Hydrokortyzon: wskazania, działanie i skutki uboczne
Hydrokortyzon to nazwa nadana lekowi zawierającemu kortyzol. Jest on dostępny na rynku pod nazwą hydrokortyzon lub pod różnymi nazwami handlowymi. W razie potrzeby można wybrać jedną z wielu dostępnych dróg podania. Istnieją preparaty do doustne, zastrzyki dożylne oraz hydrokortyzon w postaci maści do stosowania miejscowego.
Specjaliści stosują hydrokortyzon w leczeniu różnych chorób, takich jak niewydolność kory nadnerczy, zespół adrenogenitalny, hiperkalcemia, zapalenie tarczycy, reumatoidalne zapalenie stawów, astma czy POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc). Zajmiemy się tą kwestią bardziej szczegółowo w dalszej części artykułu.
Hydrokortyzon został odkryty już w 1955 roku i znajduje się na liście sporządzonej przez WHO (Światową Organizację Zdrowia) wskazującej leki, którymi musi dysponować system opieki zdrowotnej.
Główne wskazania do zastosowania hydrokortyzonu
Hydrokortyzon jest kortykosteroidem łagodzącym procesy zapalne. Możesz go znaleźć w tabletkach, zastrzykach lub kremach do stosowania miejscowego.
Hydrokortyzon zaliczany jest do leków kortykosteroidowych, dzięki czemu można go stosować w wielu sytuacjach. Przede wszystkim hydrokortyzon łagodzi stany zapalne, dlatego podaje się go w razie potrzeby jako lek przeciwzapalny.
Ma również działanie immunosupresyjne. Z tego powodu może być stosowany w leczeniu chorób autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów (oprócz działania przeciwzapalnego). Lekarze przepisują go również chorym na astmę lub inne choroby płuc.
Hydrokortyzon może być wskazany w leczeniu lub zapobieganiu reakcjom alergicznym oraz w leczeniu różnych nowotworów, takich jak białaczka, chłoniak lub szpiczak mnogi.
Ponadto badania wskazują, że lekarze stosują go jako sterydową terapię zastępczą w stanach z niewydolnością nadnerczy. Ten typ choroby rozwija się wraz ze spadkiem produkcji wymaganego poziomu steroidów.
Inne wskazania do zastosowania hydrokortyzonu są następujące:
- Pobudzenie apetytu u chorych na nowotwory, u których występują poważne problemy tego typu.
- Jako maść lecząca alergiczne reakcje skórne, a także łagodząca objawy swędzenia, zaczerwienienia i obrzęku.
- Zapobieganie i leczenie nudności i wymiotów związanych z niektórymi terapiami przeciwnowotworowymi, takimi jak chemioterapia.
Przeczytaj także: Maść na ukąszenia komarów – jak zrobić ją w domu?
Mechanizm działania: jak hydrokortyzon wpływa na organizm?
Efekty wywoływane przez hydrokortyzon, a także wszystkie endogenne kortykosteroidy wydzielane przez korę nadnerczy, są spowodowane modyfikacjami enzymatycznymi, które wytwarzają, a nie szczególnym działaniem hormonu.
Hydrokortyzon ma działanie mineralokortykoidowe i glukokortykoidowe. To pierwsze zmienia równowagę płynów i elektrolitów, co ułatwia reabsorpcję sodu i wodoru oraz wydalanie potasu. W rezultacie jest to skuteczny lek na obrzęki i nadciśnienie.
Jeśli chodzi o działanie glukokortykoidów, są one częścią innych szlaków metabolicznych, takich jak:
- Glukoneogeneza.
- Redystrybucja tłuszczu.
- Metabolizm białek.
- Bilans wapniowy.
Z drugiej strony hydrokortyzon ma również działanie przeciwzapalne dzięki swojej zdolności do hamowania fosfolipazy A2, która jest cząsteczką należącą do rodziny lipokortyn.
Substancje te modulują syntezę mediatorów reakcji zapalnej. Dlatego, ponieważ są one hamowane, cząsteczki te nie mogą być syntetyzowane, a problem zapalny może ulec złagodzeniu.
Na koniec warto wspomnieć, że hydrokortyzon hamuje również uwalnianie hormonu adrenokortykotropowego z przysadki mózgowej. Efekt ten jest ważny, ponieważ przy podawaniu leku w dużych dawkach i przez długi czas kora nadnerczy może zanikać.
Skutki uboczne hydrokortyzonu
Do stosowania hydrokortyzon istnieją przeciwwskazania, znane są również skutki uboczne. Dlatego należy go podawać ostrożnie i pod czujnym okiem lekarza.
Hydrokortyzon, jak inne leki dostępne na rynku, może wywołać szereg skutków ubocznych. Specjaliści definiują działania niepożądane jako wszystkie spodziewane zdarzenia, które występują w sposób niepożądany i niezamierzony podczas leczenia danym lekiem. Działanie hydrokortyzonu jest podobne do tych, które zawierają kortyzol.
Należy zauważyć, że nie każdy doświadcza tych reakcji lub że nie manifestują się one w taki sam sposób. Innymi słowy, skutki uboczne różnią się w zależności od pacjenta. Ponadto są one zwykle odwracalne i na ogół ustępują samoistnie z czasem.
Jeśli chodzi o te najbardziej powszechne, to znaczy te, które występują z częstością większą niż 30%, warto wymienić:
- Zwiększony apetyt.
- Nudności.
- Ból brzucha.
- Bezsenność.
- Retencja płynów.
Odkryj także: Zatrzymanie płynów w organizmie – 5 głównych objawów
Wnioski końcowe
Hydrokortyzon to nazwa nadana kortyzolowi podawanemu jako lek. Lekarze i specjaliści używają go w leczeniu wielu schorzeń. Ponadto należy zawsze przestrzegać zaleceń lekarza, ponieważ niewłaściwe użycie może wywołać niepożądane reakcje organizmu.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Ahmed SEAM, Soliman AT, Ramadan MA, Elawwa A et al. Long-term prednisone versus hydrocortisone treatment in children with classic Congenital Adrenal Hyperplasia (CAH) and a brief review of the literature. Acta Biomed. 2019 Sep 6;90(3):360-369.
- Medciclopedia. Hidrocortisona en Vademecum. Iqb.es. Disponible en: https://www.iqb.es/cbasicas/farma/farma04/h009.htm.
- Hidrocortisona. Aeped.es. Disponible en: https://www.aeped.es/comite-medicamentos/pediamecum/hidrocortisona.
- Mesa J, García O, Tacoronte J, Pérez N. Estabilidad del acetato de hidrocortisona en formulaciones en forma de crema al 1%. Revista Mexicana de Ciencias Farmacéuticas. 2007;38(4):37-41.
- Zhao Y, Ding C. Effects of Hydrocortisone on Regulating Inflammation, Hemodynamic Stability, and Preventing Shock in Severe Sepsis Patients. Med Sci Monit. 2018 May 30;24:3612-3619.
