąć wysokość do 1 metra i zwykle rośnie na łąkach, w zacienionych i chłodnych miejscach, na wysypiskach i przy starych murach.

Ma wyprostowane, rozgałęzione i kruche łodygi, a także duże liście (do 30 centymetrów), podzielone na owalne lub klapowane segmenty. Jej szczególne żółte kwiaty pojawiają się w baldaszowatych kwiatostanach końcowych, zwykle od maja do października.

Glistnik wytwarza również owoce wewnątrz wydłużonej kapsułki przypominającej krzemionkę, której wnętrze zawiera małe czarne nasiona. Cała roślina wydziela charakterystyczny pomarańczowy lateks, który ma zastosowanie lecznicze. Wysuszone części jego powierzchni (liście), korzeń i kłącze (łodyga) mają również zastosowanie farmakologiczne.

Mimo to jego stosowanie powinno być rozważne, ponieważ zawiera potencjalnie toksyczne związki.

Właściwości lecznicze

W przeszłości wszystkie części glistnika – zwłaszcza jego lateks – były stosowane jako lekarstwo na różne schorzenia i dolegliwości. Roślinę stosowano miejscowo w leczeniu chorób skóry i problemów z oczami. Stosowana wewnętrznie stanowiła remedium na problemy trawienne, oddechowe i zapalne.

Badania wykazały, że zawiera ona substancje o działaniu farmakologicznym, spośród których wyróżniają się:

• Alkaloidy pochodzące z fenantrydyny (chelidonina, chelerytryna i sangwinaryna)
• Kwas chelidonowy (diwęglan gamma-pironu)
• Pochodne izochinoliny (protopina)
• Alfa i beta allokryptopina
• Berberys
• Koptyzyna

Obecnie właściwości glistnika są wykorzystywane w postaci ekstraktów i oczyszczonych związków pochodnych, wchodzących w skład leków i środków homeopatycznych. Domowe stosowanie rośliny jest odradzane.

I choć rozpoznano jej przeciwzapalny, przeciwbólowy, przeciwskurczowy, przeciwdrobnoustrojowy i przeciwnowotworowy potencjał, to kontrowersje budzi duże ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Jakie właściwości lecznicze przypisuje się glistnikowi?

Rozstrój żołądka lub niestrawność

Jedno z głównych zastosowań glistnika większego ma związek z zaburzeniami trawienia. W szczególności ludzie używają jako środka wspomagającego łagodzenie wzdęć, czkawki, nudności i innych dolegliwości związanych z niestrawnością.

Publikacja w Iranian Red Crescent Medical Journal wymienia tę roślinę jako potencjalnego sprzymierzeńca w leczeniu niestrawności czynnościowej. Stwierdzono poprawę objawów o 60% w grupie przyjmującej glistnik jaskółcze ziele w porównaniu do 27,6% w grupie placebo. Czas trwania leczenia wynosił 6 tygodni.

Nowsze badania sugerują, że określony produkt zawierający glistnik (Iberogast ®) i inne rośliny lecznicze (liście mięty pieprzowej, rumianek niemiecki, kminek, lukrecja, melisa, arcydzięgiel i ostropest plamisty) jest bezpiecznym i dobrze tolerowanym środkiem fitoterapeutycznym w przypadku objawów takich jak:

• Ból brzucha
• Kwasu refluks
• Mdłości
• Wymioty

Jako środek homeopatyczny, glistnik większy wydaje się być korzystny w leczeniu niestrawności czynnościowej i zespołu jelita drażliwego. Nadal potrzebne są jednak bardziej kompleksowe badania.

Roślina nie jest przeznaczona do spożycia doustnego, chyba że jest w postaci suplementu przeznaczonego do tego celu.

Brodawki wirusowe

Mleczny sok glistnika większego (tj. jego lateks pomarańczowy) jest częścią medycyny ludowej i homeopatycznej jako dodatek ułatwiający usuwanie brodawek wirusowych. Czy to działa?

W raporcie opublikowanym w International Journal of Environmental Research and Public Health stwierdzono, że sok Chelidonium majus ma potencjał terapeutyczny w walce z brodawkami skórnymi.

Stosowany zewnętrznie jest bezpieczny. Mimo to potrzebujemy więcej badań, aby wiedzieć, czy istnieją efekty związane z wchłanianiem przezskórnym.

Inne badania opublikowane w International Journal of Molecular Sciences stwierdzają, że alkaloidy i białka obecne w lateksie glistnika jaskółcze ziele nadają właściwości przeciwwirusowe, które działają przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV), który jest częstą przyczyną brodawek.

Inne zastosowania lecznicze

Ze względu na stężenie związków aktywnych, w tym alkaloidów, glistnik wydaje się mieć inne skutki zdrowotne. Jednak dowody na te zastosowania są niewystarczające i jest to temat, który wciąż jest przedmiotem dyskusji, ze względu na ryzyko związane z połknięciem rośliny.

Kompilując informacje z jednego z rozdziałów książki Meyler’s Side Effects of Drugs , inne tradycyjne zastosowania rośliny są następujące:

• Liszaj obrączkowy
• Astma
• Żółtaczka
• Krztusiec
• Zapalenie oskrzeli
• Modzele
• Kamienie żółciowe

Roślina wydaje się mieć wpływ również na nieregularne miesiączki, wysokie ciśnienie krwi, utratę apetytu i ból zębów. Brak dowodów prowadzi do ostrożnego jej stosowania we wszystkich tych przypadkach.

Ryzyk i przeciwwskazania

Biorąc pod uwagę wysoką zawartość alkaloidów, glistnika nie należy spożywać. Stosowanie tej rośliny w formie samoleczenia nie jest bezpieczne, ponieważ najwyraźniej powoduje uszkodzenie wątroby. Stąd wiele kontrowersji wokół niej, ponieważ w przeszłości ludzie myśleli wręcz przeciwnie, że ma ona korzystne działanie na wątrobę.

Jednak chociaż stosowanie lateksu glistnika wydaje się być bezpieczne dla brodawek, u niektórych osób może powodować alergiczne wysypki skórne. Jeśli dzieje się to w Twoim przypadku, spłucz skórę dużą ilością wody i przerwij stosowanie.

Ze względu na brak rzetelnych informacji na temat jej bezpieczeństwa nie należy stosować rośliny i jej pochodnych w następujących przypadkach:

• Małe dzieci
• Ciąża i laktacja
• Choroby autoimmunologiczne, takie jak stwardnienie rozsiane (MS), toczeń (toczeń rumieniowaty układowy, SLE) i reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)
• Choroby wątroby, w tym zapalenie wątroby
• Niedrożność dróg żółciowych

Nie należy jej również stosować jednocześnie z lekami zwiększającymi ryzyko uszkodzenia wątroby, w tym między innymi paracetamolem, amiodaronem, karbamazepiną, flukonazolem, erytromycyną i lowastatyną.

O czym warto pamiętać?

W tradycyjnej medycynie glistnik wielkolistny jest używany od dawna w leczeniu problemów skórnych, dyskomfortu trawiennego i bólu. Po kilku badaniach naukowcy ustalili, że ma potencjał przeciwko niestrawności i brodawkom skórnym.

Mimo to kilka raportów wskazuje, że wysoka zawartość alkaloidów może prowadzić do negatywnych skutków, zwłaszcza na poziomie wątroby, wywołanych toksynami. Z tego powodu naukowcy nie zalecają jej do domowego użytku. W przypadku przyjmowania suplementów zawierających tę roślinę należy wcześniej skonsultować się z lekarzem.

Jeśli chodzi o miejscowe stosowanie lateksu, raporty wskazują, że jest on bezpieczny, a ludzie dobrze go tolerują, gdy jest stosowany na brodawki i modzele. Mimo to powinieneś zrobić mały test przed zastosowaniem go na większym obszarze skóry. Jeśli po zastosowaniu środka nie wystąpią żadne reakcje alergiczne, możesz go bez problemu stosować.