Rak płuc – Główne przyczyny i diagnostyka

Rak to niekontrolowany wzrost komórek. Komórki mogą stać się nowotworowe w wyniku nagromadzenia uszkodzeń i mutacji DNA.

Rak płuc jest jedną z głównych przyczyn śmierci na świecie. Niestety w początkowych stadiach choroba jest trudna do zdiagnozowania, co utrudnia wprowadzenie skutecznej terapii w odpowiednim czasie. Natomiast leczenie zaawansowanych stadiów choroby często nie daje pożądanych rezultatów.

W większości przypadków komórki są w stanie wykrywać i naprawiać uszkodzone DNA. Jednak jeśli uszkodzenia są poważne i nie mogą zostać naprawione, aktywowana jest zaprogramowana śmierć komórki, czyli apoptoza.

Nadal trwają badania mające na celu ustalenie dokładnej przyczyny raka płuc. Udowodniono, że pewne czynniki ryzyka zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju tej choroby. Obejmują one między innymi predyspozycje genetyczne i narażenie na zanieczyszczone powietrze. Najbardziej oczywistym czynnikiem jest jednak palenie papierosów.

Rak płuc a palenie papierosów

Od 1876 roku wraz z wprowadzeniem pierwszej maszyny do zwijania papierosów, tytoń stał się łatwo dostępny dla wielu osób. W tamtych czasach rak płuc nie był częstą chorobą. Wraz z upływem czasu, palenie stało się coraz bardziej popularne, a liczba przypadków tego typu raka gwałtownie wzrosła.

Obecnie około 90% wszystkich przypadków zachorowań na raka płuc ma związek z paleniem papierosów. Radon, zanieczyszczenia powietrza, toksyny i inne czynniki przyczyniają się do powstania pozostałych 10% przypadków.

Zarówno papierosy, jak i dym tytoniowy zawierają ponad 70 rakotwórczych substancji chemicznych, w tym:

• Arsen (środek owadobójczy);
• Benzen (dodatek do benzyny);
• Ołów (bardzo trujący metal ciężki);
• Kadm (komponent akumulatora);
• Izopren (używany do produkcji kauczuku syntetycznego).

Znaczenie rzęsek komórkowych

Dym papierosowy uszkadza i może niszczyć rzęski komórkowe dróg oddechowych.

Rzęski są odpowiedzialne za eliminację toksyn, czynników rakotwórczych, wirusów i bakterii z układu oddechowego. Gdy papierosy uszkadzają lub niszczą rzęski, wszystkie szkodliwe substancje mogą bez przeszkód gromadzić się w płucach, co przyczynia się do powstawania różnych problemów, od zakażeń po nowotwory.

Czynniki ryzyka

• Predyspozycje genetyczne. Niestety, są też pacjenci, u których rak płuc rozwija się bez powiązanej historii medycznej.
• Woda pitna zawierająca wysokie stężenie arsenu. Picie wody zanieczyszczonej arsenem może zwiększyć ryzyko rozwoju choroby. Jednak nie jest jasne, w jaki sposób odbywa się ten proces.
• Palenie papierosów. Chociaż przyczyny powstania gruczolakoraka pozostają nieznane, ten typ nowotworu jest bardziej powszechny u palaczy niż u osób niepalących.

Bierne palenie, radon, zanieczyszczenia powietrza i narażenie w miejscu pracy to najpowszechniejsze czynniki ryzyka rozwoju raka płuc.

Bierne palenie

Osoby palące papierosy narażają innych na ryzyko zachorowania na raka płuc. Osoba niepaląca mieszkająca z palaczem ma o 20% do 30% większe prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby ze względu na bierne narażenie na dym tytoniowy w swoim otoczeniu.

Radon

Palacze, którzy są narażeni na działanie tego gazu, mają większe ryzyko zachorowania niż osoby niepalące. Radon jest gazem ziemnym, ale może przenikać do domów i gromadzić się w piwnicach i innych podobnych miejscach.

Zanieczyszczenia powietrza

Ekspozycja na substancje rakotwórcze w miejscu pracy

Palenie jest głównym czynnikiem ryzyka powstania tego typu nowotworu, ale narażenie na niektóre substancje chemiczne stanowi kolejny ważny czynnik. Środki chemiczne, takie jak azbest, arsen i benzen, zwiększają ryzyko zachorowania na raka płuc.

Azbest może wywołać raka płuc (międzybłoniaka) nawet wiele lat po ekspozycji. Takie osoby są narażone na rozwój raka przez dziesięciolecia (od 10 do 40 lat).

Objawy

Najczęstszymi objawami raka płuc są:

• Zmęczenie;
• Ból w klatce piersiowej;
• Utrata masy ciała;
• Skrócenie oddechu lub świszczący oddech;
• Przewlekły kaszel, odkrztuszanie krwi.

Typy raka płuc

1. Rak drobnokomórkowy. Stanowi to około 10% wszystkich przypadków. Ta forma raka zwykle szybko tworzy przerzuty.
2. Niedrobnokomórkowy rak płuc (NSCLC). Jest to najczęstszy typ, gdyż stanowi około 90% wszystkich przypadków nowotworów płuc i nie jest tak agresywny. Innymi słowy, rozprzestrzenia się na inne tkanki i narządy z mniejszą szybkością.

Około 5% guzów, które tworzą się podczas tej choroby, jest nowotworowych. Inne typy nowotworów złośliwych są jeszcze rzadsze (torbiele, chłoniaki i mięsaki). Przerzuty do płuc występujące podczas innego rodzaju choroby nowotworowej, nie są klasyfikowane jako rak płuc.

Diagnozowanie

Niestety pierwsze etapy często nie wykazują żadnych typowych objawów wskazujących na coś bardziej niebezpiecznego.W wielu przypadkach objawy są bardzo ogólne i nie budzą podejrzenia rozwoju choroby nowotworowej.

U około 25% osób, u których nie występują charakterystyczne objawy, rak płuc jest diagnozowany za pomocą radiografii klatki piersiowej lub podczas rutynowych badań.

Jeśli rutynowe badania wskazują na raka płuc, lekarz powinien kontynuować dalsze badania w celu potwierdzenia diagnozy. Stadium raka płuc zostanie sklasyfikowane i określone w wyniku zbadania tkanki, plwociny lub flegmy pobranej podczas biopsji.

Profilaktyka

Najbardziej zalecanym (i oczywistym) sposobem zapobiegania rozwojowi raka płuc jest rzucenie palenia papierosów lub przynajmniej znaczne ograniczenie tego nawyku.

U osób, które rzuciły palenie, ryzyko zachorowania na raka płuc zmniejsza się do takiego poziomu, jakby nigdy nie palili w ciągu 10 lat.

Ponadto, podobnie jak w przypadku profilaktyki innych chorób, należy utrzymywać zdrowy styl życia, unikać używek i kontaktu z substancjami chemicznymi i toksynami.