Zespół stresu opiekuna: jak sobie z nim radzić?

Jeśli dbanie o innych jest dla Ciebie ważne, to powinnaś także wiedzieć, jak zadbać o siebie.

Zapewne w którymś momencie swojego życia miałaś kogoś, kogo otaczałaś opieką: rodzica w podeszłym wieku, chorą siostrę lub brata, czy też niepełnosprawne dziecko wymagające nieustannej uwagi. “Zespół stresu opiekuna” jest bardzo typową przypadłością, która może dotknąć każdego, kto jest odpowiedzialny za potrzeby, zdrowie i dobre samopoczucie drugiej osoby.

Stopniowo jednak zadanie opieki nad inną osobą może spowodować zarówno fizyczne, jak i emocjonalne przeciążenie, którego nie należy lekceważyć.

Może się ono rozwijać bardzo powoli, ale w miarę gdy Twoje codzienne życie i wysiłki koncentrują się na osobie od Ciebie uzależnionej, efektem tego będzie zaniedbywanie samej siebie – zjawisko takie określane jest jako zespół stresu opiekuna.

Możesz zostać całkowicie pochłonięta rolą i obowiązkami związanymi z opieką nad drugą osobą, zapominając przy tym, jak “być sobą”. Gdzie leży złoty środek? Jak należy radzić sobie z tego rodzaju sytuacją, która jest tak powszechnie spotykana w dzisiejszym społeczeństwie?

Poruszamy szerzej ten temat w naszym dzisiejszym artykule.

Zespół stresu opiekuna – ciężar, który zazwyczaj spada na kobiety

Dane statystyczne są nieubłagane – odpowiedzialność za opiekę nad drugą, uzależnioną od pomocy osobą prawie zawsze spada na barki kobiet.

Jest to zadanie, które wynika z miłości i oddania, z poczucia obowiązku, a także z przyczyn emocjonalnych i fizycznych – nie można przecież tak po prostu zostawić na pastwę losu członka swojej rodziny lub osobę potrzebującą Twojej pomocy, aby przetrwać kolejny dzień.

Ale gdy kobiety podejmują się tej roli, to powinny pamiętać o kilku naprawdę ważnych aspektach tego zadania. Pozwoli im uniknąć niebezpiecznego stanu wyczerpania fizycznego, emocjonalnego i psychicznego, noszącego ogólną nazwę „zespół stresu opiekuna”.

• Prawie 60% osób, które mają na utrzymaniu członka rodziny musi na jakiś czas zawiesić swoją karierę zawodową.
• Bycie opiekunem oznacza przebywanie z daną osobą przez 24 godziny na dobę.
• Zadania te są wykonywane z miłością i oddaniem, dlatego normalnym zjawiskiem jest ciągły niepokój i troska o to, czy osoba, którą się opiekujesz nie ma czasem jakiegoś problemu, pilnej potrzeby, czy też po prostu nie jest narażona na dowolnego rodzaju niebezpieczeństwo.
• Rzeczywistość jest taka, że potrzebujesz niekiedy przerwy na odpoczynek, a inny członek rodziny powinien Ci pomóc w tym zadaniu.
• Większość ludzi wchodzi w rolę opiekuna bez odpowiedniego przygotowania.
• Oznacza to, że będziesz narażona na przeciążenia natury fizycznej, wynikające z braku wiedzy na temat tego, jak prawidłowo postępować (unosić, wspierać, prowadzić itp.) z osobą, nad którą sprawujesz opiekę lub popełnianie błędów dotyczących odpowiedniej diety, higieny, zażywania leków i wielu innych aspektów.
• Opiekunowie liczą sobie zazwyczaj od 50 do 60 lat, czyli są już w wieku, w którym mogą występować już różne dolegliwości i ograniczenia natury fizycznej.
• Często opiekun ma także pozostałych członków rodziny lub inne osoby na swoim utrzymaniu, jak na przykład wnuki, dzieci, itp.
• Opiekunowie mogą wpędzić się w błędne koło, którego skutkiem jest całkowity brak czasu dla siebie, na rozrywkę, hobby i życie codzienne. Każda kolejna doba wypełniona jest do ostatniej minuty presją natury fizycznej i emocjonalnej, która może wywołać poważne problemy na wielu płaszczyznach.
• Przez specjalistów określane są one ogólnie jako zespół stresu opiekuna.

Zespół stresu opiekuna – najbardziej typowe objawy

Zazwyczaj opiekun jest nieświadomy emocjonalnego i fizycznego wyniszczenia, którego doświadcza jego organizm. W rzeczywistości nie jest rzadkością ujrzenie pacjenta w dobrym stanie zdrowia i prowadzącego komfortowe życie, podczas gdy jego opiekun uskarża się na własny stan zdrowia, cierpi na przewlekłe zmęczenie, problemy z kręgosłupem, ataki stresu lub lęku, a najczęściej także i depresję.

Pora zatem omówić najbardziej typowe objawy, które mogą stanowić ostrzeżenie tego, że zagraża Ci zespół stresu opiekuna:

• Wyczerpanie fizyczne i psychiczne
• Problemy ze snem
• Częste zmiany nastroju
• Zmiany wagi ciała
• Uzależnienie od leków przeciwbólowych
• Izolacja społeczna
• Trudności natury kognitywnej (poznawczej), takie jak utrata pamięci lub trudności z koncentracją

Rady pozwalające ominąć zagrożenia stawiane przez zespół stresu opiekuna

• Zaplanuj sobie każdego dnia konkretną porę, w której przeznaczasz kilka godzin tylko dla siebie.
• Naucz się rozdzielać obowiązki pomiędzy inne osoby – jest to kwestia absolutnie kluczowa. Opieka nad osobą uzależnioną od pomocy zewnętrznej nie powinna spoczywać wyłącznie na jednej osobie, więc rozważ zawarcie odpowiedniej umowy z członkami Twojej rodziny lub przedstawicielami opieki społecznej.
• Nie oznacza to, że “nie interesuje Cię dobro tej osoby”, bo jest dokładnie odwrotnie. Im więcej wsparcia otrzymasz, tym więcej pomocy będziesz w stanie sama udzielić.
• Pamiętaj, że kiedy czujesz się dobrze, możesz zaoferować danej osobie jak najwięcej od siebie, ale jeśli jesteś przygnębiona, zaniedbana lub zmęczona, czy też dopadnie Cię zespół stresu opiekuna, nie będziesz w stanie zmobilizować się do tego, aby udzielić jak najlepszej pomocy i wsparcia.
• Zasięgnij więcej informacji na temat stanu zdrowia osoby, którą się opiekujesz lub problemu, na który się uskarża. Polegaj na radach uzyskanych od specjalistów i staraj się we właściwy sposób wykonywać swoje obowiązki.
• Zawsze należy pamiętać o własnym życiu towarzyskim i spędzać czas z przyjaciółmi, kiedy tylko możesz.
• Zadbaj o własne emocje i szczęście w życiu prywatnym.
• Znajdź sobie trochę czasu na aktywność fizyczną, bo to bardzo ważna kwestia. Każdego dnia udaj się na spacer, wróć do domu i wykonaj kilka ćwiczeń na rozciąganie (stretching), a przede wszystkim skup się na tym, aby właściwie zadbać o swoje plecy.
• Nie wahaj się poszukać profesjonalnej pomocy, jeśli uważasz, że jesteś przeciążona fizycznie lub psychicznie. Powinnaś odwiedzać lekarza nie tylko w sprawach istotnych dla osoby, którą się opiekujesz. Jesteś równie ważna, a jeśli Twoje zdrowie nie będzie w optymalnym stanie, to negatywnie wpłynie to na poziom Twojej opieki.

Gdy poczujesz się przytłoczona nadmiarem obowiązków, po prostu poszukaj dla siebie pomocy – jest to posunięcie wręcz niezbędne, które pozwoli Ci uniknąć grupy problemów określanych jako zespół stresu opiekuna.