Nagryz pionowy: charakterystyka i leczenie

Nagryz pionowy to wada zgryzu polegająca na wysunięciu górnych zębów względem dolnych, co uniemożliwia prawidłowe gryzienie.

Napisane i zweryfikowane przez dentysta Vanesa Evangelina Buffa.

Ostatnia aktualizacja: 27 maja, 2022

Nagryz pionowy to dość częsta wada zgryzu. Charakteryzuje się wysunięciem górnych zębów względem dolnych.

Problem może być mniej lub bardziej zaawansowany. Gdy jest mało poważny, tylko ortodonta jest w stanie go wykryć, a gdy jest poważny, pacjent może mieć problemy z domknięciem ust z powodu wysunięcia górnych zębów.

W poniższym artykule poznasz przyczyny tego stanu i możliwe komplikacje oraz sposoby leczenia uzależnione od wieku pacjenta. Czytaj dalej i dowiedz się jak poradzić sobie z “zębami królika”.

Nagryz pionowy: typy

Jak już wspominaliśmy, nagryz pionowy to wada zgryzu polegająca na wysunięciu górnych zębów względem przednich. Istnieją różne typy tego schorzenia:

• Horyzontalny: większa niż normalnie przestrzeń pomiędzy górnymi siekaczami a zewnętrzną powierzchnią dolnych. Podczas gryzienia górne zęby nachodzą na dolne na ponad 2 milimetry. Tym samym górne zęby są wysunięte względem dolnych.
• Wertykalny: zwany także głębokim zgryzem to sytuacja, w której górne siekacze zakrywają ponad 40 % dolnych. Jeśli odległość pomiędzy brzegami zębów górnych a dolnych przekracza 2 milimetry, można już mówić o tym problemie.
• Mieszany: to połączenie dwóch powyższych problemów. Górne siekacze są wówczas wysunięte i nadmiernie nachodzą na dolne.

Nagryz pionowy: przyczyny

Nieodpowiednie ułożenie zębów górnych względem dolnych może mieć różne przyczyny. Poniżej wyszczególniamy te najczęstsze.

Geny

Niektóre przypadki nagryzu pionowego są dziedziczne. Zasadniczo problem ten zwykle dotyka członków tej samej rodziny, dla których typowa jest nadmiernie mała szczęka lub duża żuchwa.

Nieprawidłowe funkcjonowanie

Powtarzalne przyzwyczajenia dziecka mogą wpłynąć na rozwój i wzrost kości oraz ułożenie zębów. Następujące nawyki skutkują nieprawidłowym zgryzem:

• Ssanie palca: przyzwyczajenie do ssania palca to dysfunkcyjny nawyk wynikający z odruchu ssania pokarmu. Ten powtarzalny ruch i ucisk powodowany przez palec mogą prowadzić do anormalnego rozwoju podniebienia i ruchów zębów, które układają się pod nieprawidłowym kątem.
• Ssanie smoczka: to inny ruch oparty na ssaniu, który nie jest związany z pobieraniem pokarmu. On także może spowodować problemy ze zgryzem. Korzystanie ze smoczka po ukończeniu 2 roku życia może spowodować zmiany.
• Wypychanie języka: przyciskanie języka do zębów wypycha je do przodu. Ten nawyk może doprowadzić do wady zwanej otwartym zgryzem, która także prowadzi do nagryzu pionowego. Przyczyna tego nawyku leży w zmianach anatomicznych takich jak zapalenie migdałków, problemy z przełykaniem, stres i kłopoty ze snem.

Nieprawidłowe ustawienie zębów

Braki w uzębieniu, dodatkowe zęby, zbyt duże przestrzenie międzyzębowe lub wykrzywione zęby mogą powodować przemieszczanie się pozostałych elementów w jamie ustnej. Może prowadzić to do zmian w pozycji siekaczy, co wywołuje wady zgryzu.

Guzy i cysty

Obecność cysty czy guza na kości prowadzi do przemieszczania się zębów i ich wykrzywiania. Guzki i zmiany w obrębie tkanek miękkich w górnej części jamy ustnej mogą poskutkować wysunięciem siekaczy do przodu, co powoduje nagryz pionowy.

Możliwe komplikacje

Nagryz pionowy to nie tylko problem estetyczny. Wpływa także na funkcje jamy ustnej powodując inne problemy:

• Zaburzenia mowy: nagryz pionowy utrudnia wymowę głosek, przy których konieczne jest zaangażowanie górnych siekaczy i warg.
• Problemy z oddychaniem wynikające z wady zgryzu.
• Trudności z gryzieniem, żuciem i jedzeniem w normalny sposób.
• Uszkodzenia zębów: ścieranie szkliwa, zwiększone ryzyko wystąpienia próchnicy, zapalenia dziąseł i kruszenia się zębów.
• Zmiana wyglądu twarzy.
• Ból w stawie skroniowo-żuchwowym, ból głowy i szyi.

Nagryz pionowy: leczenie

Celem leczenia jest korekta nieprawidłowego ułożenia zębów górnych względem dolnych. W ten sposób zgryz staje się bardziej estetyczny, a jakość życia pacjenta ulega poprawie.

W żadnym wypadku nie powinno się przesuwać zębów domowymi sposobami. Wywieranie nacisku na zęby w celu zmiany ich pozycji powinno odbywać się w sposób kontrolowany. Natomiast próby dokonania tego na własną rękę są ryzykowne i mogą jedynie zaszkodzić.

Korekcja nagryzu pionowego zależy od wieku pacjenta, powagi problemu i jego przyczyny. Aspekty te powinny zostać wzięte pod uwagę przez ortodontę, który następnie znajdzie najlepsze rozwiązanie dla danego przypadku. Nagryz pionowy może być leczony chirurgicznie lub niechirurgicznie.

Metody chirurgiczne

Leczenie chirurgiczne podejmuje się w ciężkich przypadkach, których nie da się rozwiązać ortodoncją. Stosuje się je u dorosłych pacjentów, których kości nie rosną.

W takich przypadkach przyczyną jest problem kostny i zabieg chirurgiczny stanowi jedyną możliwość przywrócenia prawidłowego ustawienia zębów górnych względem dolnych. Podczas zabiegu przesuwa się górną kość do tyłu lub dolną do przodu, zależnie od pacjenta.

Wprowadzenie leczenia ortodontycznego przed i po jest konieczne dla skuteczności kuracji. W razie gdy przyczyną nagryzu pionowego jest brak miejsca, dokonuje się ekstrakcji zębów i przemieszczenia pozostałych.

Metody niechirurgiczne

Leczenie ortodontyczne to pierwsza opcja, z jakiej korzysta się przy tego typu problemach. Wybór metody zależy od wieku pacjenta, przyczyny i powagi danego przypadku.

Oto niektóre możliwości:

• Ortodoncja interceptywna: opiera się na stosowaniu aparatów zakładanych dzieciom w wieku od 6 do 11 roku życia, w okresie wymiany zębów. Korzysta się z nich w celu wywołania wpływu na wzrost kości szczęki, gdy te znajdują się w fazie rozwoju. Ten typ leczenia wymusza bowiem prawidłowe ułożenie kości względem siebie i zapobiega komplikacjom w przyszłości. Do leczenia nagryzu stosuje się aparaty podniebienne, które mocowane są do zębów trzonowych i wyposażone są w śrubki stopniowo oddalające od siebie zęby.
• Aparat stały: aparaty stałe to zamki i druciki przeznaczone do korekcji zgryzu u nastolatków i dorosłych. W tym przypadku nie da się już wpłynąć na kości, więc działanie skoncentrowane jest na osiągnięciu harmonii pomiędzy zębami górnymi a dolnymi.
• Invisalign: to alternatywna metoda leczenia ortodontycznego zdejmowalnymi, niewidocznymi aparatami. Mogą być one stosowane u dorosłych i u nastolatków. Metoda ta polega na zakładaniu transparentnego aparatu dopasowanego do pacjenta. Powoduje on przesuwanie zębów do odpowiedniej pozycji, co daje efekt podobny do aparatu stałego przy zachowaniu wyższego stopnia estetyki.

Czy nagryzowi pionowemu można zapobiec?

Pewne nieuniknione czynniki predysponują do wad zgryzu. Mowa o wadach dziedzicznych. Wczesna konsultacja z ortodontą pozwala jednak zapobiec problemom w przyszłości.

Warto także od małego kontrolować nawyki prowadzące do pojawienia się tego problemu. Dzieci nie powinny bowiem zbyt długo korzystać ze smoczka, ssać palców ani wypychać zębów językiem.

Regularne wizyty u dentysty od wczesnego wieku to zawsze najlepszy sposób na wykrycie możliwych wad. Konsultacja ze stomatologiem przed ukończeniem pierwszego roku życia i z ortodontą około 6 roku życia pozwala bowiem na odpowiednio wczesną reakcję na ewentualne problemy.

W ten sposób można uniknąć komplikacji i kosztownego leczenia w przyszłości.