Najbardziej znani greccy filozofowie i ich spuścizna

Podstawy współczesnej myśli zachodniej sięgają starożytnych czasów. Zobaczmy listę najbardziej wpływowych filozofów greckich.

Napisane i zweryfikowane przez filozof Maria Alejandra Morgado Cusati.

Ostatnia aktualizacja: 23 grudnia, 2022

W starożytnej Grecji pojawiło się mnóstwo myślicieli, którzy zerwali z tradycją interpretowania rzeczywistości przy pomocy magicznych i mitologicznych wyjaśnień. Greccy filozofowie tamtych czasów opowiadali się za interpretacją otaczającego ich świata opartą na rozumowaniu i dowodach.

Ten sposób ujmowania i rozpatrywania egzystencji wywarł ogromny wpływ na kulturę Zachodu. Przyczynił się do rozwoju społeczeństw i powstania różnych nauk.

W rzeczywistości zakres tych refleksji jest tak szeroki, że wiele z nich wciąż stanowi przedmiot badań i dyskusji. Poniżej wymienieni najbardziej wpływowi greccy filozofowie czasów starożytnych pozostawili znaczący wkład naszej cywilizacji. Zobaczmy bliżej 6 najważniejszych myślicieli.

1. Tales z Miletu (620 p.n.e. – 546 p.n.e.)

Tales z Miletu uważany jest za pierwszego filozofa Zachodu, ponieważ dostarczył pierwszego racjonalnego wyjaśnienia różnych zjawisk zachodzących na świecie. Urodził się około 624 roku p.n.e. w mieście Milet (w Azji Mniejszej). Należał do nowej fali myślicieli, którzy próbowali ustalić, jak zbudowany jest kosmos.

Tales uważał, że pojedynczy element (w tym przypadku woda) jest podstawową zasadą, z której powstał cały kosmos. Był także pierwszym, który stwierdził, że Ziemia jest okrągła i podzielił rok na 365 dni.

Jego racjonalne rozważania na temat świata fizycznego bardzo dobrze przyjęli późniejsi filozofowie greccy, na których wywarł wielki wpływ. Dzięki nowatorskiemu wkładowi w dziedzinie świata fizycznego jest często uważany za ojca nauki.

2. Heraklit z Efezu (ok. 540 p.n.e. – 480 p.n.e.)

Kolejnym z najbardziej wpływowych filozofów greckich był Heraklit, urodzony ok. 540 r. p.n.e. w Efezie (Ionia, Azja Mniejsza). Myśliciel ten, podobnie jak Tales, również zastanawiał się nad pochodzeniem kosmosu, twierdząc, że głównym elementem, z którego powstał cały wszechświat i życie, jest ogień.

Dlatego wierzył, że kosmos jest transmutacją ognia i upierał się, że materia zawsze podlega ciągłym zmianom. Jego idee wywarły wielki wpływ na późniejszych myślicieli, a obecnie jest uważany za ojca dialektyki.

3. Pitagoras (570 p.n.e. – 495 p.n.e.)

Pitagoras był greckim filozofem i matematykiem. Uważa się, że urodził się na wyspie Samos około 570 roku p.n.e.. Ten wielki myśliciel argumentował, że matematyka zapewnia harmonijne i racjonalne wyjaśnienie działania kosmosu.

Twierdził, że całym wszechświatem rządzą zasady matematyki. Uważał też, że właśnie ta nauka jest podstawowym modelem filozofii. Jego studia nad geometrią doprowadziły do zdumiewających odkryć, które później przez tysiące lat wykorzystywano w matematyce i architekturze.

Był także jednym z pierwszych filozofów greckich, który do swoich wniosków zastosował rozumowanie dedukcyjne. Stanowiło to znaczącą zmiane w sposobie, w jaki myśliciele prezentowali swoje teorie.

4. Sokrates (469 p.n.e. – 399 p.n.e.)

Sokrates przyjął nową perspektywę filozoficzną, której wcześniej nie stosowali greccy filozofowie. To znaczy odszedł od spekulacji i refleksji na temat kosmosu. Zamiast tego zajmował się ustanowieniem systemu etycznego opartego na rozumowaniu.

W tym sensie ten wielki myśliciel głosił, że wiedza jest najwyższym dobrem i że dążenie do wiedzy jest niezbędne do dobrego i cnotliwego życia. Jego metoda różniła się także od pogladów wcześniejszych filozofów.

Zamiast prowadzić indywidualne refleksje na dany temat, prowadził dialog z ludźmi na temat ich przekonań i próbował znaleźć w nich wszelkie sprzeczności lub wady. Korzystając z tej metody, miał nadzieję zbadać codzienne koncepcje, które inni uważali za oczywiste, i zdobyć cenne informacje.

Jednak ten egzamin indukcyjny nie zawsze był dobrze przyjmowany i był przyczyną jego własnej śmierci. W rzeczywistości został oskarżony o korumpowanie młodzieży ateńskiej swoją metodą.

Podczas procesu Sokrates przyjął zarzut winy, zamiast przyznać się do ignorancji. Oświadczył, że „nieprzemyślane życie nie jest warte przeżycia”. W ten sposób wypił truciznę cykuty i zakończył własną egzystencję.

Sokrates nie pozostawił żadnych pisemnych dzieł. Jego myśli i idee przetrwały dzięki dialogom jego ucznia Platona.

5. Platon (427 p.n.e. – 347 p.n.e.)

Wraz z Sokratesem Platon był kluczową postacią w podstawach zachodniej myśli. Był uczniem Sokratesa, którego wyraźny wpływ mocno odbił się na jego filozoficznym podejściu.

Podczas gdy Sokrates koncentrował się na filozofii opartej na ludzkim rozumowaniu, Platon połączył jednak dwa główne podejścia przedsokratejskiej metafizyki i teologii naturalnej z sokratejską teologią etyczną. Jego teoria idei jest jedną z najczęściej studiowanych przez współczesnych filozofów.

Świat idei jest prawdziwy, niezniszczalny i niezmienny. Mieszkają tam idee uniwersalne i konieczne, które są istotą wszystkiego, co istnieje.

Ze swojej strony świat zmysłów składa się ze wszystkiego, czego możemy doświadczyć za pomocą zmysłów. Charakteryzuje się wielością, czystym wyglądem i ciągłymi zmianami. Dlatego często jest fałszywy i zwodniczy.

Taka interpretacja rzeczywistości niesie domyślnie jego dualistyczną koncepcję człowieka złożonego z ciała i duszy. W tym przypadku dusza jest esencją człowieka, która pochodzi ze świata idei, podczas gdy ciało znajduje się w świecie zmysłów.

Platon zajmował również interesujące stanowisko w sprawach etyki i polityki. Podobnie jego idee miały ogromny wpływ na rozwój chrześcijaństwa.

6. Arystoteles (384 p.n.e.-322 p.n.e.)

Chociaż Arystoteles był uczniem Platona, jego idee znacznie różniły się od poglądów mistrza. W wyniku tej rozbieżności założył własną szkołę: Liceum.

Podobnie jak jego nauczyciel, Arystoteles chciał dowiedzieć się, w jaki sposób zdobywamy wiedzę. Odrzucił jednak teorię idei Platona na rzecz podejścia bardziej empirycznego. Zgodnie z tym nurtem Arystoteles uważał, że zdobywamy wiedzę z dowodów, które obserwujemy w otaczającym nas świecie.

Wśród wielkich dokonań, jakie wniósł w myśl Zachodu, możemy wyróżnić następujące:

• Tworzenie logiki formalnej.
• Pierwsza klasyfikacja istot żywych.
• Znaczenie obserwacji dla zdobywania wiedzy naukowej.
• Pierwsze demonstracje kulistego kształtu Ziemi.
• Stworzenie ustrukturyzowanego systemu etycznego.

Jego wkład przez wieki  nie tracił na aktualności. Niektóre z jego myśli są aktualne do dziś, do tego stopnia, że uważany jest za ojca biologii i logiki.

Filozofowie greccy, których poglądy przetrwały do dziś

Lista, którą przedstawiliśmy w tym artykule, nie jest oczywiście kompletna. Istnieli również inni wpływowi filozofowie greccy, których poglądy odbiły się na rozwoju tej nauki. W rzeczywistości brakuje wielu kluczowych postaci, które pomogły ukształtować zachodnią myśl, takich jak między innymi Epikur, Zenon i Diogenes.

Jednak dzięki tej niewielkiej próbce możemy zauważyć, jak refleksje sprzed tysięcy lat wciąż przenikają nasze myślenie i kulturę. Czy znasz tych 6 filozofów?