Zaburzenia dwubiegunowe typu 1: na czym polegają?

Zaburzenia dwubiegunowe typu 1 to zaburzenia psychiczne, które wywołują zachowania i nawyki odbijające się negatywnie na jakości życia pacjenta.

Zaburzenia dwubiegunowe typu 1, znane również pod nazwą psychoza maniakalno-depresyjna, to najbardziej ekstremalna odmiana zaburzeń afektywnych dwubiegunowych. Charakteryzuje je głównie pojawienie się maniakalnych lub mieszanych epizodów, które przeplata przynajmniej jeden epizod depresyjny o dużym nasileniu.

Pacjenci dotknięci tym zaburzeniem psychicznym mieli przynajmniej jeden epizod maniakalny w swoim życiu. W trakcie tego stanu emocjonalnego odczuwają euforię i mają mnóstwo energii oraz wykazują niestandardowe zachowania, które mogą zakłócać ich codzienne życie.

Pierwszy epizod maniakalny często poprzedza jeden lub kilka epizodów depresyjnych. Te nasilone nastroje znacząco wpływają na jakość życia, ponieważ zaburzają związki międzyludzkie i często prowadzą do prób samobójczych.

Jednak pomiędzy epizodami maniakalnymi i depresyjnymi wiele osób z zaburzeniami dwubiegunowymi typu 1 może wieść normalne życie. Poza tym objawy można kontrolować, jeśli przestrzega się właściwego planu leczenia, w którym właściwe leki są łączone z terapią psychologiczną.

Przyczyny zaburzeń dwubiegunowych typu 1

Dokładne przyczyny występowania zaburzeń dwubiegunowych typu 1 nie są znane. Jednak wydaje się, że zaburzenia te są związane z czynnikami genetycznymi, biologicznymi i środowiskowymi. Ryzyko wystąpienia tych zaburzeń psychicznych wzrasta, gdy dana osoba:

• Ma krewnego (na przykład ojca lub brata), który cierpi na zaburzenia dwubiegunowe,
• Musiała zmagać się z traumatycznymi doświadczeniami lub była ofiarą prześladowania w dzieciństwie,
• Cały czas zderza się ze stresującymi sytuacjami,
• Nadużywa substancji psychoaktywnych i alkoholu,
• Niedawno straciła kogoś bliskiego,
• Ma zaburzenia neurologiczne lub hormonalne.

Zaburzenia dwubiegunowe typu 1 i ich objawy

Aby mieć pewność, że mamy do czynienia z zaburzeniami dwubiegunowymi typu 1 a nie innymi zaburzeniami psychicznymi zakłada się, że chory musi mieć przynajmniej jeden epizod maniakalny, który poprzedza epizod hipomaniakalny lub depresyjny o dużym nasileniu. Czasami mania może wywoływać oderwanie od rzeczywistości lub psychozę.

Objawy epizodu maniakalnego

Manię lub epizod maniakalny charakteryzuje często przesadzona szczęśliwość lub ekscytacja. Objawy przypominają hipomanię, ale są o wiele bardziej intensywne i zazwyczaj utrudniają aktywność społeczną i zawodową. Do najczęstszych objawów zaliczamy:

• Zmniejszenie potrzeby snu,
• Podwyższone poczucie własnej wartości,
• Niestandardowe epizodu optymizmu, poddenerwowania lub napięcia,
• Zwiększenie energii i pobudzenia,
• Przesadzone wrażenie dobrego samopoczucia (euforia),
• Mnóstwo pomysłów,
• Nadmierne mówienie,
• Impulsywne lub nieroztropne działania,
• Ryzykowne zachowania seksualne,
• Nadużywanie używek,
• Kompulsywne zakupy.

Objawy epizodu depresyjnego o dużym nasileniu

Objawy depresji mogą pojawić się niedługo po epizodzie maniakalnym. Jednak czasami występują dopiero po tygodniach, a nawet miesiącach. Aby uznać, że dany epizod depresyjny ma duże nasilenie, jego objawy muszą być na tyle ciężkie, by wywoływać wyraźne trudności w wykonywaniu codziennych czynności. Zaliczamy do nich:

• Depresyjny nastrój, któremu towarzyszy ciągłe uczucie smutku i bezradności,
• Chęć płaczu,
• Utrata zainteresowania przyjemnymi zajęciami,
• Nagłe wahania wagi,
• Bezsenność lub spanie zbyt dużo,
• Pobudzenie lub letarg,
• Chroniczne zmęczenie,
• Uczucie nieprzydatności lub winy,
• Niezdecydowanie i problemy z koncentracją,
• Myśli samobójcze.

Diagnoza

W celu zdiagnozowania zaburzeń dwubiegunowych typu 1 należy przede wszystkim przeprowadzić badania fizyczne i kliniczne pacjenta, aby dowiedzieć się, czy istnieje jakiś problem medyczny, który mógłby wywoływać te objawy. Następnie, po zadaniu kilku pytań, lekarz może zasugerować:

• Ocenę psychiatryczną: która analizuje myśli, uczucia i działania, aby ocenić, czy odpowiadają one zaburzeniom dwubiegunowym typu 1. Może być również konieczne wypełnienie samooceny lub kwestionariusza.
• Ocenę psychiatryczną: psychiatra może porównać objawy pacjenta z kryteriami typowymi dla zaburzeń afektywnych dwubiegunowych i powiązanych z nimi zaburzeń. Kryteria te są zamieszczone w DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), publikowanym przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne.

Leczenie zaburzeń dwubiegunowych typu 1

Opanowanie zaburzeń dwubiegunowych typu 1 jest możliwe jednie pod nadzorem specjalisty do spraw zaburzeń psychicznych (psychiatry). Ten profesjonalista będzie w stanie opracować program dopasowany do potrzeb każdego przypadku.

Całkiem możliwe, że w zespole prowadzącym terapię będą znajdowali się również psycholodzy, pracownicy społeczni i pielęgniarki psychiatryczne. Farmakoterapia i psychoterapia koncentrują się na kontrolowaniu objawów i zmniejszaniu częstotliwości epizodów.

Farmakoterapia

Aby kontrolować epizody maniakalne i depresyjne występujące w zaburzeniach dwubiegunowych typu 1, należy przyjmować takie leki jak stabilizatory nastroju, leki przeciwpsychotyczne, antydepresanty oraz środki uspokajające i hipnotyki, takie jak benzodiazepiny.

Psychoterapia

Psychoterapia odgrywa kluczową rolę w terapii zaburzenia dwubiegunowego typu 1. Może być to terapia indywidualna, rodzinna, jak i grupowa. Jej główny cel to zapewnianie pomocy kontrolowaniu nastroju, ale również stabilizuje codzienną rutynę.

• Terapia interpersonalna: jest niezbędna, aby zapewnić większą kontrolę nad nastrojem i odzyskać rytm społeczny.
• Terapia poznawczo-behawioralna: koncentruje się na rozpoznaniu negatywnych zachowań w celu znalezienia rozwiązań. Pomaga również określić co wywołuje epizody dwubiegunowe.
• Psychoedukacja: pomaga pacjentom i członkom ich rodziny zrozumieć zaburzenia dwubiegunowe oraz ich skutki.
• Terapia skoncentrowana na rodzinie: wsparcie rodziny jest niezbędne, aby uniknąć nawrotów choroby. Poza tym sprawia, że członkowie rodziny stają się wyczuleni na wszelkie objawy sugerujące nadchodzące zmiany nastroju.

Terapia stosowana w przypadku zaburzeń dwubiegunowych typu 1 powinna być kontynuowana nawet w tych momentach, w których nie występują objawy choroby. Leki należy przyjmować przez całe życie lub do momentu, w którym psychiatra stwierdzi, że można je odstawić. Poza tym pomaga ona wyrobić w sobie zdrowe nawyki.

Co więcej, właściwy harmonogram snu, jedzenia i aktywności fizycznej może pomóc kontrolować nastrój. Duże znaczenie odgrywa również wystrzeganie się spożywania napojów alkoholowych i narkotyków.