Nowa pandemia: globalna otyłość
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ukuła termin „globesity” – “globalna otyłość” w odniesieniu do pandemii otyłości. Od ponad 40 lat trwa ona na całej planecie. Jest to poważny problem zdrowotny, który ma szczególne konsekwencje dla jednostek, ale także dla społeczności w różnych krajach.
Koncepcja globalnej otyłości pojawiła się na początku XXI wieku. WHO wymyśliła ją po ustaleniu pod koniec ubiegłego wieku, że otyłość stanowi jeden z głównych czynników ryzyka śmiertelności.
Dane, które przeanalizujemy poniżej, są więcej niż oczywiste. Osób otyłych jest coraz więcej, co przekłada się na gorszą jakość życia tej grupy, a także wyższe koszty dla systemu ochrony zdrowia.
Dane dotyczące globalnej otyłości
Częstość występowania otyłości na świecie potroiła się od 1975 roku. Oznacza to, że w ciągu około 40 lat gwałtownie wzrosła liczba osób, które znacznie przekraczają zalecaną wagę.
W samych Stanach Zjednoczonych, według danych American Obesity Association, 42% dorosłych jest otyłych. Szacuje się, że w Hiszpanii 37% dorosłych ma nadwagę, a 17% jest otyłych.
Jeśli spojrzymy na pediatryczną grupę wiekową, alarm jest większy. Występowanie wysokich wskaźników otyłości u dzieci wskazuje, że przyszłość zmierza w kierunku nasilenia się tej pandemii.
Na świecie 39 milionów dzieci poniżej 5 roku życia ma nadwagę. To już dużo. Ale wydaje się niewiele, jeśli zwrócimy uwagę, że 340 milionów dzieci w wieku od 5 do 19 lat jest otyłych lub ma nadwagę.
Ta pandemia ma element nierówności społecznych. I jest to szczególnie powszechne wśród dzieci. Według danych UNICEF i Inter-American Heart Foundation ryzyko otyłości wśród dzieci o niskim poziomie społeczno-ekonomicznym jest o 31% wyższe niż wśród ich rówieśników z wyższej klasy średniej.
Globalna otyłość wpływa ponadto na systemy opieki zdrowotnej i gospodarki krajów. Zwiększa bowiem nakłady, które trzeba przeznaczyć na ich opiekę i towarzyszące patologie. W 2010 roku na leczenie chorób związanych z otyłością wydano 315,8 mld dolarów.
Środowisko otyłości
Idea, że żyjemy w społeczeństwach, w których występują środowiska sprzyjające otyłości, jest dobrze znana w świecie nauki. Różne badania medyczne i socjologiczne wskazują, że od lat 80. XX wieku coraz większość populacji żyje w miastach, prowadzi siedzący tryb życia i ma gorsze nawyki żywieniowe.
Wiąże się to przede wszystkim z globalizacją. Wpływ ma jednolicie narzucony styl życia i reklamy, które decydują o tym, co jeść. Jednocześnie zmiany gospodarcze, które zwiększają nierówności, powodują rozprzestrzenianie się otyłości i to w najbardziej narażonych sektorach.
Sądzimy, że spodoba ci się również ten artykuł: Badanie wykazało związek między otyłością a depresją
Otyłe miasta
Jednym z głównych czynników ryzyka kontynuacji otyłości jest przemieszczanie się ludzi ze środowisk wiejskich do miejskich. W miastach następuje coraz większa koncentracja i aglomeracja ludzi.
Środowisko miast sprzyja elementom prowadzącym do nadwagi. Ludzie mają mniej czasu na przygotowywanie posiłków w domu, gdyż spędzają długie godziny na ulicach podróżując pojazdami do miejsc pracy, nauki czy wypoczynku.
Reklama jest również bardziej agresywna w miastach. Wszechobecne bilbordy, komunikaty dźwiękowe słyszane zewsząd i obecność dużych plakatów w sklepach przedstawiających niezdrową żywność nie sprzyjają optymalnemu odżywianiu. Wręcz odwrotnie!
Siedzący tryb życia
Innym czynnikiem ryzyka otyłości jest siedzący tryb życia. Aktywność fizyczna jest minimalna na poziomie populacji. Wydaje się to paradoksalne, ponieważ coraz częściej promuje się siłownie i styl życia związany z fitnessem.
Ale dane są przekonujące. Według badań brak aktywności fizycznej może spowodować więcej zgonów niż sama otyłość.
Środowisko miejskie częściowo wyjaśnia ten siedzący tryb życia. Ciągłe zajęcia i widoczny brak czasu sprawiły, że ludzie nie znajdują sposobu, aby poświęcić choćby 30 minut lub godzinę dziennie na ruch.
Podobnie postęp technologiczny sprzyja w niektórych aspektach brakowi ruchu i ćwiczeń fizycznych. Łączność pozwalająca na wykonywanie wielu zadań w zaciszu fotela czy telepraca bez wychodzenia z domu to wymówki, by unikać sportu.
Podoba Ci się ten artykuł? Możesz także przeczytać: Związek między otyłością a gruczołami dokrewnymi
Transformacja żywieniowa
Transformacja żywieniowa to koncepcja używana do opisania sposobu, w jaki światowa populacja spożywa coraz więcej ultraprzetworzonej żywności i nie stosuje już tradycyjnych technik gotowania i przygotowywania. Ponownie zjawisko to wydaje się być związane z exodusem do miast.
U podłoża tego zjawiska leżą również kwestie ekonomiczne. Paradoksalnie, taniej jest kupić produkt uprzemysłowiony niż świeże owoce i warzywa. Te sprzedawane jako ekologiczne mają wysokie koszty produkcji, ponieważ gospodarstwa są małe i nie mają struktury dystrybucji.
Decydującym czynnikiem jest łatwość dostępu do niezdrowej i powodującej otyłość żywności. Praktycznie można ją kupić w każdym supermarkecie. Tłuszcze trans, hiperkaloryczne i słodkie produkty leżą na półkach gotowe do spożycia. W efekcie prowadzi to do jedzenia byle czego w środku gorączkowej rutyny, byle tylko nie tracić czasu.
Globalna otyłość – jak możemy odwrócić to zjawisko?
Chociaż obraz wydaje się ponury i nieodwracalny, musimy zrozumieć, że środki mające na celu odwrócenie globalnej otyłości są w zasięgu ręki. Niektóre podstawowe kwestie zależą tylko od nas i naszej woli.
Chociaż wymagane są prawa i gwarancje, aby poprawić dostępność zdrowej żywności dla populacji, ćwiczenia i poprawa wzorca żywieniowego nie zawsze są odległym celem. Musimy pamiętać, że globalna otyłość niesie ze sobą wiele innych zaburzeń, których rozpowszechnienie rośnie w tandemie:
- Nadciśnienie tętnicze
- Cukrzyca typu 2
- Ostry zawał mięśnia sercowego
- Incydenty naczyniowo-mózgowe
- Stłuszczenie wątroby
- Bezdech senny
Jeśli więc zauważysz, że masz nadwagę lub obliczyłeś swój wskaźnik masy ciała (BMI) i odkryłeś, że jesteś na granicy otyłości, skonsultuj się z lekarzem. Dobry specjalista będzie w stanie wskazać ci zdrowy plan odchudzania.
Globalna otyłość to pandemia, która będzie się rozwijać, chyba że coś z tym zrobimy. Świadomość problemu to jeden z pierwszych kroków.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Lifshitz F, Lifshitz JZ. Globesity: the root causes of the obesity epidemic in the USA and now worldwide. Pediatr Endocrinol Rev. 2014 Sep;12(1):17-34. PMID: 25345082.
- Foschiatti, Ana María H. “Las transformaciones sociodemográficas y la vulnerabilidad en los procesos de larga duración.” Geográfica digital 5.9 (2008): 1-14.
- Ekelund, U et al. Activity and all-cause mortality across levels of overall and abdominal adiposity in European men and women: the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition Study (EPIC). American Journal of Clinical Nutrition; 14 Jan 2015.
- Barría, R. Mauricio, and Hugo Amigo. “Transición nutricional: una revisión del perfil latinoamericano.” Archivos latinoamericanos de nutrición 56.1 (2006): 03-11.
- Machado, Karina, et al. “Sobrepeso/obesidad en niños en edad escolar y sus factores de riesgo.” Archivos de Pediatría del Uruguay 89 (2018): 16-25.
- Herrera-Martínez, Mónica-Patricia, Jennifer Barrios-Herrera, and Luis-Rafael Moscote-Salazar. “Globesidad Y Enfermedad Cerebrovascular: Una Pandemia Originada En La Globalizacion.” Revista Ecuatoriana de Neurología 27.2 (2018): 9-10.