Boże Narodzenie - czynnik ryzyka sercowo-naczyniowego
Wiele badań powiązało Boże Narodzenie ze zwiększonym ryzykiem sercowo-naczyniowym. W szczególności zaobserwowano, że w czasie świąt występuje większa częstość zdarzeń śmiertelnych, takich jak zawały serca oraz schorzenia naczyń mózgowych. Czy zastanawiałeś się, dlaczego tak jest?
W rzeczywistości istnieje kilka powodów. Jednak w większości przypadków można podjąć środki, aby tego uniknąć. Jak zatem odpowiedzialnie spędzić Boże Narodzenie i czas po świętach? W poniższym artykule podzielimy się kilkoma zaleceniami.
Boże Narodzenie czynnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego?
To, czy Boże Narodzenie jest czynnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego, zależy w dużej mierze od nawyków danej osoby. Istnieją jednak również inne sytuacje, które mogą odgrywać istotną rolę. Należy do nich przeziębienie, stres i zbyt późne udanie się do szpitala w przypadku wystąpienia oznak problemów zdrowotnych. Przyjrzyjmy się bliżej temu zagadnieniu.
Zimowy chłód
Zawały serca i inne zdarzenia sercowo-naczyniowe są związane z utrudnieniem przepływu krwi do określonej tkanki. Spowalnia się wtedy lub wręcz całkowicie uniemożliwia dostarczanie tlenu i składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. To z kolei może doprowadzić do śmierci komórki – czasami nawet w ciągu zaledwie kilku minut.
Na to ryzykowne zjawisko często wpływa kilka czynników. Jednym z nich jest stopień poszerzenia naczyń krwionośnych, czyli ich średnica. Zależnie od osoby, wartość ta może się nieznacznie wahać, ponieważ jest modyfikowana przez mięśnie gładkie wokół tętnic. Nie bez znaczenia jest również elastyczność naczyń krwionośnych danej osoby.
W zwężonym naczyniu przepływ krwi jest znacznie mniejszy niż w rozszerzonym. Jeśli występuje niedrożność spowodowana czynnikiem takim jak blaszka miażdżycowa, ryzyko zawału znacznie wzrasta.
Aby skierować przepływ krwi do ważniejszych narządów, w zimnych środowiskach dochodzi do uogólnionego zwężenia naczyń tętniczych. Ponadto nasz organizm zazwyczaj uwalnia hormony, takie jak adrenalina, co sprzyja wzrostowi ciśnienia krwi.
To z kolei może częściowo tłumaczyć wzrost śmiertelności z powodu chorób układu krążenia w najzimniejszych miesiącach roku. Według badania opublikowanego w czasopiśmie Circulation, dzieje się tak w regionach mniej przyzwyczajonych do tego klimatu, takich jak południowe Stany Zjednoczone.
Zmiany w diecie, alkohol i palenie
Nikogo nie dziwi, że Boże Narodzenie jest synonimem dużej ilości jedzenia. W zależności od kraju, regionu i zwyczajów rodzinnych, potrawy i napoje mogą się od siebie znacznie różnić. Jednak niezależnie od kultury, z jakiej się wywodzimy, w okresie świątecznym z reguły wzrasta spożycie węglowodanów, słodyczy i alkoholu.
Podczas obfitych posiłków częstość występowania zawału mięśnia sercowego lub dławicy piersiowej u pacjentów z grupy wysokiego ryzyka zwykle wzrasta. Może to być związane z redystrybucją przepływu krwi w całym ciele do przewodu pokarmowego w celu promowania wchłaniania składników odżywczych.
Kiedy tak się dzieje, dopływ krwi do serca przez tętnice wieńcowe może się znacznie zmniejszyć. Jeśli blaszka miażdżycowa jest znacznej wielkości, zwężenie naczyń może spowodować jej pęknięcie. Może to uwolnić małe zakrzepy, które w niektórych przypadkach mogą nawet zatrzymać krążenie.
Spożywanie alkoholu i palenie papierosów to kolejny poważny problem. Według pewnego badania opublikowanego w 2015 roku, duża liczba pacjentów, którzy przeżyli incydent sercowo-naczyniowy, zgłosiła nadużywanie alkoholu i tytoniu w ciągu 12 miesięcy przed jego wystąpieniem.
Co więcej, palenie tytoniu ma bezpośredni wpływ na skurcz naczyń tętniczych, co może zwiększać ryzyko wystąpienia zdarzenia sercowo – naczyniowego, zwłaszcza w przypadku nadużywania tych substancji.
Stres
Chociaż Boże Narodzenie to powinien być czas, kiedy spędzamy z rodziną piękne i przyjemne chwile, nie zawsze się tak dzieje. Zmartwienia w pracy, szukanie odpowiednich prezentów, organizowanie imprez i spotykanie się z naszymi bliskimi może stać się prawdziwym utrapieniem.
Takie sytuacje mogą wywołać u nas silny stres emocjonalny. Termin ten odnosi się do całej grupy zmian w organizmie, które zachodzą w odpowiedzi na zdarzenie wewnętrzne lub nasze własne myśli. Protagonistami tej reakcji są hormony oraz nasz układ nerwowy.
Pobudzenie systemu podwzgórze-przysadka-przysadka-nadnercza oraz układu nerwowego prowadzi do uwolnienia różnych substancji, które wpływają na nasz układ sercowo-naczyniowy. Adrenalina jest jedną z substancji, które biorą udział w tym procesie.
Wpływa ona na naczynia krwionośne zwężając je, co jest ściśle związane z występowaniem incydentów sercowo-naczyniowych. Ponadto adrenalina sprzyja uwalnianiu kwasów tłuszczowych, zakrzepicy oraz przyspieszeniu akcji serca (tachykardia).
Przyglądając się nieco głębiej zagadnieniu tachykardii, może to być czynnik przyspieszający wystąpienie zawału serca. Im intensywniej pracuje serce, tym większe jest zapotrzebowanie organizmu na energię i tlen. Jeśli stan ten utrzymuje się przez dłuższy czas, prawdopodobieństwo zdarzenia sercowo-naczyniowego znacznie wzrasta.
Sądzimy, że spodoba Ci się również ten artykuł: Zdrowe życie po świętach – jak sobie je zapewnić?
Pomijanie wizyt lekarskich
W niedawnym badaniu naukowym ustalono profil pacjentów, u których wybranie się do szpitala podczas ostrego zespołu wieńcowego zajmuje więcej czasu. Opóźnienie to ma istotny wpływ na śmiertelność, zwłaszcza w przypadku rozległych zawałów serca wymagających natychmiastowej reperfuzji wieńcowej.
Oto osoby, którym wybranie się do specjalisty zajmuje statystycznie najwięcej czasu:
- Kobiety w podeszłym wieku;
- Osoby w stanie wolnym lub rozwiedzione;
- Pacjenci bez ubezpiecznia;
- Osoby o niskim statusie społeczno-ekonomicznym;
- Pacjenci żyjący samotnie;
Zdaniem autorów badania zjawisko to może to zachodzić na kilku poziomach. Pierwszym z nich jest późne rozpoznanie przez pacjenta objawów zdarzenia sercowo-naczyniowego. Druga kwestia dotyczy samej prośby o pomoc i przeniesienia się do szpitala.
Ponieważ Boże Narodzenie to tak ważny czas dla wielu osób, opóźnienie w reakcji na zdarzenie sercowo-naczyniowe może być znaczne. Kiedy objawy pojawiają się we wczesnych godzinach porannych, podczas tradycyjnego obiadu lub w kontekście jakiejkolwiek uroczystości, wezwanie pomocy może być znacznie utrudnione.
Boże Narodzenie sprawia, że obiekty szpitalne działają zwykle z mniejszą wydajnością i można liczyć na mniej specjalistów. W rzadkich przypadkach opóźnienie w opiece medycznej może być spowodowane również tym czynnikiem.
Boże Narodzenie a zdarzenie sercowo-naczyniowe: kto jest narażony?
U każdego pacjenta doświadczającego chorób serca może wystąpić incydent sercowo-naczyniowy w okresie Bożego Narodzenia. Większość z nich odpowiada chorobom przewlekłym, a rokowanie może się pogorszyć, jeśli nie zastosuje się wskazanego leczenia.
Osoby cierpiące na cukrzycę powinny zachować szczególną ostrożność. Jest to grupa zaburzeń metabolicznych związanych ze słabą produkcją lub niewłaściwą dystrybucją insuliną. Dlatego tego typu pacjenci powinni przestrzegać dość restrykcyjnych diet i dbać o utrzymanie odpowiedniego poziomu glukozy we krwi.
Osobista lub rodzinna historia chorób sercowo-naczyniowych, takich jak układowe nadciśnienie tętnicze, również jest uważana za czynnik ryzyka. W rzeczywistości, zgodnie z tym artykułem przeglądowym, ryzyko wystąpienia choroby naczyniowo-mózgowej (CVD) wzrasta 3 do 4 razy u pacjentów, u których stwierdzono właśnie tę patologię.
Należy również wziąć pod uwagę otyłość. Jest to przewlekła choroba charakteryzująca się wzrostem wskaźnika masy ciała, ściśle związana z czynnikami genetycznymi. Dławica piersiowa, zawał mięśnia sercowego, nadciśnienie tętnicze i CVD to tylko niektóre z konsekwencji cierpiących na to schorzenie.
Chociaż nie wykazano bezpośredniego związku między przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP) a incydentami sercowo-naczyniowymi, u tego typu pacjentów zwykle występują klasyczne czynniki ryzyka. Dlatego wielu z nich, oprócz POChP, często ma nadciśnienie i otyłość, co tylko pogarsza ich rokowania.
Jak zmniejszyć ryzyko sercowo-naczyniowe w Boże Narodzenie?
Aby zmniejszyć ryzyko sercowo-naczyniowe w okresie Świąt Bożego Narodzenia, zaleca się zachowanie zdrowych nawyków, zwłaszcza w zakresie diety i ćwiczeń. Oto kilka porad.
Ćwicz w święta i Boże Narodzenie
Z tą kwestią należy obchodzić się ostrożnie, ponieważ może to być miecz obosieczny. Podczas świąt Bożego Narodzenia osoby z klasycznymi czynnikami ryzyka mogą częściej cierpieć z powodu dolegliwości sercowych, jeśli ćwiczą za dużo.
Podczas tego typu aktywności zarówno wydzielanie hormonów, jak i tachykardia mogą wywołać wystąpienie ostrego zespołu wieńcowego. Wskazane jest skonsultowanie się z lekarzem przed rozpoczęciem planu ćwiczeń dla osoby prowadzącej długotrwały siedzący tryb życia.
Ogólnie dozwolone są takie czynności, jak chodzenie przez co najmniej 30 minut dziennie i ćwiczenia rozciągające. Sporty takie jak tenis, bieganie, piłka nożna lub nawet zwykły jogging mogą powodować u pacjentów nadmierny wysiłek fizyczny.
Zależy to w dużej mierze od wieku i innych chorób współistniejących u danego pacjenta. W każdym razie wskazane jest rozpoczęcie aktywności stopniowo i przed początkiem zimy.
Dieta w Boże Narodzenie
Generalnie należy unikać obfitych i niezdrowych posiłków. Największe ryzyko dotyczy diabetyków, którzy powinni uważać, aby się nie przejadać, gdyż mogłoby to doprowadzić do poważniejszych powikłań.
Aby zadbać o nawyki żywieniowe w Boże Narodzenie, wskazane jest zastąpienie niektórych tradycyjnych potraw ich zdrowszymi opcjami. Na przykład przystawki, zamiast smażonych potraw, mogą zawierać zupę lub zupę krem przyrządzoną na bazie naturalnych składników. W przypadku dań głównych najlepiej postawić na ryby, warzywa i puree. Ser jest zawsze nieco ryzykowny, zwłaszcza dla pacjentów cierpiących na dodatkowe schorzenia, dlatego należy zachować szczególną ostrożność.
Oczywiście nie oznacza to, że nie można skosztować małych kęsów głównych tradycyjnych posiłków, chyba że istnieje wyraźne przeciwwskazanie ze strony lekarza. W takich przypadkach najważniejsze jest, aby nie przesadzać, szczególnie późno w nocy, kiedy dostęp do świadczeń zdrowotnych może być utrudniony.
W przypadku napojów wskazane jest unikanie alkoholu. Chociaż jego sporadyczne spożywanie zwykle nie wiąże się z występowaniem ostrych incydentów sercowo-naczyniowych, osoby z cukrzycą powinny go unikać. Po spożyciu dostarcza on tylko „pustych kalorii” z niewielką lub żadną wartością odżywczą.
W przypadku osób z cukrzycą warto mieć pod ręką glukometr, który umożliwi nam zmierzenie poziomu glukozy we krwi w przypadku jakiegokolwiek dyskomfortu fizycznego. Czasami ten prosty nawyk może zapobiec poważnym powikłaniom u osób cierpiących na tę chorobę.
Podoba Ci się ten artykuł? Możesz także przeczytać: Ostropest plamisty – czy stosować po świętach?
Techniki relaksacyjne przydatne w Boże Narodzenie
Aby uniknąć stresu podczas rodzinnych spotkań w Boże Narodzenie, bardzo istotne jest stosowanie odpowiednio dobranych technik relaksacyjnych. Postaraj się nie przeciążać pracą, przestrzegaj zrównoważonego harmonogramu pracy, dbaj o otwartą komunikację z bliskimi i kładź się spać o odpowiedniej porze. Te pozornie nieistotne elementy razem wzięte mogą zrobić w Twoim życiu ogromną różnicę i zdecydowanie poprawić jego jakość.
Istnieje wiele technik relaksacyjnych, których możesz się nauczyć. Tai Chi, według Kliniki Mayo, jest jedną z optymalnych opcji. Jest to niezawodowa metoda ćwiczeń o niskiej intensywności, której początki sięgają starożytnych chińskich tradycji.
Poprzez ćwiczenia rozciągające, prawidłową postawę ciała i głębokie oddychanie można uzyskać określone korzyści zdrowotne. Może to przyczynić się do poprawy jakości snu, promowania ogólnej relaksacji organizmu i zmniejszenia uczucia lęku.
W rzeczywistości niektóre badania zakładają możliwy związek między regularnym wykonywaniem ćwiczeń relaksacyjnych, a obniżeniem ciśnienia krwi w organizmie. Inne praktyczne zalecenia obejmują przygotowanie się do świątecznych zakupów i zaplanowanie wszystkich działań z wyprzedzeniem tak, aby Boże Narodzenie i dni po nim były okresem spokoju, a nie pośpiechu i presji.
Ostrożnie z zimnem w Boże Narodzenie
Osoby, które planują spędzić Boże Narodzenie i okres świąteczny w chłodniejszym miejscu niż zwykle lub nie tolerują tego typu środowiska, powinny wziąć pod uwagę pewne czynniki. Pomoże to zapobiec wystąpieniu zdarzeń sercowo-naczyniowych.
Oto kilka zaleceń:
- Zawsze noś odpowiednią odzież (płaszcz, skarpetki, rękawiczki i czapkę);
- Unikaj nagłych zmian temperatury podczas opuszczania obiektów i wchodzenia do nich;
- Napraw wszelkie problemy z systemem ogrzewania, zanim nadejdzie zima;
- Przedkładaj spotkania w domu nad wyjścia;
Boże Narodzenie to czas radości i świętowania. Mimo to częstość występowania incydentów sercowo-naczyniowych o tej porze roku jest znacznie wyższa niż w przypadku innych okresów w roku. Przestrzeganie kilku podstawowych zaleceń może zadecydować o różnicy między wspaniałymi dniami a pobytem w szpitalu. W razie wątpliwości skonsultuj się z lekarzem.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Armstrong L, et al. Increases in Heart Failure visits after Christmas and New Year´day. Congestive Heart Failure 2008; 14 (6);307-309.
- González E, et al. Variaciones estacionales en los ingresos por infarto agudo de miocardio. El estudio PRIMVAC. Rev Esp Cardiol 2004;57(1):12-9.
- González J. Desencadenantes de síndromes coronarios agudos. Relaciones fisiopatológicas. Archivos de Cardiología de México 2006;76(2):208-221.
- Lobos J, et al. Factores de riesgo cardiovascular y atención primaria: evaluación e intervención. Aten Primaria 2011;43(12):668-677.
- Philips D, et al. Cardiac mortality is higher around Christmas and New Year´ than and any other time: The holidays as a risk factor of death. Circulation 2004;110:3781-3788.
- Vilà R, et al. Utilidad de las técnicas de relajación aplicadas a pacientes con cardiopatía isquémica: intervención. Aten Primaria 2005;36(2):78-84.