Czym jest efekt Dunninga-Krugera?
Czy nie wydaje ci się, że osoby bez przygotowania akademickiego nie oceniają swoich kompetencji realnie? Masz rację. Efekt Dunninga-Krugera to niezdolność do obiektywnej oceny własnych kompetencji powodowany niską świadomością.
Przykład osoba, która sama się leczy bez wiedzy medycznej i ma przekonanie o swojej racji. Dochodzi wówczas do irracjonalnego założenia, że to takie postępowanie jest skuteczne. Z kolei osoby o większych kompetencjach zwykle niżej oceniają swoje możliwości.
Czym jest efekt Dunninga-Krugera?
Osoby o niskich kompetencjach w danej dziedzinie przejawiają efekt Dunninga-Krugera, czyli przeceniają swoje możliwości. Z kolei osoby o większej wiedzy zaniżają swoją wartość i nie wierzą w siebie.
Na czym to polega? W latach 90. David Dunning i Justin Kruger prowadzili badania nad osobami niekompetentnymi i ustalili, że osoby te nie są w stanie obiektywnie ocenić swojej niekompetencji.
Jednak stosowanie tej teorii do innych prowadzi do błędu. Chodzi bowiem o niezdolność do dostrzegania własnej niekompetencji, a nie cudzej. Trzeba zapytać siebie samego o to czy jest się kompetentnym w dziedzinach, w których nie posiada się wiedzy.
Gdy ktoś nie zdaje sobie sprawy z własnej niekompetencji, stara się sprawiać wrażenie osoby dobrze poinformowanej. Nie da się jednak ustalić czy taka osoba ma świadomość tego mechanizmu.
Przyczyny
Efekt ten to zjawisko kognitywne uniemożliwiające obiektywną ocenę samego siebie. Autorzy Dunning i Kruger opisali to zjawisko jako problem metapoznania (analizy samego siebie).
Założenie jest następujące: osoby o ograniczonych kompetencjach w danej dziedzinie są podwójnie obciążone. Nie tylko wyciągają błędne wnioski, ale także nie zdają sobie sprawy z własnego błędu.
Samoocena to ważny czynnik w kwestii zaufania do samego siebie. Kompleks wyższości jest tak naprawdę odbiciem poczucia niższości.
Ludzie zatem wolą uchodzić za kompetentnych niż przyznać się do własnej niewiedzy. Niektóre inteligentne osoby także czasem wpadają w ten mechanizm w dziedzinach, na których się nie znają.
Efekt Dunninga-Krugera w życiu codziennym
Przyjrzyjmy się przykładom efektu Dunninga-Krugera z życia codziennego. Takie zachowanie może pojawić się u każdego, niezależnie od poziomu inteligencji.
1. Rozmowy o polityce
Polityka to jeden z tematów budzących irracjonalne przekonanie o własnej racji. Często słyszy się uproszczone opinie na złożone tematy od osób, którym brak wiedzy.
2. Medycyna i zdrowie
Medycyna to inny obszar często podlegający uproszczeniom. Wiele osób próbuje się leczyć bez opieki profesjonalistów, a nawet sądzi, że ma kompetencje wystarczające, by pomagać innym.
3. Relacje z partnerem
Gdy mamy problemy osobiste zwykle nie brak ludzi, którzy chcą udzielać nam rad. Ich opinie bazują na anegdotycznych wydarzeniach i doświadczeniach. Mimo to osoby, które dobrze nas znają, mogą czasem podpowiedzieć coś sensownego.
Czytaj dalej: Manipulacja psychologiczna w związku – 5 oznak
Jak uniknąć tego efektu?
Jeśli chcesz uniknąć działania tego mechanizmu postaraj się kwestionować opinie niepoparte wiedzą ekspercką. Zadawaj więc pytania dążące do uzyskania obiektywnych informacji.
Innym dobrym sposobem jest pielęgnowanie wrażliwości na jakość informacji i ich regularne aktualizowanie. Osoby, które nie poszerzają swojej wiedzy i nie szukają nowych danych zwykle tkwią w swojej niekompetencji.
Co na to nauka?
Potwierdzone informacje na temat efektu Dunninga-Krugera wskazują na to, że osoby przejawiające go nie zdają sobie z niego sprawy. Dlatego też trudno go zmierzyć.
Pewne badania ustaliły, że czasami osoby, którym trudno się poprawić w danej dziedzinie szybko to zauważają. Jednak obrońcy teorii Dunninga-Krugera twierdzą, że osoby mocno przekonane o swojej racji przymykają oko na błędy.
Przyczynę stanowi poziom zaufania do siebie samego uniemożliwiający skuteczną samokrytykę i akceptację błędów. W jego miejscu pojawia się racjonalizacja na własną korzyść.
Czytaj teraz: Chwyty psychologiczne, które pomogą Ci schudnąć
Jak reagować na efekt Dunninga-Krugera?
Odczuwanie bezradności w kontakcie z osobami wypowiadającymi uproszczone opinie na skomplikowane tematy jest normalne. Warto wówczas zachować spokój i pamiętać, że to one są problemem. Komentowanie prowadzi bowiem do konfliktu.
Akceptowanie opinii innych, nawet gdy są one niedorzeczne, pomaga nam budować dojrzałość emocjonalną. Nikt nie musi dzielić naszych opinii, nawet gdy mamy rację.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Zhou, Xingchen, and Rob Jenkins. “Dunning–Kruger Effects in Face Perception.” Cognition 203 (2020): n. pag. Cognition. Web.
- Aqueveque, Claudio. “Ignorant Experts and Erudite Novices: Exploring the Dunning-Kruger Effect in Wine Consumers.” Food Quality and Preference 65 (2018): 181–184. Food Quality and Preference. Web.
- Plohl, Nejc, and Bojan Musil. “Do i Know as Much as i Think i Do? The Dunning-Kruger Effect, Overclaiming, and the Illusion of Knowledge.” Psiholoska Obzorja 27 (2018): 20–30. Psiholoska Obzorja. Web.
- Muller, Alana, Lindsey A. Sirianni, and Richard J. Addante. “Neural Correlates of the Dunning–Kruger Effect.” European Journal of Neuroscience 53.2 (2021): 460–484. European Journal of Neuroscience. Web.
- Schlösser, Thomas et al. “How Unaware Are the Unskilled? Empirical Tests of the ‘Signal Extraction’ Counterexplanation for the Dunning-Kruger Effect in Self-Evaluation of Performance.” Journal of Economic Psychology 39 (2013): 85–100. Journal of Economic Psychology. Web.
