Leki i środki farmakologiczne - poznaj ich rodzaje

Leki można klasyfikować według ich działania, drogi podania lub wskazań terapeutycznych. Lista jest dość obszerna, dlatego w przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Leki i środki farmakologiczne - poznaj ich rodzaje
Franciele Rohor de Souza

Przejrzane i zatwierdzone przez: farmaceuta Franciele Rohor de Souza.

Napisany przez Equipo Editorial

Ostatnia aktualizacja: 16 czerwca, 2023

Leki i środki farmakologiczne można podzielić na podstawie ich działania, drogi podania lub wskazań terapeutycznych. WHO stosuje kod ATC (anatomiczny, terapeutyczny, chemiczny). Jest to europejski system kodowania substancji farmaceutycznych i rodzajów leków.

Zgodnie z tym systemem wszystkie leki i środki farmakologiczne mają kod ATC określony w swojej karcie technicznej. Ten kod składa się z siedmiu znaków alfanumerycznych. Jednak obecnie ta sama substancja czynna może mieć więcej niż jeden kod ATC, jeśli stosuje się ją w różnych wskazaniach.

Czym są leki i środki farmakologiczne?

Leki i środki farmakologiczne to substancje lub połączenie kilku substancji, które mają właściwości lecznicze lub zapobiegające chorobom u ludzi. Można je podawać w celu przywrócenia, skorygowania lub modyfikacji funkcji fizjologicznych. Ponadto wywierają działanie farmakologiczne, immunologiczne lub metaboliczne na organizm.

Leki
Leki stosuje się w zapobieganiu i leczeniu chorób u ludzi. Ich działanie ma podłoże farmakologiczne, immunologiczne lub metaboliczne.

Aktywny składnik leków

Chodzi o składnik odpowiedzialny za działanie leku. Może to być każda substancja pochodzenia ludzkiego, zwierzęcego, roślinnego, chemicznego lub innego, która działa sama z siebie w naszym organizmie. Ponadto, ten sam lek może zawierać jeden lub więcej składników aktywnych.

Substancje pomocnicze, jakie zawierają leki i środki farmakologiczne

Na ogół potrzebna ilość substancji czynnej zawartej w leku jest bardzo mała. Dlatego w celu ułatwienia obróbki i aplikacji składnika aktywnego, miesza się go z substancjami pomocniczymi. Substancje te nie wykazują żadnej aktywności, jednak dodaje się je do składników aktywnych w następujących celach:

  • Służą jako nośnik dla substancji aktywnej.
  • Umożliwiają przygotowanie i stabilność leku.
  • Mają dobre właściwości organoleptyczne.
  • Określają właściwości fizykochemiczne leku, a także jego biodostępność.

Niektóre substancje pomocnicze powinny obowiązkowo znaleźć się w opisie na opakowaniu leku. Szczególnie niektóre substancje słodzące, które należy wziąć pod uwagę w przypadku osób z cukrzycą lub nietolerancją laktozy.

Dowiedz się więcej również na ten temat: Leki przeciwwymiotne zapobiegające nudnościom i wymiotom

Jak można sklasyfikować leki i środki farmakologiczne?

Na ogół stosujemy leki i środki farmakologiczne, aby złagodzić objawy, takie jak gorączka, ból, alergia i liczne dolegliwości dotykające nasz organizm.

Aby nauczyć się rozróżniać rodzaje leków, najprostsza klasyfikacja opiera się na głównych działaniach farmakologicznych lub wskazaniach terapeutycznych.

Różne lekarstwa
Klasyfikując leki, można wziąć pod uwagę ich działanie farmakologiczne i wskazania terapeutyczne.

Leki i farmakologiczne środki przeciwbólowe

Ta grupa leków jest wskazana do łagodzenia bólu spowodowanego urazami, uderzeniami a także ranami. Leki przeciwbólowe dzielą się ponadto na opioidowe i nieopioidowe.

Te pierwsze mogą prowadzić do uzależnienia, jak to jest w przypadku morfiny, dlatego można je stosować tylko pod nadzorem lekarza. Jednak leki nieopioidowe można nawet kupić bez recepty, jak ma to miejsce w przypadku niektórych postaci paracetamolu.

Leki i farmakologiczne środki przeciwzapalne

Niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak ibuprofen, mają natomiast na celu złagodzenie bólu spowodowanego procesem zapalnym. Najczęstsze skutki uboczne tych leków obejmują rozwój wrzodów i podwyższenie ciśnienia krwi. Mogą też powodować problemy z nerkami.

Przeczytaj także ten interesujący materiał: W jaki sposób działają leki przeciwlękowe?

Leki i farmakologiczne środki przeciwgorączkowe

Zasadniczo chodzi o leki obniżające gorączkę, ale mają też właściwości przeciwbólowe. Zaliczamy do nich takie farmaceutyki jak paracetamol i kwas acetylosalicylowy (aspiryna).

Środki przeczyszczające i przeciwbiegunkowe

Środki przeczyszczające to leki stosowane w celu złagodzenia sporadycznych zaparć lub będących efektem ubocznym innych leków. Mogą działać poprzez nawilżanie i stymulację motoryki jelit a także przez zwiększanie bolusa jelitowego.

Jednak należy je stosować jedynie sporadycznie, gdyż działanie przedłużone w czasie powoduje, że jelito nie funkcjonuje prawidłowo. Ponadto zmienia się flora jelitowa i zaburzeniu ulega prawidłowe wchłanianie składników odżywczych.

Z drugiej strony leki przeciwbiegunkowe są stosowane w celu zmniejszenia liczby i konsystencji stolca w procesach biegunkowych.

Leki i farmakologiczne środki przeciwzakaźne

W tej grupie leki można podzielić ze względu na czynnik wywołujący infekcję:

  • Antybiotyki zwalczające infekcje bakteryjne.
  • Leki przeciwgrzybicze czyli zwalczające infekcje wywołane przez grzyby.
  • Leki przeciwwirusowe, które zwalczają infekcje spowodowane przez wirusy.
Leki i farmakologiczne
W przypadku infekcji bakteryjnych stosuje się antybiotyki.

Środki przeciwkaszlowe i mukolityczne

Leki i środki przeciwkaszlowe jest natomiast stosowany w leczeniu drażniącego, suchego kaszlu, któremu nie towarzyszy flegma. Działają na centralny lub obwodowy układ nerwowy, tłumiąc odruch kaszlowy. Mukolityki z kolei mają na celu rozrzedzenie i ułatwienie wydalania śluzu, poprawiając oddychanie.

Leki zobojętniające kwasy

Stosuje się je w celu zmniejszenia kwasowości i wydzielania soku żołądkowego. Mogą działać poprzez neutralizację kwasowości lub zmniejszenie produkcji kwasu w żołądku. Jednym z najbardziej znanych leków z tej grupy jest omeprazol.

Leki antyalergiczne

Ta grupa obejmuje leki i środki farmakologiczne, które łagodzą negatywne skutki alergii, a także reakcje nadwrażliwości. Najczęściej używane są te, które należą do grupy leków przeciwhistaminowych

Konkluzja

Różnorodność i liczba rodzajów środków farmakologicznych jest bardzo duża i stale rośnie, podobnie jak ma to miejsce w przypadku leków biologicznych. Ważne jest, aby racjonalnie stosować farmaceutyki i zwracać się po poradę do pracowników służby zdrowia, natomiast unikać samoleczenia.


Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.


  • (2018). Medicamentos. In Estudios de evaluación de competencia de la OCDE: México. https://doi.org/10.1787/9789264287921-6-es
  • Granda, E. (2004). Medicamentos esenciales. Farmacia Profesional.
  • Consejo Nacional De Salud. (2014). Medicamentos básicos y registro terapéutico. Ministerio de Salud Pública.

Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.