Utrata przytomności: dlaczego tak się dzieje?

Utrata przytomności jest stosunkowo częstym obrazem klinicznym. Przyczyny tego zdarzenia mogą być bardzo proste lub wręcz odwrotnie - nawet zagrażające życiu. W tym artykule wyjaśnimy Ci, skąd bierze się taka sytuacja.

Utrata przytomności jest również znana w mowie potocznej jako omdlenie. Zasadniczo rzecz biorąc utrata przytomności polega po prostu na utracie połączenia z rzeczywistością. Osoba, która cierpi na ten przypadek, traci postrzeganie tego, co jest wokół niej i siebie samej.

Podstawowym mechanizmem, który jest wspólny dla wszystkich przyczyn powodujących utratę przytomności, jest brak właściwego nawadniania lub natleniania mózgu. Oznacza to, że Twój mózg przez pewną chwilę nie ma wystarczającej ilości krwi. A to z kolei powoduje „odłączenie się” od rzeczywistości, czyli okresowy brak świadomości.

Następnie w większości wypadków taka osoba zwykle wraca do zdrowia w sposób całkowicie spontaniczny. Ozdrowienie takie następuje dlatego, że zazwyczaj po utracie świadomości osoba przebywa w pozycji leżącej. A pozycja pozioma sprzyja napływowi krwi do mózgu.

Utrata przytomności jest stosunkowo często spotykanym zjawiskiem. Szacuje się, że z tego powodu wynikają mniej więcej trzy procent nagłych wypadków medycznych wymagających udzielenia pierwszej pomocy (ambulatoryjnej lub nie).

Przyczyny tego stanu rzeczy mogą być ogólnie rzecz biorąc niskiego ryzyka lub też poważne, czasami nawet niebezpieczne dla zdrowia i życia. Poniżej zaprezentujemy je nieco bliżej, dzieląc je na dwie różne kategorie: niekardiologiczna utrata przytomności i związana z zaburzeniami ze strony układu sercowo-naczyniowego utrata przytomności.

Zapraszamy zatem do lektury!

Utrata przytomności z przyczyn niekardiologicznych

Utrata przytomności jest stosunkowo częstym obrazem klinicznym. Przyczyny tego zdarzenia mogą być bardzo proste lub wręcz odwrotnie – nawet zagrażające życiu. W tej części artykułu zaprezentujemy Ci powody utraty przytomności niezwiązane z układem krążenia i sercem. Do najważniejszych z nich należą:

Omdlenie wazowagalne

To najczęstsza przyczyna. Odruch wazowagalny to mimowolna reakcja układu nerwowego na dany bodziec, która powoduje natychmiastowe rozszerzenie naczyń, spadek ciśnienia krwi i redystrybucję krwi do kończyn dolnych.

Czasami jest to również spowodowane stresującą sytuacją, a także intensywnymi bólami ciała, odwodnieniem i ekstremalnymi temperaturami.

Zmiany pozycji

Gdy szybko zmienisz pozycję z poziomej na pionową, nie dając ciału wystarczająco dużo czasu na aktywację mechanizmów kompensacyjnych, możesz zacząć cierpieć na chwilowe, silne niedociśnienie. Oznacza to, że ciśnienie krwi raptownie spada, co prowadzi do wadliwego nawadniania mózgu i będącej jego efektem utraty przytomności.

Migreny, które powodują utratę przytomności

Intensywnym migrenowym bólom głowy mogą towarzyszyć objawy znane jako aury.

Jedną z odmiany aury migrenowej jest utrata przytomności, która zwykle jest sytuacją tymczasową.

Hipoglikemia

Spadek poziomu glukozy we krwi może również powodować omdlenia. Sytuacja ta jest powszechnie spotykana wśród cukrzyków, którzy z powodu zmian diety lub leków mogą cierpieć z powodu ekstremalnych spadków poziomu glukozy we krwi.

Leki na nadciśnienie tętnicze

Osoba cierpiąca na nadciśnienie jest zwykle leczona różnymi lekami o rozbudowanych mechanizmach działania. Niektóre mechanizmy działania tych leków to utrata płynów poprzez zwiększone oddawanie moczu i rozszerzenie naczyń krwionośnych. Oba procesy mogą drastycznie obniżyć ciśnienie krwi i spowodować w efekcie tego utratę przytomności.

Udary i utrata przytomności z ich powodu

Jest to najpoważniejsza i zagrażająca życiu przyczyna niekardiologiczna. Udar mózgu lub incydent mózgowo-naczyniowy może być spowodowany niedokrwieniem z powodu zablokowania tętnic lub mieć charakter krwotoczny z powodu pęknięcia naczynia mózgowego.

Jeśli uważasz, że Ty lub ktoś inny cierpi na objawy udaru mózgu, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza. Ból głowy może być początkowym objawem tego stanu chorobowego na krótko przed utratą przytomności

Utrata przytomności z przyczyn kardiologicznych

Teraz nadeszła pora na omówienie utraty przytomności związanej z nieprawidłowościami w funkcjonowaniu układu krążenia i serca. Oto najważniejsze z nich:

Arytmie

Arytmie to stany, w których serce bije nieregularnie i w nienormalny sposób. Biorąc pod uwagę te nieregularności w biciu serca, przez krótki lub długi czas do mózgu nie dociera wystarczająca ilość krwi. Z uwagi na taką sytuację pacjent może po prostu zemdleć.

Problemy z aortą

Aorta jest główną tętnicą ciała, odpowiedzialną za rozprowadzanie krwi serca do reszty ludzkiego ciała. Jeśli w tym naczyniu krwionośnym pojawi się jakiś problem natury zdrowotnej, może to zmniejszyć przepływ krwi do organizmu.

A ponieważ mózg znajduje się powyżej poziomu serca, wymaga odpowiednio wysokiego ciśnienia krwi do prawidłowego nawadniania i natleniania. Pierwszym objawem chorób, takich jak rozwarstwienie aorty lub tętniaki aorty, jest często utrata przytomności.

Kardiomiopatie

Te konkretnie schorzenia wpływają negatywnie na mięsień sercowy. Częstą sytuacją jest na przykład powiększenie lewej komory serca, która jest odpowiedzialna za pompowanie krwi do aorty w celu jej dalszego rozprowadzenia. W takich przypadkach może wystąpić ten sam mechanizm, który opisaliśmy w sekcji prezentującej problemy dotyczące aorty.

Choroby zastawek serca

Wewnętrzne komory serca komunikują się ze sobą poprzez zastawki, które umożliwiają przepływ krwi w jednym kierunku, bez przepływu wstecznego. Czasami zawory te są wadliwe lub są bardziej zamknięte niż powinny być. Kiedy nie wykonują swojej pracy w należyty sposób, do naszego mózgu nie dociera wystarczająca ilość krwi.

Ten objaw może także wskazywać na jedną z wielu licznych chorób serca.

Jak należy postępować w przypadku utraty przytomności?

Jak łatwo się domyślić na podstawie naszego dzisiejszego artykułu, zawsze musisz zachować czujność w obliczu różnych przyczyn powodujących utratę przytomności. Jest tak dlatego, że może to być utrata przytomności z niegroźnego powodu lub, zupełnie przeciwnie, zapowiedź jakiejś poważniejszej sprawy, typu choroba serca.

Jeśli jednak utrata przytomności wydarzyła się nagle, bez żadnego sensownego wyjaśnienia dla danego przypadku, a osoba nie wraca do stanu świadomości po krótkiej chwili, należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe. Może to być bowiem oznaką udaru mózgu lub niewydolności serca.