Celiakia lub nietolerancja glutenu - wszystko, co należy wiedzieć na ten temat
Celiakia lub inaczej nietolerancja glutenu to przewlekła nadwrażliwość na białko w niektórych produktach spożywczych, takich jak zboża. Eksperci szacują, że dotyka około ona 1% populacji i częściej występuje u kobiet, niż u mężczyzn.
Na przykład w Polsce nietolerancja glutenu może występować u około 500 000 osób, a liczba ta rośnie każdego roku. Jedną z najbardziej niepokojących rzeczy jest to, że około 75% osób zmagających się z chorobą nie wie o tym, gdyż nie zostało prawidłowo zdiagnozowanych.
Ta nietolerancja glutenu występuje u osób mających geny, które powodują, że są podatne na jej wystąpienie. Charakteryzuje się reakcją zapalną o podłożu immunologicznym w błonie śluzowej jelita cienkiego. Wpływa to na przyswajanie makro i mikroelementów.
Jak wspomnieliśmy powyżej, jest to przewlekła choroba autoimmunologiczna. Oznacza to, że sam układ odpornościowy atakuje komórki ciała uznając to jako jako formę ochrony.
Nietolerancja glutenu lub celiakia
Nietolerancja glutenu to przewlekła choroba, która charakteryzuje się nieprawidłowym wchłanianiem składników odżywczych, ponieważ błona śluzowa jelita cienkiego została uszkodzona. Jeśli lekarz postawi prawidłową diagnozę, pacjent może uniknąć wielu objawów i powikłań.
Jaka jest przyczyna pojawienia się nietolerancji glutenu?
Celiakia rozwija się w wyniku predyspozycji genetycznych połączonych z czynnikami środowiskowymi. Żadna z tych przyczyn nie jest bezpośrednio odpowiedzialna za rozwój celiakii. To dopiero odpowiednie połączenie różnych czynników powoduje, że pojawia się u kogoś nietolerancja glutenu.
Predyspozycje genetyczne, pewne nieprawidłowości strukturalne w jelicie cienkim oraz dieta obfitująca w gluten to przykłady czynników predysponujących do rozwoju tej choroby.
Z uwagi na te wszystkie powody możemy powiedzieć, że jest to choroba jelit, która objawia się u osób podatnych genetycznie. Ci ludzie nie są w stanie strawić białka obecnego w glutenie, zwanego gliadyną.
Tak więc, kiedy takie osoby spożywają żywność zawierającą gluten, ich jelita cienkie reagują w nieprawidłowy sposób, efektem czego jest ich stan zapalny. Kiedy to nastąpi, jelita mają trudności z wchłanianiem składników odżywczych z pożywienia.
Zapewne zaciekawi Cię także nasz inny artykuł: Celiakia – czy wiesz, jaką dietę powinieneś stosować w razie tej choroby?
Postawienie odpowiedniej diagnozy
Nie jest łatwo zdiagnozować nietolerancję glutenu. Wynika to z tego, że ponieważ do niedawna diagnozowano ją tylko wtedy, gdy u chorego pojawiały się wyraźne objawy kliniczne. Ponadto choroba ta ma wiele różnych objawów, które można przypisać innym schorzeniom.
Jednak według niektórych ekspertów, nawet jeśli nie ma żadnych objawów, można wykryć tę chorobę. Szczególnie jeśli istnieją uzasadnione podejrzenia co do jej obecności. Na przykład z racji chorowania na nią przez bliskich krewnych, albo z innych powodów.
Z tego powodu lekarze proszą o wykonanie serologii, testów genetycznych lub histologii. Z drugiej strony, obecnie lekarze mogą również zlecić wykonanie klinicznych testów diagnostycznych, takich jak badanie krwi zawierające serologiczne markery celiakii. Te markery to odpowiednie przeciwciała, takie jak:
- Anty-IgG (przeciw gliadynie)
- Anty-tGT (przeciw transglutaminazie tkankowej)
- EmA (przeciw endomysium)
Nietolerancja glutenu – typowe objawy
W wyniku zapalenia jelit dochodzi do objawów towarzyszących chorobie, między innymi nieprawidłowego wchłaniania składników odżywczych.
Jeśli osoba nietolerująca glutenu spożyje jakąkolwiek żywność, która go zawiera, wyzwala to reakcję autoimmunologiczną, która powoduje stan zapalny i pogorszenie stanu błony śluzowej jelita cienkiego. Stąd najczęściej występują między innymi następujące objawy:
- Nudności
- Wymioty
- Biegunka
- Niska waga
- Problemy ze wzrostem
U dorosłych większość przypadków nietolerancja glutenu objawia się dyskretną symptomatologią, z takimi objawami jak łagodna biegunka, utrata masy ciała, niedokrwistość, a w 10% przypadków także zaparcia.
Ponieważ jelito cienkie nie jest w stanie wchłonąć niezbędnych składników odżywczych, dochodzi do zaburzeń wchłaniania jelitowego. Z tego powodu mogą wystąpić też inne objawy, takie jak zasinienie lub krwawienie z nosa.
Z kolei normalnym zjawiskiem przy tej chorobie jest też to, że pacjent czuje się zmęczony lub cierpi na swędzenie skóry. Ostatecznie rozwija się wtedy u niego opryszczkowate zapalenie skóry (zwane fachowo chorobą Duhringa), a nawet wypadanie włosów.
Ponadto pojawiają się owrzodzenia jamy ustnej, a kobiety często cierpią na brak miesiączki. Podobnie często występują skurcze mięśni lub nietolerancja innych składników odżywczych, takich jak laktoza.
Być może uznasz także ten artykuł za interesujący: Celiakia u dzieci i nastolatków – poznaj bliżej ten temat!
Czy ktoś może cierpieć na bezobjawową celiakię?
Należy pamiętać, że nie wszyscy pacjenci z nietolerancją glutenu cierpią na wymienione powyżej objawy, ponieważ u części z nich choroba przebiega zupełnie bezobjawowo.
W takich przypadkach możesz zadać sobie pytanie, jak to jest możliwe, aby zdiagnozowano u nich tę chorobę, jeśli nie mają żadnych objawów?
Wyjaśnieniem tej zagadki jest to, że nietolerancja glutenu jest chorobą o predyspozycjach genetycznych. Ponadto, aby lekarz mógł ją zdiagnozować, jak wspomnieliśmy powyżej, musi poprosić o badanie krwi pod kątem obecności markerów chorobowych. Ponadto po biopsji można też zaobserwować pogorszenie stanu jelit.
Krótko mówiąc, nawet jeśli pacjent nie wykazuje najbardziej oczywistych objawów, takich jak wymioty lub biegunka, nadal może cierpieć na chorobę mającą negatywny wpływ na błonę śluzową jelita.
Dlatego też stan zapalny błony śluzowej może przekształcić się w inne choroby. Albo pacjent może też cierpieć na te same komplikacje, jeśli nie przestrzega prawidłowej diety.
Mamy nadzieję, że podobała Ci się nasza dzisiejsza skrócona lekcja dotycząca o celiakii lub nietolerancji glutenu!
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Ludvigsson JF, Murray JA. Epidemiology of Celiac Disease. Gastroenterol Clin North Am. 2019 Mar;48(1):1-18. doi: 10.1016/j.gtc.2018.09.004. Epub 2018 Dec 13. PMID: 30711202.
- Leonard MM, Sapone A, Catassi C, Fasano A. Celiac Disease and Nonceliac Gluten Sensitivity: A Review. JAMA. 2017 Aug 15;318(7):647-656. doi: 10.1001/jama.2017.9730. PMID: 28810029.
- Rubio-Tapia A, Murray JA. The Liver and Celiac Disease. Clin Liver Dis. 2019 May;23(2):167-176. doi: 10.1016/j.cld.2018.12.001. Epub 2019 Mar 1. PMID: 30947869; PMCID: PMC6588186.
