Leczenie dysfagii - z czym się wiąże i od czego zależy?

Dysfagia to choroba, która może mieć różne przyczyny. Z tego powodu nie ma jednej metody leczenia. W rzeczywistości konieczne jest ustalenie trafnej diagnozy, aby wybrać odpowiednie podejście.

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Leonardo Biolatto.

Ostatnia aktualizacja: 27 maja, 2022

Leczenie dysfagii stosuje się dla dwóch ogólnych typów zaburzeń. Zobaczymy je poniżej i omówimy, co można zrobić.

Leczenie dysfagii niemal zawsze wymaga ścisłych terapii medycznych, a nawet operacji, ale warto podkreślić, że trafna diagnoza jest kluczem do skutecznego działania. Czasami występują przejściowe i banalne rodzaje dysfagii, podczas gdy w innych przypadkach pojawia się poważny problem, nawet typu onkologicznego.

Co to jest dysfagia i jakie są jej rodzaje?

Dysfagię określa się jako trudności w połykaniu. Nie chodzi tu jednak o niemożność połknięcia czegoś, ani o ból, gdy coś przechodzi przez gardło. Takie trudności mogą wprowadzać w błąd ze względu na podobieństwo.

Jeśli problemem dotyczy samego gardła, i towarzyszy mu ból, możliwe, że mamy do czynienia z odynofagią, najczęściej z przyczyn zakaźnych lub zapalnych. Natomiast możemy mówić o dysfagii występuje, gdy osoba czuje, że trudno jej przełknąć pokarm lub ślinę z jamy ustnej przez przełyk do żołądka.

Jak widzimy z definicji, w zaburzenie może być zaangażowanych kilka narządów, co czyni je bardziej złożonym. Ponadto dysfagia powoduje trudność w przełykaniu zarówno w przypadku cieczy jak i ciał stałych. Te drobne objawy w dużym stopniu kierują rozpoznaniem.

Rodzaje objawów klinicznych są następujące:

• Dysfagia jamy ustnej i gardła (górna): ten typ dysfagii jest klasycznym problemem przy połykaniu płynów i pokarmów w górnym odcinku przewodu pokarmowego. Problem lokalizuje się w gardle, a jego najczęstsze przyczyny mają podłoże neurologiczne. Ten typ dotyka pacjentów po udarze, a ich odżywianie się komplikuje, co prowadzi do innych powikłań, takich jak odwodnienie i utrata masy ciała.
• Dysfagia przełykowa (dolna): jak sama nazwa wskazuje, jest to dysfagia w przełyku, lokalizująca się na niższym odcinku niż poprzednia, występująca w przypadku płynów i ciał stałych. Przełyk jest narządem wydrążonym i rurkowatym i jego budowa co sprzyja blokowaniu przy procesach nowotworowych. Najpoważniejszą przyczyną tego rodzaju dysfagii jest oczywiście rak.

Leczenie dysfagii jamy ustnej i gardła

Po pierwsze, leczenie dysfagii ustno-gardłowej wymaga dużej dociekliwości ze strony interweniującego specjalisty. W pierwszej kolejności podejrzewa się przyczyny, które można skorygować modyfikując nawyki. Okazuje się bowiem, że w tych aspektach często istnieją problemy do rozwiązania.

Jednym z pierwszych sugerowanych zaleceń są zmiany w diecie, takie jak zmiana konsystencji i ilości pożywienia. Ma to na celu pomóc pacjentowi w spokojnym trawieniu i pokonaniu przeszkody w górnej części przewodu pokarmowego.

U osób z zaburzeniami neurologicznymi spowodowanymi pierwotnymi patologiami lub następstwami chorób czynnikiem determinującym jest pozycja pacjenta. U wielu osób wystarczy bowiem zmiana pozycji szyi podczas jedzenia, aby skorygować dysfagię i zapomnieć o niej na zawsze.

W tej czynności życia codziennego stosuje się również procesy rehabilitacyjne. Jedzenia uczymy się jako dzieci, gdy jesteśmy bardzo młodzi. Ale na przykład pacjenci z udarem muszą się tego uczyć na nowo. Zarówno dietetycy, jak i fizjoterapeuci uczą pacjentów trawienia.

Natomiast zastosowanie dodatkowego wsparcia w odżywianiu jest zarezerwowane dla najbardziej złożonych przypadków. Jeżeli mimo wprowadzonych zmian pacjent nie je lub chudnie i się odwadnia, wówczas zaleca się dodatkowe rozwiązania:

• Zwyczajowo korzysta się z pomocy zgłębnika nosowo-żołądkowego.
• Wariant chirurgiczny występuje rzadziej. Opcję tę bierze się pod uwagę, gdy w grę wchodzi ryzyko wycieńczenia głodu bardziej a nie tylko zwykła bezczynność.

Jak leczy się dysfagię przełyku?

Rak przełyku nie jest jedyną przyczyną tego typu dysfagii, więc prawidłowe leczenie zależy od prawidłowej diagnozy. Być może występuje zapalenie przełyku, czyli zapalenie narządu lub achalazja, która jest zmianą ruchu perystaltycznego.

W przypadku rozwiązania chirurgicznego drogą dostępu z wyboru jest endoskopia. Wprowadza się elastyczną rurkę z włókna, która biegnie przez górny układ pokarmowy w poszukiwaniu przeszkód. Urządzenie posiada na końcu kamerę oraz narzędzia robocze dla chirurga.

Jeśli znajduje ciało obce, usuwa je, a jeśli trzeba pobrać próbkę, narzędzie również może to zrobić.

Endoskop stosuje się również u osób z ciężkimi niedrożnościami spowodowanymi zmniejszeniem światła narządu. W tym przypadku narzędzie może wykonać rozszerzenie w tym samym manewrze, korygując trudności w przechodzeniu elementów wewnątrz przełyku.

Wśród leków, które rozwiązują problem bez operacji, można wymienić następujące:

• Blokery kanału wapniowego: te leki mają na celu regulację skurczów mięśni gładkich przełyku. Ich skuteczność jest jednak kwestionowana w badaniach klinicznych.
• Inhibitory pompy protonowej: ich zastosowanie pełni bardziej rolę wspomagającą niż bezpośrednich leków. Zmniejszają wytwarzanie kwasu solnego w żołądku, zmniejszając w ten sposób refluks żołądkowy, a w konsekwencji obniżając podrażnienie przełyku.
• Toksyna botulinowa: Kilka razy eksperymentowano z wstrzyknięciem tej substancji, ale wyniki nie są do końca obiecujące. Po pierwsze, aplikację należy powtarzać co 6 miesięcy, aby utrzymać efekt. A po drugie, pacjenci, którzy odnieśli korzyści z tej metody, przeszli jednocześnie operację.

Leczenie dysfagii to złożony proces

Jak widzieliśmy, nie jest łatwo zająć się dysfagią i ją wyleczyć. Poważne przyczyny, takie jak rak, wymagają dokładnej diagnozy, która nie pozostawia miejsca na przypadek.

Z tego powodu ważne jest, aby odpowiednio wcześnie zgłosić się na konsultację do lekarza i przestrzegać wskazań terapeutycznych. To zaburzenie może bowiem prowadzić do niedożywienia i odwodnienia.