Czosnek - fakty i mity dotyczące jego konsumpcji

Czosnek jest jednym z najbardziej znanych produktów spożywczych ze względu na swoje właściwości lecznicze. Jednak wokół jego spożycia krążą mity, które najlepiej obalić.
Czosnek - fakty i mity dotyczące jego konsumpcji
Leonardo Biolatto

Przejrzane i zatwierdzone przez: lekarz Leonardo Biolatto.

Ostatnia aktualizacja: 07 grudnia, 2022

Istnieje kilka mitów na temat spożycia produktu, jakim jest czosnek, które spowodowały zamieszanie co do jego właściwości. Chociaż prawdą jest, że jest to pożywna i zdrowa żywność, niektóre z przypisywanych – jako cudownych – właściwości nie są prawdziwe.

Podobnie jak inne produkty spożywcze, cebula ta może przyczynić się do ochrony zdrowia, jeśli zostanie włączona do zdrowej i zbilansowanej diety. I chociaż potencjał farmakologiczny czosnku został dokładnie zbadany, niektóre potencjalne działania są po prostu fałszywymi przekonaniami.

Dowiedz się więcej na ten temat czytając ten artykuł.

Czosnek – fakty i mity na temat jego spożycia

Czosnek (Allium sativum L.) to przyprawa szeroko stosowana w kuchni śródziemnomorskiej oraz w innych częściach świata. Jest często używany do przyprawiania mięs, ryb, zup i dań z ryżu, a także w wielu różnorodnych przepisach. Jest również składnikiem cenionym ze względu na właściwości lecznicze.

Jak skompilowano w przeglądzie w Avicenna Journal of Phytomedicine, jego główny związek aktywny, allicyna, posiada działanie antybiotyczne, przeciwzapalne, przeciwnadciśnieniowe, hipoglikemiczne, antyproliferacyjne i przeciwwirusowe.

Tak więc stosowany niezależnie lub w ramach terapii uzupełniającej, przyjmowanie czosnku pomaga w zapobieganiu i leczeniu różnych zaburzeń zdrowotnych. Na czym więc polega problem? Otóż wiele z jego efektów nie jest tak magicznych, jak niektórzy myślą, a kilka jego zastosowań zostało uznanych za mity. Zobaczmy.

1. Czosnek na czczo na odchudzanie

Jednym z najbardziej rozpowszechnionych mitów na temat spożycia czosnku jest to, że jego spożywanie na pusty żołądek może pomóc w utracie wagi. Uważa się, że żucie ząbka czosnku z samego rana – samego lub w połączeniu z łyżką oliwy z oliwek lub miodu – aktywuje metabolizm i wspomaga spalanie tłuszczu.

Jednak te twierdzenia zostały obalone zarówno przez lekarzy, dietetyków, jak i naukowców. Przede wszystkim nie ma dowodów na to, że jedzenie czosnku na pusty żołądek ma lepszy efekt niż jedzenie go o innych porach dnia.

Z drugiej strony nie ma żywności ani związku, który sam w sobie może spowodować znaczną utratę wagi. Proces odchudzania wymaga wielodyscyplinarnego podejścia, w które muszą być zaangażowani dietetycy, lekarze, trenerzy fizyczni, a nawet psycholodzy.

Istnieje wiele czynników wpływających na nadwagę i otyłość, dlatego konieczne jest traktowanie ich kompleksowo, aby w dłuższej perspektywie osiągnąć zdrową i stabilną wagę. Oprócz tego konieczne jest rozważenie indywidualnych cech każdej osoby, aby uzyskać spersonalizowany plan działania.

Co mówi nauka

Oczywiste jest, że sam czosnek nie pomaga schudnąć. Jednak włączenie go jako elementu zbilansowanej diety o kontrolowanej kaloryczności może być korzystne.

Metaanaliza opublikowana w International Journal for Vitamin and Nutrition Research wykazała, że suplementy czosnku nie mają znaczącego wpływu na masę ciała ani wskaźnik masy ciała (BMI). Mimo to wydaje się, że pomagają zmniejszyć obwód talii u otyłych pacjentów.

Badanie udostępnione w Advanced Biomedical Research wykazało, że suplementacja czosnkiem sprzyja redukcji masy ciała i tkanki tłuszczowej u osób z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby.

Inne badania na zwierzętach dały podobne wyniki. Jednak w nich zamiast surowego czosnku zastosowano produkty takie jak olej czosnkowy i ekstrakt z czosnku.

Czosnek może uzupełniać dietę, jeśli chodzi o odchudzanie, ale sam w sobie lub w mieszankach nie powoduje utraty kilogramów. [/atomik-w-tekście]

[caption id="attachment_722300" align="aligncenter" width="1000"]
Kobieta z miarką wokół talii
Żadne jedzenie nie powoduje utraty wagi  samo z siebie. Zdrowe odchudzanie wymaga multidyscyplinarnego podejścia.[/caption]

2. Detoksykacja krwi

Są też tacy, którzy spożywają surowy czosnek w celu oczyszczenia lub detoksykacji krwi. Argumentem jest to, że związki siarki w tej żywności mogą promować eliminację toksyn z krwi poprzez stymulację funkcji wątroby.

Czy to jednak prawda? Niestety to kolejny z wielu mitów.

Nie ma naukowych dowodów na to, że surowy czosnek, dojrzały czosnek lub czosnek w jakikolwiek postaci oczyszcza krew. Wręcz przeciwnie, eksperci medyczni i dietetycy ostrzegają, że wszystko, co rzekomo odtruwa, prawdopodobnie nie przyniesie pożytku.

Powód jest prosty: zarówno wątroba, jak i nerki są odpowiedzialne za filtrowanie krwi i rozkładanie odpadów. Tak więc, dopóki te narządy są zdrowe, nie jest konieczne przyjmowanie zewnętrznych środków pomocniczych, aby proces przebiegał optymalnie.

Oczywiście czosnek jest jednym z wielu pokarmów, które dostarczają niezbędnych składników odżywczych do prawidłowego funkcjonowania tych narządów. Ale podobnie jak w poprzednim przypadku, sam w sobie nie powoduje oczyszczania krwi.

[atomik-in-text]Najskuteczniejszymi sposobami na pozbycie się toksyn z organizmu jest stosowanie zdrowej diety, regularne ćwiczenia i styl życia pozbawiony nawyków takich jak alkohol czy palenie. Pomocne jest również wyeliminowanie spożycia ultra przetworzonej żywności i regularne nawadnianie organizmu.

3. Czosnek w leczeniu COVID-19

Jednym z najbardziej rozpowszechnionych mitów podczas pandemii COVID-19 było to, że spożywanie czosnku może wyleczyć chorobę. Według jej zwolenników wystarczyłoby posiekać 8 ząbków surowego czosnku i zalać je 3 litrami wrzątku. Uzyskany napar miał, w magiczny wręcz sposób, łagodzić objawy.

Oczywiście jest to dalekie od rzeczywistości. Mimo że jest to produkt o potencjale przeciwdrobnoustrojowym i przeciwwirusowym, sam w sobie nie jest w stanie wyeliminować koronawirusa ani jego objawów klinicznych. I chociaż dla większości ludzi jest to nieszkodliwe lekarstwo, mało prawdopodobne jest, aby zadziałało.

Badania nad skutecznością przeciwko COVID-19

Pracownicy służby zdrowia zgadzają się, że czosnek nie jest lekiem na COVID-19. Mimo to istnieją publikacje naukowe, które mówią o jego możliwych korzyściach w walce z tą chorobą.

Na łamach Nutrition Journal naukowcy stwierdzili, że związki siarkoorganiczne i flawonoidy w czosnku mają działanie immunomodulujące, które może być przydatne jako terapia wspomagająca przeciwko infekcji. W szczególności może przyczynić się do zmniejszenia skutków ubocznych leków, ponieważ umożliwia zmniejszenie stosowanej dawki. Wymagane są jednak większe i bardziej rozstrzygające badania.

Nie należy jednak lekceważyć potencjalnych zagrożeń. W opisie przypadku udostępnionym w Special Care in Dentistry pacjentka doznała oparzeń błony śluzowej jamy ustnej w wyniku codziennego spożycia surowego czosnku jako środka wzmacniającego układ odpornościowy podczas pandemii.

Ta sama publikacja ostrzega, że ten rodzaj środka może prowadzić do oparzeń brzucha i skóry, jeśli jest stosowany niewłaściwie.

Składniki odżywcze zawarte w czosnku korzystnie wpływają na zdrowie w ramach kompletnej i zbilansowanej diety. Jedzenie do w surowej postaci powinno być rozważne.[/atomik-w-tekście]

Koronawirus
Wiele osób spożywało duże ilości czosnku podczas pandemii koronawirusa, aby wzmocnić swój układ odpornościowy. Nie był to jednak skuteczny środek.

4. Czosnek w walce z nowotworem

Niewątpliwie to jeden z kolejnych mitów na temat spożycia czosnku, w który nie powinniśmy wierzyć. Jedzenie czosnku surowego, gotowanego lub w suplementach nie może zapobiec, a tym bardziej wyleczyć raka. Pomysł ten pochodzi z kilku wstępnych i obserwacyjnych badań, które mówią o przeciwnowotworowym potencjale tej przyprawy.

W szczególności stwierdzono, że działa przeciwko formom raka, takim jak między innymi rak prostaty, jelita grubego, piersi i endometrium. Mimo to nie ma wystarczających dowodów, aby uznać to za leczenie.

Wręcz przeciwnie, oświadczenie Uniwersytetu Pompeu Fabra (UPF) stwierdza, że dostępne dowody nie są wystarczającej jakości, aby potwierdzić właściwości przeciwnowotworowe czosnku. Wskazuje, że potrzebne są bardziej rygorystyczne badania, aby dokładniej określić jego rolę w walce z chorobą nowotworową.

Włączenie czosnku do regularnej diety jest zdrowe i dostarcza organizmowi przeciwutleniaczy, witamin, minerałów i innych kluczowych składników odżywczych wspomagających dbania o zdrowie. Jego spożycie może stanowić uzupełnienie diety i innych zdrowych nawyków związanych z profilaktyką tego typu chorób.[/atomik-w-tekście]

Czosnek: żywność zdrowa, ale nie cudowna

To prawda, że włączenie czosnku do zwykłej diety może zapewnić korzyści zdrowotne. Jednak w przeciwieństwie do tego, co myśli wielu ludzi, czosnek sam w sobie nie jest cudownym panaceum na wszystko. Nie jest też opcją leczenia chorób lub nadwagi.

W rzeczywistości zaleca się ostrożność w codziennym spożywaniu, zwłaszcza surowego, ponieważ może powodować mdłości, pieczenie w jamie ustnej i podrażnienie żołądka. Najlepiej jeść go z umiarem i dodawać do posiłków w formie przyprawy.

Decydując się na jego prezentację w suplementach, należy bezwzględnie stosować się do zaleceń producenta dotyczących spożycia. Przede wszystkim należy pamiętać, że nie zastępuje on żadnego leczenia.


Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.


  • Ansary J, Forbes-Hernández TY, Gil E, Cianciosi D, Zhang J, Elexpuru-Zabaleta M, Simal-Gandara J, Giampieri F, Battino M. Potential Health Benefit of Garlic Based on Human Intervention Studies: A Brief Overview. Antioxidants (Basel). 2020 Jul 15;9(7):619. doi: 10.3390/antiox9070619. PMID: 32679751; PMCID: PMC7402177.
  • Bayan L, Koulivand PH, Gorji A. Garlic: a review of potential therapeutic effects. Avicenna J Phytomed. 2014 Jan;4(1):1-14. PMID: 25050296; PMCID: PMC4103721.
  • Montesi L, El Ghoch M, Brodosi L, Calugi S, Marchesini G, Dalle Grave R. Long-term weight loss maintenance for obesity: a multidisciplinary approach. Diabetes Metab Syndr Obes. 2016 Feb 26;9:37-46. doi: 10.2147/DMSO.S89836. PMID: 27013897; PMCID: PMC4777230.
  • Mofrad MD, Rahmani J, Varkaneh HK, Teymouri A, Mousavi SM. The effects of garlic supplementation on weight loss: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Int J Vitam Nutr Res. 2021 Jun;91(3-4):370-382. doi: 10.1024/0300-9831/a000607. Epub 2019 Jul 30. PMID: 31357923.
  • Soleimani D, Paknahad Z, Askari G, Iraj B, Feizi A. Effect of garlic powder consumption on body composition in patients with nonalcoholic fatty liver disease: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Adv Biomed Res. 2016 Jan 27;5:2. doi: 10.4103/2277-9175.174962. PMID: 26955623; PMCID: PMC4763563.
  • Kagawa Y, Ozaki-Masuzawa Y, Hosono T, Seki T. Garlic oil suppresses high-fat diet induced obesity in rats through the upregulation of UCP-1 and the enhancement of energy expenditure. Exp Ther Med. 2020 Feb;19(2):1536-1540. doi: 10.3892/etm.2019.8386. Epub 2019 Dec 27. PMID: 32010335; PMCID: PMC6966189.
  • Lee MS, Kim IH, Kim CT, Kim Y. Reduction of body weight by dietary garlic is associated with an increase in uncoupling protein mRNA expression and activation of AMP-activated protein kinase in diet-induced obese mice. J Nutr. 2011 Nov;141(11):1947-53. doi: 10.3945/jn.111.146050. Epub 2011 Sep 14. PMID: 21918057.
  • Kim MJ, Kim HK. Effect of garlic on high fat induced obesity. Acta Biol Hung. 2011 Sep;62(3):244-54. doi: 10.1556/ABiol.62.2011.3.4. PMID: 21840827.
  • InformedHealth.org [Internet]. Cologne, Germany: Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG); 2006-. What does blood do? [Updated 2019 Aug 29]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279392/
  • Li G, Ma X, Deng L, Zhao X, Wei Y, Gao Z, Jia J, Xu J, Sun C. Fresh Garlic Extract Enhances the Antimicrobial Activities of Antibiotics on Resistant Strains in Vitro. Jundishapur J Microbiol. 2015 May 31;8(5):e14814. doi: 10.5812/jjm.14814. PMID: 26060559; PMCID: PMC4458355.
  • Rouf R, Uddin SJ, Sarker DK, Islam MT, Ali ES, Shilpi JA, Nahar L, Tiralongo E, Sarker SD. Antiviral potential of garlic (Allium sativum) and its organosulfur compounds: A systematic update of pre-clinical and clinical data. Trends Food Sci Technol. 2020 Oct;104:219-234. doi: 10.1016/j.tifs.2020.08.006. Epub 2020 Aug 19. PMID: 32836826; PMCID: PMC7434784.
  • Khubber, S., Hashemifesharaki, R., Mohammadi, M. et al. Garlic (Allium sativum L.): a potential unique therapeutic food rich in organosulfur and flavonoid compounds to fight with COVID-19. Nutr J 19, 124 (2020). https://doi.org/10.1186/s12937-020-00643-8
  • Petrovic V, Nepal A, Olaisen C, Bachke S, Hira J, Søgaard CK, Røst LM, Misund K, Andreassen T, Melø TM, Bartsova Z, Bruheim P, Otterlei M. Anti-Cancer Potential of Homemade Fresh Garlic Extract Is Related to Increased Endoplasmic Reticulum Stress. Nutrients. 2018 Apr 5;10(4):450. doi: 10.3390/nu10040450. PMID: 29621132; PMCID: PMC5946235.
  • Lee J, Zhao N, Fu Z, Choi J, Lee HJ, Chung M. Effects of garlic intake on cancer: a systematic review of randomized clinical trials and cohort studies. Nutr Res Pract. 2021 Dec;15(6):773-788. doi: 10.4162/nrp.2021.15.6.773. Epub 2021 Jul 26. PMID: 34858554; PMCID: PMC8601942.
  • La ciencia no respalda el consumo de ajo para reducir el riesgo de cáncer. (2018). Universitat Pompeu Fabra, Barcelona. https://www.upf.edu/es/web/comunicacio/noticies/-/asset_publisher/Z43gkEdp7zFm/content/id/220466701/maximized#.Y36ZBXbMI2x

Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.