Uzdolnione dziecko - jak je rozpoznać?

Przejrzane i zatwierdzone przez: psycholog Bernardo Peña.

Napisany przez Thady Carabaño

Ostatnia aktualizacja: 09 listopada, 2022

Uzdolnione dziecko w domu lub w szkole to nie lada wyzwanie. Stymulowanie jego potencjału i praca nad jego relacjami to najlepsza pomoc, jaką możemy mu zaoferować.

Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że ok. 2% dzieci jest zdolnych lub bardzo utalentowanych. Widzimy więc, że w każdej rodzinie (w jej najszerszym znaczeniu), szkole, społeczności są dzieci o tych wyjątkowych zdolnościach.

Uzdolnione dzieci nie zawsze są wykrywane przez system edukacji lub przez specjalistów w dziedzinie psychologii lub psychopedagogiki. Co za tym idzie – nie otrzymują uwagi, której potrzebują, aby stymulować i zwiększać swój potencjał. Jeśli są dziewczętami lub pochodzą z ubogich sektorów społecznych jeszcze trudniej je zidentyfikować.

Istnieje również wiele mitów i fałszywych przekonań na temat tego stanu, które sprawiają, że pozostają niezauważone, niewidoczne lub co gorsza – są diagnozowane, jako zaburzenia, które nie są prawdziwe.  Tymi zaburzeniami mogą być deficyt uwagi (z lub bez hiperaktywności), zaburzenie dwubiegunowe lub Asperger.

Jak sprawdzić, czy dziecko jest uzdolnione?

<

Większość specjalistów zgadza się, że aby określić, czy dziecko jest uzdolnione musisz poczekać do piątego lub szóstego roku życia. Istnieją jednak również tacy, którzy uważają, że możliwe jest wykrycie wczesnych oznak wybitnych zdolności już między drugim a czwartym rokiem życia.

Powszechne jest również mylenie osiągania dobrych wyników w nauce z talentem. Chociaż utalentowane dziecko jest rozumiane, jako bardzo inteligentne, jest to inny rodzaj inteligencji. Utalentowane dziecko może mieć przeciętne oceny, ale nigdy złe.

Często zdarza się, że główne cechy utalentowanego dziecka są źle interpretowane. Dla psycholog klinicznej, Lindy Kreger Silverman, założycielki Gifted Development Center w Denver w Stanach Zjednoczonych, uzdolnione dzieci mają, takie cechy jak:

• Dają bardzo inteligentne (i bardzo przekonujące) wyjaśnienia, aby nie odrabiać zadań domowych lub nie chodzić do szkoły.
• Mają wysoką zdolność do tworzenia dowcipnych historii, żartów lub gier słownych.
• Pytają i powtarzają pytania z pomysłowością, wpędzając swoich rodziców lub nauczycieli w zakłopotanie.
• Sumienne poświęcenie się zajęciom, które są ich pasjami.
• Robią zwykłe rzeczy w niecodzienny sposób.
• Są świadomi tego, co jest niesprawiedliwe i mają odwagę stanąć w obronie bezbronnych.
• Są w stanie zachować spokój w momentach chaosu.

Podstawowa cecha: nadpobudliwość

Pedagodzy i psychologowie często nie zdają sobie sprawy z nadpobudliwości uzdolnionych dzieci w różnych aspektach ich rozwoju. To często prowadzi do błędnej diagnozy.

1. Nadpobudliwość psychoruchowa

Kiedy dziecko czuje się zmotywowane danym zadaniem lub jest zajęte w czymś, co go interesuje i fascynuje jest w stanie skoncentrować się dużo bardziej niż to normalne w jego wieku. Zapomina o wszystkim, co go otacza.

Może też czuć się sfrustrowany, gdy nie osiąga zamierzonego celu i jest to emocja, z którą musimy mu pomóc.

2. Nadpobudliwość intelektualna

Dzieci utalentowane odczuwają niepohamowaną ciekawość. Czasami wkłada całą swoją energię w jeden temat, jego hobby stają się jego obsesją.

To wyjątkowe zainteresowanie tematyką i niepohamowana ciekawość mogą sprawić, że będzie miał trudności w relacjach z rówieśnikami. Co może być z kolei mylone z zaburzeniem Aspergera.

3. Nadpobudliwość emocjonalna

Rodzice często opisują utalentowane dziecko z “bardzo intensywnymi i ekstremalnymi zachowaniami” lub “wybuchowe”.

• Jego intensywna emocjonalność będzie jednym z jego wielkich zasobów w dorosłym życiu. Jednak w dzieciństwie można pomylić te emocje z zaburzeniem dwubiegunowym, gdy nie ma to nic wspólnego z prawdą.
• Ich wrażliwość sprawia, że płaczą przez postacie w filmie lub martwią się niesprawiedliwością społeczną, przemocą lub problemami środowiskowymi. Mają sumienie społeczne.

4. Nadpobudliwość sensoryczna

Bardzo irytują je etykiety na ubraniach, hałas w klasie, zapachy. Te wrażenia są dla nich tak inwazyjne, że nie mogą myśleć o niczym innym.

Ogólnie rzecz biorąc, ani rodzice, ani nauczyciele nie rozumieją tej wyjątkowej wrażliwości. Ocenia się dzieci, jako maniaków, gdy w rzeczywistości jest to coś, czego nie mogą znieść.

5. Nadpobudliwość wyobraźni

W tym locie wyobraźni mogą mylić rzeczywistość z fikcją. Mają tendencję do rysowania, pisania lub wyobrażania historii w celu ucieczki od rzeczywistości, która jest dla nich nieatrakcyjna i nie daje stymulacji.

Podsumowanie

Nieważne, jak wielu bodźców dostanie dziecko w czasie ciąży lub już po urodzeniu, nie sprawi to, że urodzi się dziecko o niezwykłych zdolnościach. Dzieci utalentowane rodzą się, dziedzicząc swój potencjał po kimś z rodziny.

Jeśli jako rodzic odkryjesz, że Twoje dziecko ma cechy, które można uznać za talent, pierwszą rzeczą, którą musisz pokonać, jest Twój własny strach i uprzedzenia. Rzeczywiście, Twój syn jest inny. Musisz mu pomóc zarządzać jego potencjałem.

Odkrywanie i wzmacnianie tych różnic jest wielkim wyzwaniem. Często wiąże się z konfrontacją członków rodziny, nauczycieli i psychologów przyzwyczajonych do “normalności”. Musisz wychowywać go do szczęścia, nie do doskonałości, jak każde dziecko.

Nie ma sensu izolować uzdolnionego dziecka lub próbować, by nawiązywało relacje tylko z dziećmi podobnymi do siebie. W niewielu krajach istnieją wyspecjalizowane instytucje edukacyjne dla tego typu dzieci.

Podsumowując, najlepszym rozwiązaniem jest pomóc mu przejść przez tradycyjną szkołę, nawiązywać relacje oferując mu dodatkowe możliwości zwiększenia swojego potencjału.