Zapłodnienie in vitro: czy wiesz na czym polega?
Zapłodnienie in vitro umożliwia narodziny miliona dzieci rocznie. Ale czy wiesz jak się je wykonuje i jakie ryzyko może się z nim wiązać?
Zapłodnienie in vitro polega na zapłodnieniu komórki jajowej spermą, którego dokonuje się poza macicą matki. Ten proces, przeprowadzany w laboratorium, pomaga zajść w ciążę parom cierpiących na problemy z płodnością.
Louise Brown, córka Leslie i Johna Browna, to pierwsza osoba, która urodziła się dzięki zapłodnieniu in vitro (IVF). Doszło do tego 25. lipca 1978 r. w szpitalu Oldham General w Manchesterze w Anglii.
Od tego momentu, według danych zaprezentowanych przez Europejskie Towarzystwo Rozrodu Człowieka i Embriologii (ESHRE) w 2018 r., dzięki tej technice na całym świecie urodziło się ponad 8 milionów dzieci.
Nazwa zapłodnienie in vitro pochodzi od pierwszych prób przeprowadzonych w latach 70., gdy naukowcy zapładniali najpierw komórkę jajową w próbówce w laboratorium. Z tego powodu pierwsze dzieci poczęte dzięki IVF były nazywane “dziećmi z próbówki”.
Kiedy wykorzystuje się zapłodnienie in vitro?
IVF stosuje się zazwyczaj gdy inne, mniej inwazyjne metody zapładniania, takie jak terapia hormonalna lub sztuczna inseminacja wewnątrzmaciczna nie działają. Można ją wykonywać wykorzystując komórki jajowe i nasienie pary lub dawców, jeśli któryś z partnerów ma problemy z płodnością.
Najczęstsze przyczyny bezpłodności, które można pokonać dzięki zapłodnieniu in vitro, są następujące:
- Zniszczenie jajowodów: To zdecydowanie utrudnia zapłodnienie komórki jajowej. Jeżeli pojawia się zator, uniemożliwia zarodkowi przemieszczenie się do macicy, co uniemożliwia zajście w ciążę.
- Problemy z owulacją: Organizm nie produkuje wystarczająco dużo komórek jajowych.
- Włókniaki: To łagodne guzy na ściankach macicy, które utrudniają implantację jajeczka.
- Endometrioza: Tkanka macicy rozrasta się poza jajnikami.
- Niewydolność jajników: Dochodzi do niej kiedy jajniki nie produkują wystarczająco dużo komórek jajowych.
- Problemy genetyczne: Kiedy mężczyzna lub kobieta mają choroby wrodzone, które mogą przekazać dzieciom.
- Problemy z nasieniem: Liczba plemników jest zbyt niska lub nie są zbyt ruchliwe.
- Połączone jajowody (powiązane jajowody): Kiedy kobieta ma związane jajowody, zapłodnienie in vitro może umożliwić zajście w ciążę.
- Zachowywanie komórek jajowych: Jeżeli kobieta ma poddać się leczeniu raka, które wywiera wpływ na płodność, może zachować zamrożone komórki jajowe, aby wykorzystać je później w celu przeprowadzenia zapłodnienia in vitro.
Przeczytaj również: Bezpłodność u kobiet – 7 głównych przyczyn
Jak przeprowadza się zapłodnienie in vitro?
1. Przygotowanie
Przed przystąpieniem do procesu zapłodnienia in vitro, lekarze muszą przeprowadzić różne analizy, aby upewnić się, że zarówno kobieta, jak i mężczyzna, mogą doprowadzić do zapłodnienia podczas tego procesu.
Do takich analiz zaliczamy wykrywanie chorób, sprawdzanie jakości nasienia, rezerw komórek jajowych u kobiety, badania przemieszczania się zarodów oraz stanu macicy.
Po otrzymaniu pozwolenia, kobieta zaczyna przyjmować leki stymulujące produkcję komórek jajowych, a później dojrzewanie oocytów.
Po przygotowaniach, które zajmują od dwóch tygodni do miesiąca, lekarze wykonają USG transwaginalne i badania krwi, aby udowodnić, że jej organizm i komórki jajowe są gotowe na zapłodnienie. W tym okresie podają jej zastrzyk z hormonem hCG, który wywołuje dojrzewanie komórek jajowych. Następnie po 36 godzinach mogą rozpocząć cały proces.
2. Pozyskiwanie komórek jajowych
W tym celu specjaliści do spraw zapłodnienia pobierają komórki jajowe igłą poprzez wkłucie na sali operacyjnej pod znieczuleniem. Cały proces trawa około 15 minut.
Aby dokonać pobranie, do pochwy wkłada się sondę ultrasonograficzną. Następnie z pomocą ultrasonografu lekarz wprowadza cienką igłę, by dotrzeć do pęcherzyków jajnikowych i pobrać przez nią komórki jajowe.
W niektórych przypadkach, kiedy nie można przeprowadzić USG transwaginalnego, lekarze przeprowadzają laparoskopię. Polega na wykonaniu niewielkiego nacięcia w okolicy pępka. Następnie wprowadza się przez nie kamerę światłowodową z igłą, przez którą pobiera się komórki jajowe.
3. Zapłodnienie
Po pozyskaniu komórek jajowych i nasienia od mężczyzny można rozpocząć proces zapłodnienia in vitro. Nasienie pozyskuje się za pomocą masturbacji lub, w skomplikowanych przypadkach, poprzez zasysania z jąder. Oznacza to, że sperma jest pobierana za pomocą igły bezpośrednio z jąder.
Podczas IVF wykwalifikowany specjalista łączy dojrzałe komórki jajowe ze spermą mężczyzny podczas hodowli płytkowej . Dokonuje tego wykorzystując matczyne serum, podobne do materiału znajdującego się w jajowodach.
Kolejny proces to docytoplazmatyczne podanie plemnika. Polega na wstrzyknięciu spermy bezpośrednio do każdej komórki jajowej.
Później zarodki powstałe w wyniku procesu zapłodnienia są codziennie badane, a wybrane z nich są przenoszone do macicy.
Może Cię również zainteresować: Bezpłodność u kobiet – 6 najczęstszych przyczyn
4. Przenoszenie zarodka do macicy
Po upływie od dwóch do sześciu dni po zapłodnieniu, specjalista umieszcza zarodek w macicy kobiety, aby rozpocząć ciążę. Wykonują tą procedurę umieszczając cewnik prowadzący przez pochwę do macicy. Dzięki temu mogą wstrzyknąć jeden lub więcej zarodków. Cały proces jest monitorowany pod USG.
Jeżeli zapłodnienie się powiedzie, zarodek przyklei się do ścianki macicy. Sukces zapłodnienia można potwierdzić po 11 dniach. Po tym momencie rozpoczyna się normalna ciąża, z regularnymi wizytami kontrolnymi.
Zarodki dobrej jakości, które nie zostały wykorzystane, są zamrażane. Dzięki temu można wykorzystać je później, jeżeli para będzie chciała mieć kolejne dziecko, bez konieczności powtarzania całego procesu stymulacji jajników. Protokoły dotyczące ich przechowywania różnią się w zależności od praw obowiązujących w danym kraju.
Ewentualne komplikacje i ryzyka związane z zapłodnieniem in vitro
Prawdopodobieństwo powodzenia zapłodnienia in vitro zależy od wielu czynników. Jednak szacuje się, że w krajach rozwiniętych średni współczynnik urodzeń w każdym procesie IVF wynosi od 41% do 43% w przypadku kobiet, które nie ukończyły 40. roku życia. U kobiet, które mają ponad 40. lat, współczynnik spada do 18%.
Ogólnie rzecz biorąc, Amerykańskie Towarzystwo Ciążowe (American Pregnancy Association) ostrzega przed następującym ryzykiem:
- Prawdopodobieństwo ciąż mnogich wywołanych przez pobudzanie płodności i implantację różnych zarodków. To zwiększa ryzyko porodu przed terminem i niskiej wagi urodzeniowej dziecka.
- Trochę wyższy wskaźnik poronień niż w przypadku normalnej ciąży, zwłaszcza u kobiet, które ukończyły 40. rok życia.
- Stany zapalne pochwy, nerek lub układu moczowego wywołane błędami podczas korzystania z igły. Nie występują często, ale mogą się zdarzyć.
- Ciąża pozamaciczna czyli zagnieżdżenie zarodka poza macicą.
Poza tym pojawiają się niektóre skutki uboczne, takie jak niewielkie krwawienie w pierwszych dniach ciąży, zawroty głowy, mdłości, biegunka lub zaparcia. Jeżeli doświadczasz takich problemów, powinnaś skontaktować się ze swoim ginekologiem. Jednak zazwyczaj nie są one poważne.