Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych - zarys
Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych jest zaburzeniem mięśni i nerwów wywołanym nadmiernym wysiłkiem fizycznym. Stanowi rezultat nadmiernego ucisku mięśni. Powoduje to ból, obrzęki, prowadząc czasami do niepełnosprawności. Dowiedz się więcej na temat tej dysfunkcji naszego organizmu.
ZCPP może spotkać każdego z nas. Najczęściej jednak dotyczy młodych dorosłych i sportowców, którzy angażują się w wyczerpujące, powtarzające się ćwiczenia.
Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych najczęściej dotyka kończyn dolnych i przedramienia. Może jednak wystąpić też w dłoni, stopie, udzie i ramieniu. Czasami stanowi też reakcję na fizjoterapię i pewne zmiany w aktywności.
Wyróżniamy 2 typy zespołu przedziałów powięziowych: ostre i chroniczne. Ostry zespół diagnozujemy w oparciu o zasadę tzw. 6P (pressure, pain, pink, parestesia, paresa, pulse).
Wskazuje to na: zwiększone ciśnienie w danym miejscu, ból, zmiany w kolorycie skóry, zaburzenia czucia w obrębie goleni, osłabienie siły mięśniowej i brak wyczuwalnego pulsu w kończynie).
Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych – najczęstsze objawy
U chorych rozpoznanie ZCPP można ustalić na podstawie danych z wywiadu i badania przedmiotowego. Możemy ewentualnie potwierdzić je wynikiem pomiaru ciśnienia wewnątrzprzedziałowego.
Objawy związane z zespołem ciasnoty przedziałów powięziowych, który czasami nazywany jest zespołem przewlekłego wysiłku fizycznego, obejmują następujące elementy:
- ból, pieczenie lub skurcze w określonym obszarze dotkniętej kończyny, zazwyczaj dolnej części nogi,
- naprężenie w dotkniętej kończynie,
- drętwienie lub mrowienie w danym miejscu,
- osłabienie dotkniętej problemem kończyny.
Ból spowodowany ZCPP zazwyczaj podąża określonym wzorcem, według swoistego schematu:
- Rozpoczyna się regularnie po pewnym czasie ćwiczeń dotkniętej problemem kończyny.
- Następnie pogarsza się stopniowo w miarę ćwiczeń.
- Kiedy przestajesz ćwiczyć, staje się on mniej intensywny lub znika całkowicie w ciągu 15 minut. Nierzadko potrzebny jest dłuższy okres czasu, aby móc odzyskać siły i wrócić do zdrowia.
W rozpoznaniu ZCPP bardzo istotna jest sekwencja występowania objawów ze strony obwodowego układu nerwowego zajętej kończyny.
Przerwanie ćwiczeń lub wykonywanie mniej intensywnych czynności może złagodzić objawy, choć zwykle jest to chwilowa ulga. Jeśli jednak powrócisz do ćwiczeń, które wywołały ZCPP – objawy najpewniej powrócą.
Przeczytaj również:
ZCPP i jego przyczyny
Grupy mięśni oddzielone są grubymi warstwami tkanki zwanej powięzią. Wewnątrz każdej warstwy znajduje się przestrzeń zwana komorą. Ten przedział obejmuje tkankę mięśniową, nerwy i naczynia krwionośne. Powięź otacza te struktury i nie rozszerza się.
Jakikolwiek puchnięcie w komorze spowoduje wzrost ciśnienia w tym obszarze. To zwiększone ciśnienie ściska mięśnie, naczynia krwionośne i nerwy.
Jeśli to ciśnienie jest wystarczająco wysokie, dopływ krwi do komory zostanie zablokowany. Może to prowadzić do trwałego urazu mięśni i nerwów. Co więcej, jeśli ciśnienie utrzyma się na niebezpiecznym poziomie przez dłuższy czas, mięsień może obumrzeć, co doprowadzi do bezwładu w danej kończynie.
Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych może być spowodowany przez:
- Uraz lub operację.
- Złamanie kości.
- Zator lub bardzo ciasny bandaż (między innymi ciasny opatrunek gipsowy).
- Utrata dopływu krwi.
- Uszkodzenie dużego naczynia, zwłaszcza tętniczego.
- Stłuczenie tkanek, zmiażdżenie kończyny.
- Przeciążenie mięśni.
- Ukąszenia i oparzenia (np. elektryczne albo okrężne).
- Wstrząs i przetaczanie dużych objętości płynów.
Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych wywołują też powtarzające się czynności, np. regularne uprawianie sportu. Szczególnie tyczy się to biegaczy czy łyżwiarzy. Ciśnienie w komorze zwiększa się tylko podczas aktywności i zmniejsza po jej zakończeniu.
Stan ten jest zazwyczaj mniej ograniczający i nie prowadzi do utraty funkcji lub kończyny. Jednak ból może ograniczyć aktywność i jakość naszego życia. W wielu przypadkach bezpośrednia przyczyna ZCPP nie jest do końca jasna i znana.
Niektórzy eksperci sugerują, że sposób poruszania się podczas ćwiczeń może mieć wpływ na przyczynę pojawiania się tego schorzenia.
- Inną przyczynę może stanowić nadmierny wzrost mięśni podczas ćwiczeń.
- Mówi się też o wyjątkowo nieelastycznych powięziach wokół dotkniętej problemem komory mięśniowej.
- Innym powodem może być wysokie ciśnienie w żyłach.
Około 50% przypadków ZCPP powstaje w następstwie złamań i częściej dotyczy kończyny dolnej. Największy odsetek przypadków odnotowano wobec podudzia.
Zobacz również:
Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych – czynniki ryzyka
Istnieją pewne czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia zespołu ciasnoty przedziałów powięziowych w wyniku uprawianie ćwiczeń fizycznych. Przedstawiamy je poniżej:
- Wiek – choć ZCPP może wystąpić w każdym wieku, zaburzenie to występuje najczęściej u sportowców poniżej 30 roku życia (u obu płci).
- Rodzaj wykonywanych ćwiczeń i powtarzalność czynności obciążających – zwiększa ryzyko rozwoju tego zaburzenia.
- Forsowanie i przetrenowanie się. Zbyt intensywny lub częsty wysiłek fizyczny może również zwiększać ryzyko wystąpienia zespołu ciasnoty przedziałów powięziowych.
Leczenie ZCPP
Badanie rozpoznające wykonuje się poprzez umieszczenie igły wewnątrz przedziału i zbadanie ciśnienia. Ciśnienie monitorowane jest przed, w trakcie i po aktywności fizycznej.
Leczenie chorych dotkniętych ZCPP polega zawsze na obniżeniu ciśnienia w zajętym przedziale powięziowym. Niezwykle ważna jest też modyfikacja treningu i pewnych codziennych nawyków. Można stosować niesteroidowe leki przeciwzapalne. Przede wszystkim powinniśmy skupić się na odpoczynku i regeneracji.
Co więcej, powinniśmy pamiętać, że u osób z podejrzeniem ZCPP próby stosowania okładów z lodu, unoszenia kończyny lub zakładania opatrunków uciskowych mogą prowadzić do powiększenia się strefy martwicy.
Innym sposobem leczenia zagrażającego lub rozwijającego się ZCPP jest fasciotomia. Mowa tu o operacyjnym odbarczaniu przedziału powięziowego, dzięki rozległemu nacięciu powięzi wszystkich zajętych problemem przedziałów.
Podsumowanie
Szczególnie często ZCPP obejmuje przedział przedni goleni. Spowodowane jest to ciągłą, wzmożoną pracą mięśnia piszczelowego przedniego. Dlatego mówi się, że choroba ta dotyka najczęściej rolkarzy, biegaczy i łyżwiarzy.
Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych nie jest stanem potencjalnie poważnym i zagrażającym życiu. Poza tym, zazwyczaj nie wyrządza trwałych szkód, jeśli jest odpowiednio leczony.
Jednak ból, osłabienie i drętwienie związane z tym schorzeniem mogą uniemożliwić ćwiczenie lub uprawianie sportu o tej samej intensywności co wcześniej.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
-
De Pablo-Márquez, B., Quintas-Álvarez, S., Solà-Ruano, L., & Castillón-Bernal, P. (2014). Síndrome compartimental agudo. Semergen. https://doi.org/10.1016/j.semerg.2014.01.006
-
Dalmau-Coll, A., Franco-Gómez, R., Codina-Granó, D., & Vega-García, J. (2011). Síndrome compartimental agudo en el pie. Revista Espanola de Cirugia Ortopedica y Traumatologia. https://doi.org/10.1016/j.recot.2011.01.004
-
Mendes, R., Pedro, I., & Sousa, A. R. de. (2014). Síndrome compartimental do antebraço. Revista Portuguesa de Ortopedia e Traumatologia.
