Co to jest afereza terapeutyczna?

Afereza terapeutyczna polega na oddzieleniu składników krwi, tak jak ma to miejsce przy oddawaniu osocza. Różnica polega na tym, że jest przeznaczona do leczenia.

Przejrzane i zatwierdzone przez: lekarz Mariel Mendoza.

Napisany przez Mariel Mendoza

Ostatnia aktualizacja: 26 września, 2022

Afereza terapeutyczna to zabieg krążenia pozaustrojowego, który filtruje krew przez urządzenie w celach terapeutycznych. Ma na celu usunięcie i wyeliminowanie składników uważanych za odpowiedzialne za patologię, bez modyfikowania reszty substancji krwi.

Zabieg ten wchodzi w zakres procedur oczyszczania, ponadto istnieje wiele procedur terapeutycznej aferezy, które można przeprowadzić. Stosuje się je jako alternatywę terapeutyczną w pewnych chorobach, kiedy konwencjonalne leczenie zawodzi.

Afereza terapeutyczna nosi również nazwę terapeutycznej wymiany osocza, ponieważ oddziela osocze od komórek krwi poprzez filtrację lub wirowanie. Powszechnie używa się jednak tej pierwszej nazwy.

Przypomina zabieg hemodializy, z wyjątkiem tego, że jest w stanie usunąć toksyny związane z białkami osocza.

Czego wymaga zabieg?

Afereza terapeutyczna wiąże się z następującymi wymaganiami:

• Dostęp naczyniowy zapewniający wysoki przepływ krwi: Generalnie stosuje się dostępy naczyniowe podobne do hemodializy, takie jak przetoki tętniczo-żylne lub cewniki centralne. Tylko w niektórych przypadkach można użyć linii peryferyjnej.
• Antykoagulacja: heparyną lub cytrynianem.
• Ciągłe monitorowanie: Podczas wykonywania zabiegu terapeutycznej aferezy należy stale monitorować parametry życiowe danej osoby. Wymaga to oczywiście przeszkolonego personelu i użycia monitorów.

Jak działa afereza terapeutyczna?

W aferezie terapeutycznej stosuje się dwa dostępy naczyniowe; jedno wejście i jedno wyjście. Umożliwia to wytworzenie sterylnego obwodu, w którym krew krąży pozaustrojowo. Następnie ten obwód podłącza się do specjalnego urządzenia, które filtruje komponenty.

Szkodliwe składniki pozostają w filtrze, a reszta wraca do układu krwionośnego przez drugi dostęp naczyniowy. W ten sposób wyłapuje się i eliminuje z krwi m.in. kompleksy immunologiczne, autoprzeciwciała, cytokiny prozapalne, metale ciężkie, toksyny, szkodliwe białka, nadmiar cholesterolu.

Ryzyka związane z wykonaniem aferezy

Ryzyko aferezy terapeutycznej związane jest z dostępem naczyniowym, antykoagulacją oraz elementem zastępującym ekstrahowane osocze. Dostęp żylny wymaga zastosowania cewników dużego kalibru, co czasami skutkuje powikłaniami, takimi jak krwawienie, infekcje w miejscu wkłucia, zakrzepica, a nawet odma opłucnowa.

Ponadto antykoagulacja powoduje skłonność do krwawień, a gdy stosuje się cytrynian, zmniejsza się stężenie jonów wapnia w surowicy. Prowadzi to następnie do objawów hipokalcemii, takich jak parestezje, nudności, wymioty, uczucie zimna i zaburzenia rytmu serca.

Z drugiej strony, w przypadku konieczności zastąpienia wyekstrahowanego osocza roztworem zastępczym, w celu utrzymania objętości i ciśnienia onkotycznego, zwykle stosuje się dwa roztwory: świeżo mrożone osocze lub 5% albuminę. Nie zastępuje to immunoglobulin, co czyni je podatnymi na infekcje.

Mogą również wystąpić reakcje poprzetoczeniowe z gorączką i alergią.

Biorąc pod uwagę, że podczas wymiany osocza usuwana jest duża objętość krążącego płynu, może wystąpić niedociśnienie związane z hipowolemią. A także inne objawy hipoperfuzji, takie jak zawroty głowy, chłód dystalny czy tachykardia.

Wskazania do aferezy terapeutycznej

Aferezę terapeutyczną stosuje się w leczeniu chorób o następujących cechach:

• Są spowodowane przez patogenny składnik znajdujący się we krwi.
• Ten patogenny składnik można skutecznie wyeliminować.
• Eliminacja składnika patogennego jest szybsza niż produkcja patogenu.
• Usunięcie lub zmniejszenie czynnika chorobotwórczego we krwi powoduje złagodzenie lub usunięcie objawów.

Ponadto, chociaż w większości przypadków wskazania do aferezy mają charakter ostry, w niektórych przypadkach konieczne jest jej okresowe wdrażanie. Zaleca się ją w takich stanach jak:

• Rodzinna hipercholesterolemia
• Krioglobulinemia
• Szpiczak mnogi
• Makroglobulinemia Waldenströma
• Zespół Guillaina Barré
• Choroba Raynauda
• Zatrucie trucizną lub narkotykami
• Stwardnienie rozsiane
• Borelioza.
• Odrzucenie przeszczepu narządu ze względu na przeciwciała
• Idiopatyczna plamica małopłytkowa

Istnieją różne rodzaje aferezy terapeutycznej

Do głównych zabiegów terapeutycznych w aferezie należą plazmafereza i cytafereza. Nie są to jednak jedyne techniki, ponieważ afereza terapeutyczna obejmuje również:

• Immunoadsorpcja: przeciwciało lub antygen są usuwane z osocza przez połączenie z innym
• Podwójna filtracja
• Plazmadsorpcja
• Hemoadsorpcja
• Fotoafereza: terapia immunomodulacyjna, w której komórki jednojądrzaste są napełniane lekami fotoaktywowanymi, a następnie aktywowane światłem ultrafioletowym
• Reafereza
• Afereza LDL: selektywne usuwanie lipoprotein o niskiej gęstości
• DALI: selektywna absorpcja lipoprotein z krwi przez ligandy
• MARS: usuwanie substancji związanych z albuminą
• Prometheus: usuwanie toksyn związanych z albuminą

Plazmafereza jest najczęstszą techniką, oddzielającą składniki osocza od komórek krwi. Z drugiej strony cytafereza obniża swoistą liczbę krwinek poprzez usuwanie białych krwinek (leukocytafereza), płytek krwi (trombocytafereza) lub czerwonych krwinek (erytroafereza).

Doskonała alternatywa

Afereza terapeutyczna jest alternatywą terapeutyczną w różnych schorzeniach, w których zawiodło konwencjonalne leczenie. Uważa się ją za odpowiednią, o ile jest w stanie eliminować szkodliwy składnik w szybszym tempie niż ten wytwarzany przez organizm.