Gęsia skórka - dowiedz się, na czym polega to zjawisko?
Gęsia skórka to potoczna nazwa zjawiska, które określa się naukowo jako reakcję pilomotoryczną. Jest to najeżenie włosów, które pojawia się, gdy jest nam zimno, stajemy się bardzo podekscytowani lub przeżywamy wielki strach. Medyczny termin odnoszący się do tego zjawiska to “cutis anserina”.
Naukowcy stwierdzili, że gęsia skórka to pozostałość ewolucyjna, które przypomina powierzchnię skóry ptaków, kiedy tracą swoje pióra. Cecha ta jest wspólna dla ludzi i niektórych zwierząt, które również dostają gęsiej skórki, gdy doświadczają ekstremalnych wrażeń.
Na przykład koty doznają podobnej reakcji. Jeśli czują się zagrożone lub przygotowują się do walki, jeży im się sierść. Zmieniają również pozycję, aby zwiększyć na pozór wielkość swego ciała i stają się bardziej agresywne. Coś podobnego dzieje się również u innych zwierząt.
Co to jest gęsia skórka?
Gęsia skórka, czyli reakcja pilomotoryczna jest mimowolnym zjawiskiem fizjologicznym, które jest wywoływane przez działanie współczulnego układu nerwowego. Polega na skurczu mięśni odpowiedzialnych za podnoszenie się włosów. To sprawia, że włosy stają pionowo, a skóra nabiera charakterystycznego wyglądu „gęsiej skórki”.
W tych przypadkach dochodzi do kurczenia się małych mięśni u podstawy każdego włosa. Prowadzi to do otwarcia porów i oderwania się włosów i podniesienia do pozycji pionowej. Skóra nabiera następnie ziarnistego wyglądu. Zwykle dzieje się to na przedramionach, nogach, szyi, głowie i karku.
Ta reakcja zachodzi, kiedy odczuwamy zimno lub w obliczu szokujących nas bodźcami. Zakres wrażeń wywołujących ten efekt obejmuje następuje odczucia:
- Zaskoczenie
- Strach
- Emocje
- Podekscytowanie
W większości przypadków, choć nie zawsze się tak dzieje, zjawisku towarzyszy niewielki spadek temperatury ciała.
Dowiedz się więcej na ten ciekawy temat: Skutki stresu – poznaj wszystkie negatywne efekty dla zdrowia
Aspekty anatomiczne i biologiczne
Jak już zauważyliśmy, reakcja pilomotoryczna jest odpowiedzią współczulnego układu nerwowego. Jest on również znany pod nazwą systemu adrenergicznego lub noradrenergicznego. Ta nazwa wynika z faktu, że jego głównym neuroprzekaźnikiem jest noradrenalina.
Układ współczulny jest aktywowany przez sytuacje, które mobilizują nasz organizm: ucieczka, stres, ćwiczenia i nagły wypadek. W tego typu sytuacjach nadnercza uwalniają adrenalinę i przenikają do krwioobiegu. Jednym z efektów jest gęsia skórka, czyli reakcja pilomotoryczna.
Kiedy jest wywoływana przez zimno, zwiększa również aktywność mięśni i prowadzi organizm do dreszczy, aby odzyskać prawidłową temperaturę.
Jeśli jest to reakcja na strach, odruchowi pilomotorycznemu towarzyszy również wzrost częstości akcji serca. Prowadzi to do doprowadzenia większej ilości krwi do dużych grup mięśni i źrenic, które rozszerzają się, aby wyostrzyć widok. Kiedy pojawiają się silne emocje, dzieje się również coś podobnego.
Jaką rolę pełni gęsia skórka?
Reakcja pilomotoryczna jest mechanizmem występującym u wielu różnych zwierząt pokrytych futrem lub sierścią. Reakcja ta, która powoduje, że twoje włosy stają dęba na głowie w odpowiedzi na zimno, należy do mimowolnych odruchów. Wyprostowane włosy pozwalają na utrzymanie powietrza i tworzą warstwę izolacyjną, która pomaga chronić przed niskimi temperaturami.
Kiedy natomiast gęsia skórka pojawia się w odpowiedzi na strach, jej rolą jest zwiększenie objętości ciała. Innymi słowy, z włosami stojącymi dęba ciało wygląda na większe, a to sprawia, że może wywołać u przeciwnika większe przerażenie. Jest to biologiczny mechanizm obronny, który jest aktywowany w sytuacji zagrożenia.
Przykładem najlepiej ilustrującym funkcje reakcji pilomotorycznej jest jeżozwierz. To zwierzę podnosi kolce, gdy czuje się zagrożone. To samo dotyczy różnych ssaków, takich jak szympansy, myszy, koty i jeszcze kilka innych.
Przeczytaj również ten interesujący artykuł: Zwierzęta w domu to prawdziwy skarb – zalety z ich posiadania
Inne interesujące dane
Rola reakcji pilomotorycznej u ludzi jest praktycznie niewykorzystywana. W rzeczywistości nie mamy wystarczającej ilości włosów na ciele, aby naprawdę móc wytworzyć izolacyjną komorę cieplną w momencie ich uniesienia. Ponadto liczba naszych włosów nie wystarcza do tego, aby ich zjeżenie miało wpływ na wizualną wielkość naszego ciała.
Tak więc naukowcy postrzegają to zjawisko po prostu jako pozostałość po naszych ewolucyjnych przodkach. Innymi słowy, odziedziczyliśmy po nich ten mechanizm obronny, ale nie możemy go używać tak, jak robią to inne ssaki.
U ludzi, którzy mają bardziej złożony mózg niż inne gatunki, w odruchu pilomotorycznym pośredniczą również czynniki psychologiczne. Układ limbiczny mózgu sprawia, że nasze włosy stają na głowie dęba podczas piosenki, która nas pasjonuje lub w obecności kogoś, kto nas ekscytuje.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Vidal, I. (2009). Piloerección: Un Efecto Colateral de la Administración Intravenosa de Dobutamina. Arq Bras Cardiol, 92(4), 283-285.
