Aktynomikoza - czyli promienica, jej leczenie i zapobieganie

Znana od stuleci promienica jest infekcją bakteryjną, która nie jest zaraźliwa, jednakże ma charakter przewlekły. W dzisiejszym świecie najczęściej chorują na nią zwierzęta hodowlane. Wciąż jednak spotyka się ją u ludzi.

Aktynomikoza, czyli promienica, jest przewlekłą infekcją bakteryjną, która powszechnie objawia się na twarzy i szyi. Jest schorzeniem przewlekłym, ale nie zakaźnym. Dowiedz się więcej na jej temat i poznaj sposoby leczenia, oraz środki zapobiegawcze.

Promienica powodowana jest drobnoustrojem chorobotwórczym Actinomyces israeli. Jest to pospolity drobnoustrój, beztlenowy, który zazwyczaj znajduje się w nosie, czy gardle. Do tkanek twarzy ta bakteria Gram-dodatnia przedostaje się w wyniku urazów, operacji i infekcji. Bakteria jest pospolitym komensalem przewodu pokarmowego człowieka.

Aktynomikoza najczęściej występuje na twarzy i szyi, jednak zakażenie może czasami wystąpić również w klatce piersiowej, brzuchu, miednicy lub innych częściach ciała.

U ludzi promienica występuje rzadko, najczęściej u osób (częściej mężczyzn) w wieku 20–50 lat. Choroba najczęściej występuje w tkankach miękkich okolicy żuchwy i szyi. Mniej powszechna jest w jamie ustnej i tkankach sąsiadujących.

Z drugiej strony, infekcja może również dotyczyć niektórych kobiet, które miały wszczepione wkładki wewnątrzmaciczne (IUD), aby zapobiec ciąży.

Aktynomikoza – rodzaje i charakterystyka

Co istotne, na szczęście dziś promienica najczęściej występuje u zwierząt (zwłaszcza bydła i trzody chlewnej).

Nieczęsto pojawia się u ludzi. Na jej rozwój bardziej narażone są osoby z upośledzoną odpornością. Promienica występuje najczęściej u dorosłych mężczyzn i może przybierać różne formy. Poniżej opisaliśmy najczęstsze z nich:

• Szyjno-twarzowa: występuje najczęściej z obrzękiem szczęki. Najczęstszym źródłem jest zwykle próchnica zębów. Ponadto przyczyną mogą być są zabiegi stomatologiczne, w trakcie których wgłąb tkanek mogą zostać wprowadzone nieszkodliwe powierzchniowe bakterie.
• Promienica klatki piersiowej: pojawia się w wyniku przedostawania bakterii do płuc. W rezultacie prowadzi to do infekcji płucnej. Objawami mogą być przetoki klatki piersiowej czy schorzenia żeber.
• Aktynomikoza jamy brzusznej: może być spowodowana pęknięciem błony śluzowej jelita, bądź wyrostka robaczkowego. Objawia się najczęściej wysoką gorączką, bólem brzucha, masą znajdującą się w jamie brzusznej czy też utratę masy ciała.
• Miednicy mniejszej: pojawia się u kobiet, które są po aplikacji wkładki domacicznej (IUD). Najczęstszymi obawami mogą być wydzielina z pochwy i bóle miednicy lub podbrzusza. Co ważne, może obejmować nawet jajniki, jajowody, pęcherz moczowy, odbytnicę, esicę oraz ścianę miednicy. W wielu przypadkach mówi się o imitacji rozsianego procesu nowotworowego.

Diagnoza promienicy

Diagnostyka promienicy opiera się głównie na badaniu histopatologicznym. Rozpoznanie jest potwierdzone identyfikacją A. israelii za pomocą mikroskopu.

Przede wszystkim więc pobiera się próbki płynu ze zmienionych chorobowo miejsc. Obrazowanie jest często wykonywane na podstawie tych wyników.

Czasami potrzebne może okazać się przeprowadzenie badania ultrasonograficznego (USG), a także tomografii komputerowej (TK) lub rezonansu magnetycznego (RM).

Postępowanie choroby

Zmiany chorobowe mogą imitować rozmnażanie się złośliwych organizmów (nowotworów). Zmiany w płucach należy odróżnić od zmian gruźliczych i nowotworowych. Większość zmian brzusznych jest trudna do zdiagnozowania, z wyjątkiem zastosowania laparotomii.

Choroba postępuje powoli. Rokowanie jest bezpośrednio związane z wczesną diagnozą. Prognozy są znacznie korzystniejsze w przypadku miedniczej odmiany promienicy.

Mimo obserwowanego spadku ogólnej liczby zachorowań na promienicę, w ciągu ostatnich lat notuje się więcej zachorowań na promienicę jamy brzusznej i miednicy mniejszej u kobiet.

Aktynomikoza – sposoby leczenia

Leczenie aktynomikozy może być zarówno farmakologiczne, jak i chirurgiczne. Poniżej oferujemy krótki opis każdej z tych metod.

Leczenie farmakologiczne

Leczenie aktynomikozy zazwyczaj wymaga stosowania antybiotyków przez kilka miesięcy, nawet do roku.

Najczęściej wybierane typy antybiotyków:

• Antybiotyki beta-laktamowe typu penicylinowego, parenteralne lub doustne.

Jednak u pacjentów z alergią możemy zastosować:

• makrolidy: erytromycyna i azytromycyna.
• linkozaminy: klindamycyna lub linkomycyna.
• tetracykliny.

Czas trwania leczenia antybiotykami powinien trwać dłużej niż ma to miejsce przy innych schorzeniach, przedłużamy go z 2 do 6 tygodni. W pierwszych dniach stosowanie może być pozajelitowe, następnie przybrać formę doustną. Wszystko zależy od postępowanie choroby.

W niektórych przypadkach leczenie doustne może trwać dłużej niż 12 miesięcy.

Zalecana dawka Penicyliny G wynosi 20 milionów jednostek w ciągu 24 godzin. W przypadku podejrzenia zakażenia, nie zaleca się stosowania antybiotyków do czasu otrzymania próbki, w celu wyizolowania czynnika powodującego zakażenie. Terapia dożylna jest zalecana u pacjentów z cięższymi przejawami choroby.

Leczenie chirurgiczne i aktynomikoza

W przypadku kobiet z aktynomikozą ginekologiczną lub miednicową, zabiegi chirurgiczne polegają na leczeniu objawów obturacyjnych. W tym celu wykonuje się drenaż w lokalizacji schorzenia.

Ponadto, po leczeniu powikłań obturacyjnych należy przez dłuższy czas stosować antybiotykoterapię. Ma to na celu uniknięcie poważnych powikłań choroby.

W przypadku aktynomikozy piersiowej wykonuje się drenaż oraz leczy się powikłania obturacyjne. Następnie uwzględnia się antybiotykoterapię. Bronchoskopowe usunięcie ciała obcego jest skuteczne we wszystkich przypadkach.

Podsumowanie

Zwykle dochodzi do całkowitego wyleczenia choroby. Śmiertelność jest bardzo niska. Przede wszystkim w kwestii zapobiegania powinniśmy szczególną uwagę zwrócić na dobrej jakości higienę jamy ustnej i zębów. Niezwykle istotne jest leczenie próchnicy zębów.

Mimo to, nie istnieją konkretne sposoby zapobiegania pojawienia się tej choroby. Dbajmy więc o swoje zdrowie, odporność i odpowiednią higienę.