Osłuchiwanie żył i tętnic - jakie ma znaczenie

Z wyjątkiem dużych tętnic, zwykle nie można usłyszeć dźwięków w naczyniach krwionośnych, które przenoszą krew z serca do reszty ciała. Można je jednak zweryfikować za pomocą specjalistycznych osłuchań, które szczegółowo omówimy w tym artykule.

Termin osłuchiwanie jest tłumaczeniem łacińskiego słowa i odnosi się do czynności przesłuchania. Osłuchiwanie żył i tętnic polega zatem na słuchaniu za pomocą określonych urządzeń różnych dźwięków dochodzących z tych naczyń krwionośnych w celu ułatwienia diagnozy różnych patologii.

Krótko mówiąc, osłuchiwanie jest metodą badań klinicznych, której celem jest ocena różnych zjawisk fizycznych zachodzących w ciele. Można to zrobić przez bezpośrednie przyłożenie ucha lub przy użyciu stetoskopu lub fonendoskopu.

W badaniach stosuje się osłuchiwanie wielu części ludzkiego ciała, takich jak serce, układ oddechowy lub trawienny. W tym artykule omówimy jednak osłuchiwanie żył i tętnic.

Osłuchiwanie żył

Żyły to naczynia krwionośne odpowiedzialne za przewodzenie krwi z naczyń włosowatych do serca. Zwykle niosą zanieczyszczenia z komórek i CO2, dwutlenek węgla. Natomiast tętnice niosą natlenioną krew.

Tętnice płucne przenoszą natlenioną krew z płuc do jam po lewej stronie serca. Po napełnieniu organ ten pompuje krew do reszty ciała przez tętnicę aorty i żyły pępowinowe.

W stanie normalnym w żyłach nie występują zauważalne zjawiska akustyczne. Jednak w niektórych sytuacjach w żyłach szyjnych można zaobserwować szmer lub szumy.

Dzieje się tak na przykład w przypadku anemii – patologicznej sytuacji, w której krew nie przenosi wystarczającej ilości tlenu i w której występuje niedobór żelaza we krwi. Odgłosy te wyróżniają się ciągłością zjawiska. Gdy występuje przerywanie, nie jest ono rytmiczne i można je ocenić właśnie poprzez osłuchiwanie żył i tętnic.

Dlaczego jest tak ważne, żeby zidentyfikować odgłosy pochodzenia żylnego poprzez osłuchiwanie żył?

Przerwanie przepływu krwi przez ciśnienie powoduje zanikanie odgłosów żylnych. Jednak umiarkowany nacisk stetoskopem, które zmniejsza kaliber żyły, wzmacnia te odgłosy.

Na koniec należy zauważyć, że dźwięki przerywane pojawiają się, gdy pacjent oddycha, i w ten sposób sprzyja przepływowi krwi.

Osłuchiwanie tętnic

Tętnice są również naczyniami krwionośnymi. Różnią się jednak od żył, ponieważ przenoszą krew z serca do różnych tkanek organizmu, podczas gdy żyły robią to w przeciwnym kierunku, jak widzieliśmy wyżej. W związku z tym, funkcja tętnic jest odwrotna do funkcji żył, ponieważ przenoszą one natlenioną i bogatą w składniki odżywcze krew do wszystkich komórek organizmu.

Jeśli chodzi o osłuchiwanie tętnic, z wyjątkiem tętnic aorty, płucnej, szyjnej i podobojczykowej, w tętnicach nie ma znaczących zjawisk akustycznych lub są one nieznaczące. Jednak za pomocą urządzenia zwanego sigmafonem, udało się wychwycić słyszalny dla ludzkiego ucha puls małych tętnic, takich jak tętnica promieniowa.

Odgłosy wielkich tętnic

Chociaż odgłosy nie są zwykle słyszalne w większości tętnic, można je jednak usłyszeć w dużych arteriach, które są następujące:

• Aorta
• Tętnica płucna
• Arteria szyjna
• Tętnica podobojczykowa

  

  Jedynie duże tętnice wytwarzają największe odgłosy słyszalne w trakcie osłuchiwania żył i tętnic.

W tych tętnicach słyszymy trzy rodzaje dźwięków:

• Dźwięki pochodzące z serca: są to zwykle odgłosy otworów aorty. Najczęściej są to dźwięki systoliczne, czyli skurczowe, ponieważ dźwięki diastoliczne, czyli rozkurczowe, rozprzestrzeniają się w kierunku przeciwnym do tętniczego ruchu krwi. Dlatego te ostatnie nie są słyszane ani słabo słyszalne.
• Odgłosy wytwarzane w tej samej tętnicy: te dźwięki są zawsze izochroniczne z pulsem. Wytwarzane są przez duży wzrost ciśnienia krwi w przypadkach przerostu lewej komory lub przez przesadną aktywność serca. Dźwięk, który można usłyszeć na poziomie ciemiączka u małych dzieci, jest hałasem tego samego pochodzenia.
• Wywołane przez nacisk stetoskopu lub fonendoskopu: tego rodzaju nacisk zmniejsza kaliber naczynia i wywołuje skurcz płynnej żyły. Wraz z naciskiem powstaje izochroniczny hałas. Jeśli nacisk zmniejsza całkowicie światło naczynia, cały naturalny lub sztuczny hałas znika.

Krótko mówiąc, osłuchiwanie żył i tętnic jest jednym z wielu narzędzi medycznych do wykrywania nieprawidłowości w naszym organizmie. Jest to zatem pierwotny mechanizm diagnostyczny bardzo skuteczny w określonych okolicznościach.