Choroby przenoszone przez komary - poznaj je!

Choroby przenoszone przez komary to częsty problem w krajach tropikalnych. Poznaj objawy i leczenie najczęstszych z nich, by umieć je rozpoznać.

Wiele infekcji bakteryjnych, wirusowych i pasożytniczych roznoszone jest przez owady. Wśród nich wyróżniają się komary. Poznaj choroby przenoszone przez komary i metody ich leczenia.

Obecnie choroby roznoszone przez owady stanowią duży problem dla zdrowia publicznego w wielu krajach. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), co roku powodują one śmierć 700 000 osób na całym świecie. Mimo wysiłków na rzecz ich kontrolowania, różne czynniki środowiskowe i społeczne komplikują proces.

Komary jako roznosiciele chorób

Owady zdolne do przenoszenia chorób nazywane są wektorami. Wśród nich wyróżniają się komary, muchy i kleszcze. Roznoszą one mikroorganizmy chorobotwórcze pomiędzy jednym gospodarzem a kolejnym.

Przenoszenie patogenów może mieć charakter biologiczny lub mechaniczny, czyli może wiązać się ze spożyciem krwi przez owada lub nie. W przypadku mechanizmu biologicznego, owad jest konieczny to zrealizowania przez wirusa, pasożyta lub bakterię cyklu życiowego.

Spośród wszystkich istniejących wektorów najczęstszym są komary. Może mieć to związek z dużą ilością chorób, jakie przenoszą. Schorzenia te przenoszone są w sposób biologiczny, czyli komar musi spożyć krew chorej osoby, by stać się wektorem.

Istnieją trzy różne gatunki komarów przenoszących choroby –  Anopheles,  Aedes i Culex.

Malaria

Jedną z najbardziej znanych chorób przenoszonych przez komary jest malaria. Słowo to pochodzi od mal aire (pol. złe powietrze), gdyż niegdyś uważano, że przenoszona jest przez powietrze.

Choroba te powodowana jest przez pasożyty z gatunku Plasmodium, chociaż ich odmiana może zależeć od położenia geograficznego. Przenoszone są przez komary  Anopheles, dlatego schorzenie to tak często obserwuje się w krajach tropikalnych.

Cykl życiowy pasożytów jest złożony. Jako pierwsza pojawia się anemia, gdyż atakują one czerwone krwinki gospodarza i w nich się namnażają, a po 48 do 72 godzin niszczą je.

Objawy

Objawy kliniczne pojawiają się 10 do 15 dni po ugryzieniu komara. Najpierw występuje gorączka powyżej 38 stopni na zmianę z okresami normalnej temperatury ciała.

Może dojść do zażółcenia skóry i błon śluzowych, dreszczy, nadmiernej potliwości, bólu mięśni, nudności i wymiotów, ogólnego osłabienia a nawet konwulsji w trudniejszych przypadkach.

Leczenie

Leczenie tego typu infekcji zależy od powodującego ją patogenu. Najczęstściej jest to P. vivax lub P. falciparum –  wówczas leczenie opiera się na podawaniu chlorochiny w połączeniu z prymachiną.

Gdy pacjent odporny jest na działanie chlorochiny można łączyć ją z artemizyną, antybiotykami (doksycyliną lub klindamycyną) lub meflokiną i artesunatem. Co więcej, konieczne może okazać się podawanie płynów dożylnie.

Denga

Inne choroby przenoszone przez komary to denga. Infekcja ta powodowana jest przez wirusa z rodziny  Flaviviridae. Ma on 4 serotypy: DEN-1, DEN-2, DEN-3 i DEN-4.

Wirus ten przenoszony jest przez komary Aedes, głównie przez Aedes aegypti. To choroba typowa dla krajów tropikalnych. Badania WHO wykazały, że na świecie dochodzi do około 390 milionów zakażeń rocznie.

Objawy

Okres inkubacji wirusa w organizmie ludzkim to od 4 do 10 dni po ugryzieniu. Głównym objawem jest ciągła gorączka powyżej 40 stopni. Czasami dochodzi do wysypki i powiększenia węzłów chłonnych.

Wielu pacjentów doświadcza następujących objawów:

• Ból mięśni, kości i stawów.
• Osłabienie organizmu.
• Ból w oczodołach.
• Nudności i wymioty.

Leczenie

Obecnie nie ma konkretnego sposobu leczenia dengi, leczy się ją objawowo. Stosuje się acetaminofen lub paracetamol na zbicie gorączki oraz uzupełnia płyny.

Objawy ustępują po 2 do 7 dni. W razie wystąpienia komplikacji konieczny jest nadzór lekarza.

Żółta febra

To jedna z najniebezpieczniejszych chorób przenoszonych przez komary. Cechuje ją wysoka śmiertelność. Występuje głównie w Ameryce Południowej i na południe od Sahary. Powoduje ją wirus febry z rodziny  Flaviviridae.

Żółta febra przenoszona jest przez komary z gatunku Aedes, a przede wszystkim przez Aedes aegypti. Te z gatunku Haemogogus również są w stanie ją transportować.

Infekcja ta powoduje wykwity na skórze i jej zażółcenie. 15 % zarażonych doświadcza poważnych komplikacji, a połowa z nich umiera w ciągu 7 do 10 dni.

Objawy

Objawy tej choroby pojawiają się między 3 a 6 dniem po ugryzieniu komara. Występują dwie fazy: ostra i toksyczna. Każda z nich ma inne objawy.

• Faza ostra: to początkowy okres choroby, który objawia się gorączką, bólami mięśni, wymiotami, nudnościami i utratą apetytu. Ustępują one 3 do 4 dni po zarażeniu się.
• Faza toksyczna: część pacjentów wchodzi w fazę toksyczną po ustąpieniu symptomów fazy ostrej. Dochodzi wówczas do niewydolności wątroby, nerek i serca.

Leczenie

Niestety nie ma leku na tę chorobę. Jednak natychmiastowa interwencja pozwala uniknąć poważnych komplikacji. Trzeba leczyć objawy na wczesnym etapie, zbijać gorączkę i uzupełniać płyny.

Na chorobę tę można się zaszczepić. Jedna dawka daje ochronę na całe życie.

Zika

Zika to choroba wirusowa wykryta w latach 40. Powoduje ją flawiwirus przenoszony przez komary z gatunku Aedes. Choroba ta jest typowa dla krajów tropikalnych w Ameryce Południowej, Afryce i Azji.

Obecnie odnotowuje się przypadki tej choroby w ponad 83 krajach świata. Chociaż sama w sobie nie jest śmiertelna, stanowi zagrożenie dla płodów – prowadzi do poronień, uszkodzeń mózgu, oczu i ograniczenia mobilności.

Objawy

Choroba ma lekki przebieg. Wiele pacjentów przechodzi ją bezobjawowo. Gdy dochodzi do objawów klinicznych, pojawiają się one między 3 a 14 dniem po ugryzieniu komara. Występuje wówczas lekka gorączka, wykwity na skórze, bóle stawów i mięśni, osłabienie i zaczerwienienie oczu.

Odnotowano przypadki uszkodzenia peryferyjnego układu nerwowego przez wirusa zika i jego zależność z występowaniem zespołu Guillaina-Barrégo.

Leczenie

Jako że objawy nie są poważne nie ma konieczności  leczenia. Wystarczy zbijać gorączkę i łagodzić bóle mięśniowe. Objawy ustępują same z siebie w ciągu tygodnia.

Chikungunya

Infekcja powodowana przez wirusa chikungunya przenoszona jest przez komary z gatunku Aedes aegypti. Inne odmiany tych owadów także mogą ją roznosić.

Słowo chikungunya pochodzi z Afryki i oznacza “zgięty z bólu”. Choroba powoduje bowiem silne bóle mięśniowe. Przed 2013 rokiem znana była tylko w Azji, Afryce, Europie i Oceanii. Jednak pod koniec tego roku odnotowano ją też w Ameryce Południowej i na Karaibach.

Objawy

Objawy chikungunya nie różnią się znacznie od symptomów innych chorób przenoszonych przez komary. Pojawiają się 3 do 7 dni po ugryzieniu. Należą do nich:

• Wysoka gorączka: ponad 39 °C.
• Bóle: mięśniowe i stawowe oraz migreny.
• Zapalenia: stawów i węzłów chłonnych.
• Wysypka.

Leczenie

Podobnie jak w przypadku zika, leczenie tej choroby polega na łagodzeniu symptomów, które ustępują w ciągu tygodnia. Zaleca się picie dużej ilości płynów, odpoczynek i zbijanie gorączki lekami takimi jak paracetamol.

Choroby przenoszone przez komary i ich profilaktyka

Jeśli przebywasz w kraju tropikalnym, gdzie choroby te są endemiczne, korzystaj z repelentu. Co więcej, śpij pod moskitierą. Na żółtą febrę możesz się także zaszczepić.

Najlepszym sposobem na zapobieganie tego typu infekcjom powodowanych przez choroby przenoszone przez komary jest usunięcie środowiska wektora. Oznacza to więc eliminację zastałych wód, gdzie komary się reprodukują. Pomóc może także opryskiwanie mieszkania i miejsca pracy.