Schistosomatoza: co to jest i jak się rozwija

Schistosomatoza jest bardzo częstą chorobą pasożytniczą na świecie. Jest to schorzenie związane z tropikalnymi obszarami geograficznymi, z niskimi zasobami i brakiem dostępu do wody pitnej. Oto kilka faktów na temat choroby.

Przejrzane i zatwierdzone przez: lekarz Leonardo Biolatto.

Napisany przez Leonardo Biolatto

Ostatnia aktualizacja: 27 maja, 2022

Schistosomatoza jest chorobą pasożytniczą wywołaną przez Schistosoma. Jest również znana pod nazwą bilharcjoza. W ramach klasyfikacji biologicznej pasożyt wywołujący tę chorobę jest trematodą, rodzajem przywry.

Przyciągają uwagę globalne dane dotyczące rozmieszczenia tej choroby. Głównie występuje ona w Afryce, Brazylii i Azji.

Ogólna liczba krajów, które potwierdziły przypadki Schistosomatozy na swoim terytorium, wynosi siedemdziesiąt osiem. Obecnie zarażonych jest dwieście milionów ludzi, a osiemset milionów jest narażonych na możliwością zakażenia.

Ostatnie stosunkowo wiarygodne dane dotyczące liczby zgonów spowodowanych przez tę patologię pochodzą z 2000 roku.

W tamtym czasie Światowa Organizacja Zdrowia szacowała roczną liczbę zgonów na dwieście tysięcy. Zakłada się, że liczba ta powinna spaść z powodu bardziej masowego stosowania środków przeciwpasożytniczych.

Schistosomatoza: choroba pasożytnicza

Pasożyt ten jako jedyny w swojej rodzinie biologicznej jest w stanie przeniknąć przez skórę. Na tym polega jego metoda rozprzestrzeniania się i infekowania.

Schistosomatoza, to rodzaj choroby pasożytniczej, która wymaga żywicieli. A żywicieli, którzy dają mu schronienie i miejsce na rozmnażanie jest dwóch: człowiek i ślimak słodkowodny.

Ślimak słodkowodny spełnia w cyklu rozwoju pasożyta rolę żywiciela pośredniego. W ciele tych ślimaków przywra Schistosoma przechodzi część etapów wzrostu, a następnie opuszcza żywiciela pośredniego w poszukiwaniu ostatecznego – człowieka.

Gdybyśmy mieli krótko podsumować cykl życia przywry Schistosoma, moglibyśmy opisać następujące etapy:

• W ciele wcześniej zainfekowanego człowieka pasożyt składa jaja, które opuszczają żywiciela w odchodach lub w moczu i docierają do cieków wodnych.
• W wodzie z jaja pasożyta uwalnia się stadium zwane„miracidium”.
• Następnie miracidia przenikają przez skórę ślimaka słodkowodnego i w jego ciele przeistaczają się w sporocystę macierzystą a następnie potomną.
• Wewnątrz ślimaka pasożyt rośnie i przekształca się kolejne stadium rozwoju zwane „cercaria”.
• Cerkarie opuszczają ciało ślimaka i pływają w ciekach słodkowodnych, dopóki nie spotkają człowieka, jako ostatecznego żywiciela. W tym momencie przenikają one przez skórę do powierzchownych naczyń krwionośnych.
• Po dostaniu się do ciała człowieka, Schistosoma dociera do naczyń krwionośnych i migruje do wątroby. Następnie w wątrobie dojrzewa do dorosłego pasożyta.
• Dorosłe osobniki żyją w świetle naczyń żylnych człowieka, gdzie się poruszają i rozmnażają się przez składanie jaj. Mogą one ponownie uruchomić cykl rozmnażania, gdy człowiek wydala jaja przez kał lub mocz lub mogą ulokować się również w różnych organach powodując zmiany chorobowe.

Objawy, jakie daje schistosomatoza

Pierwszym objawem schistosomiozy, jako choroby pasożytniczej, jest zmiana chorobowa na skórze występująca w miejscu, przez które dostała się przywra Schistosoma. W tym obszarze skóry zazwyczaj pojawia się wysypka ze zmianą koloru. W niektórych przypadkach wysypka może pojawić się do tygodnia po penetracji.

To, co następuje dalej, znane jest jako zespół Katayamy. Jest to reakcja organizmu na jaja dorosłych osobników pasożytniczych, które rozmnażają się w człowieku. Pojawiają się najczęściej następujące objawy:

• Gorączka.
• Ogólne uczucie dyskomfortu.
• Mialgie, czyli bóle mięśniowe.
• Zmęczenie.
• Biegunka.
• Hematuria, czyli inaczej krwiomocz.

Od tego momentu infekcja może stać się przewlekła, przechodząc również do trwałych form choroby pasożytniczej. Najczęściej występującymi przewlekłymi formami choroby są:

• Problemy żołądkowo-jelitowe: jaja przywry umiejscawiają się w ścianie jelita. Potem pojawia się biegunka na zmianę z zaparciami i krwią w stolcu. W ciężkich postaciach choroby tranzyt jelitowy może być również zablokowany.
• Dolegliwości ze strony wątroby: jeśli jaja pozostają w wątrobie, powodują zapalenie i zwiększenie jej rozmiarów. Mogą one powodować także niedrożność naczyń krwionośnych wątroby prowadzącą do nadciśnienia wrotnego.
• Zaburzenia układu moczowo-płciowego: kiedy jaja odkładają się w drogach moczowych, i w konsekwencji krew pojawia się w moczu. Jeśli patologia się rozwija, może to prowadzić do zespołu nerczycowego, kiedy nerki zaczynają nadmiernie eliminować białko wraz z moczem. Najbardziej zabójczą formą schistosomatozy jest niewydolność nerek, etap, na którym organ nie może już spełniać swojej funkcji.

Leczenie schistosomatozy

Po rozpoznaniu choroby pasożytniczej, schistosomatoza powinna być leczona lekiem z wyboru na ten rodzaj pasożyta. Diagnozę osiąga się poprzez badanie mikroskopowe stolca lub moczu, a następnie podaje się lek przeciwpasożytniczy.

Jaja przywry Schistosoma, które mają charakterystyczny kształt, można łatwo wykryć pod mikroskopem. W niektórych przypadkach jednak jaja nie są widoczne przez co najmniej dwa miesiące po przeniknięciu pasożyta przez skórę.

Lek przeciwpasożytniczy prazykwantel jest lekiem z wyboru, a badania naukowe potwierdzają skuteczność jego stosowania. Światowa Organizacja Zdrowia rozprowadza go bezpłatnie w krajach rozwijających się.

Zaproponowano również alternatywne rozwiązania, na przykład przez podawanie iwermektyny. Jednak jak dotąd żadne badanie naukowe nie wykazało większej skuteczności tego leku.

Ponieważ infekcja bezpośrednio wiąże się z zajęciami wymagającymi przebywania w ciekach słodkowodnych, zwłaszcza gdy pobyt w nich trwa dłużej niż 30 minut, zalecenia prewencyjne koncentrują się na tym elemencie ryzyka.