Konfabulacje - czym są i dlaczego się pojawiają?

Uważa się, że konfabulacje są trudne w leczeniu. Czy można poprawić jakość życia tych pacjentów? Zobaczmy, na czym polega to zjawisko i jak sobie z nim poradzić.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Andrés Carrillo.

Ostatnia aktualizacja: 11 sierpnia, 2022

W ramach procesów poznawczych, które posiada człowiek, pamięć należy do najlepiej zbadanych. Nadal jednak jest to złożony temat, który obejmuje również problem, który omówimy w tym artykule. Aby zrozumieć, czym są konfabulacje, ważne jest, aby wiedzieć, że pochodzą one z wypaczenia niektórych wspomnień.

Wspomnienia w pamięci nie są dokładnymi rekonstrukcjami wydarzeń. Każdy może inaczej zapamiętać dane wydarzenie i zapewniać, że tak się właśnie stało. To normalne, że dochodzi do pewnej deformacji rzeczywistości z powodu utraty informacji. Natomiast konfabulacje to wspomnienia rzekome.

Wyraźny przykład tego typu wspomnień występuje u osób starszych z poważnymi zaburzeniami neuropoznawczymi (demencja starcza). Mogą zapewniać, że przeżyły coś zupełnie innego niż rzeczywiste wydarzenia.

Konfabulacje – ich rodzaje i klasyfikacja

Konfabulacje to dość trudne do scharakteryzowania zjawisko poznawcze, biorąc pod uwagę, że mogą przybierać różne formy. Jednak istnieje 5 kryteriów klasyfikujących te zmiany poznawcze. Przyjrzyjmy się im bliżej.

1. Spontaniczne konfabulacje

Ten pierwszy rodzaj konfabulacji trwa najkrócej. Są to fantazyjne pomysły, które dana osoba przedstawia w stanowczy sposób jako prawdziwe wydarzenia. Zwykle występują u pacjentów z zespołem Korsakowa.

2. Konfabulacje sprowokowane

W tym przypadku dzieje się tak, że pamięć nie przywołuje czegoś w precyzyjny sposób. Ten typ występuje często u pacjentów z amnezją. Coś podobnego dzieje się, gdy zdrowa osoba próbuje zachować pewne informacje w wymuszony sposób przez długi czas.

Na przykład dosłowne uczenie się do egzaminu może powodować problemy z pamięcią. W momencie zdawania egzaminu może dojść do zamiany pewnych koncepcji i upierania się co do ich prawdziwości, nawet jeśli nie odpowiadają rzeczywistości.

3. Proste sprowokowane zniekształcenia

Zniekształcenia te pojawiają się, gdy dana osoba jest zmuszona do szczegółowego przywoływania informacji. Wyobraźmy sobie na chwilę, że zapominamy o liście zakupów i staramy się przypomnieć sobie, co zawierała. Nieświadomie mogliśmy kupić coś, czego nie było na liście, ale co wydobyliśmy z naszej pamięci.

4. Chwilowe konfabulacje

Ten rodzaj awarii pamięci jest najczęstszy typ konfabulacji. To niezbyt fantastyczne opowieści, które mogą być całkowicie wiarygodne.

Jednak łatwo je zauważyć. Na przykład, gdy pacjent szczegółowo przedstawia swoje plany, ale jest oczywiste, że nie są one osiągalne. W domach opieki często zdarza się, że niektórzy starsi ludzie mówią, że pojadą w odwiedziny do swoich przyjaciół z dzieciństwa lub okresu dorastania, nawet jeśli oni już zmarli.

5. Fantastyczne konfabulacje

Ten rodzaj konfabulacji mają najbardziej intensywny charakter ze względu na duże oderwanie od rzeczywistości historii, którą przedstawiają. Jak sama nazwa wskazuje, są to fantastyczne historie, które są wiarygodne tylko dla pacjenta. Te zaburzenia rzeczywistości są powszechne u pacjentów z demencją psychotyczną i porażenną.

Inna klasyfikacja

Powyższa klasyfikacja 5 typów konfabulacji, które widzieliśmy, została zaproponowana przez Kopelmana i najdokładniej określa intensywność i częstotliwość konfabulowanych opowieści. Inny podział stosowany od lat zaproponował Schnider. Ta klasyfikacja bierze z kolei pod uwagę 4 kryteria konfabulacji:

• Treść: ustala się jak wiarygodna może być historia, korzystając z progów, które przechodzą od prawdziwego do fałszywego.
• Tryb, w jakim się pojawiają: spontaniczny lub sprowokowany.
• Dziedziny, w których się przejawia: epizodyczna, autobiograficzna, semantyczna ogólna czy semantyczna osobista.
• Zespół kliniczny, w którym występują.

Jakie objawy są związane ze konfabulacjami?

Objawy konfabulacji różnią się również od siebie w zależności od zaburzenia, które je powoduje. Na przykład w chorobie Alzheimera najbardziej charakterystycznymi objawami są deficyt poznawczy, osłabienie umysłowe i problemy z pamięcią.

Zobaczmy, jakie inne objawy mogą się pojawić się w zależności od zaburzenia neurologicznego:

• Demencja: upośledzenie pamięci, któremu towarzyszy nerwowość.
• Schizofrenia: zaburzenia myśli, halucynacje akustyczne, paranoja.
• Zespół Korsakowa: niedawna utrata pamięci, mania i powtarzające się zachowania.
• Asomatognozja: niezdolność do integracji części ciała lub ich rozpoznania, fałszywe doznania związane z utratą jakiegoś członka.

Możliwe przyczyny konfabulacji

Przyczyny zaburzeń pamięci wywołujących konfabulacje u pacjentów wiążą się z uszkodzeniem czołowej części mózgu. W szczególności dotknięty obszar to przednia powierzchnia podstawna, w której znajdują się obszary oczodołowo-czołowe i brzuszno-przyśrodkowe.

Istnieją trzy teorie, które próbują wyjaśnić przyczyny konfabulacji. Przedstawiamy je pokrótce poniżej. Ważne jest, aby wiedzieć, że hipotezy powstały z perspektywy neuropsychologicznej.

1. Dysfunkcja pamięci

W tej teorii stwierdza się, że konfabulacje są formą amnezji. Główny postulat głosi, że zaburzenia pamięci przypominają sposób nadawania sensu niepełnym wspomnieniom, które mogą być odzyskane przez pacjentów. Ta hipoteza cieszy się ogólnie dobrym przyjęciem.

2. Dysfunkcja wykonawcza

Z drugiej strony, teoria dysfunkcji wykonawczych twierdzi, że ​​gdy istnieją poważne ograniczenia psychiczne w zakresie planowania i wyznaczania konkretnych celów, pojawiają się awarie pamięci, które prowadzą do konfabulacji.

3. Hipoteza podwójna

W tej hipotezie nie wyklucza się żadnego z poprzednich postulatów i utrzymuje się, że konfabulacje wynikają z deficytu procesów wykonawczych (wyższych funkcji świadomości), a także z zaburzeń pamięci.

Jak można leczyć to zjawisko?

Na ogół przyjął się pogląd, który uznaje konfabulacje za następstwa nieuleczalne. Istnieje jednak podejście terapeutyczne, które może poprawić jakość życia pacjentów, którzy konfabulują po doznaniu urazu mózgu. Jest to procedura neuropsychologiczna, która opiera się na konfrontacji jako środku stymulacji poznawczej.

Zabieg ten został zaprojektowany przez naukowców z Uniwersytetu w Granadzie. Polega na pokazaniu pacjentom serii obrazów w sekwencji, które jednak mogą różnić się treścią. Następnie prosi się pacjentów o przypomnienie sobie tego, co widzieli.

W momencie przypomnienia mają miejsce konfabulacje i w tych momentach specjaliści prowadzący badanie interpelują.

Wykazuje się więc pacjentom, że wspomnienie, którą przedstawiają jako prawdziwe, w rzeczywistości takie nie jest. Następnie ponownie pokazuje się im obrazy. Jednocześnie wyjaśnia się, że ich pamięć popełnia błędy. W neuropsychologii proces ten nazywa się sprzężeniem zwrotnym.

Już po 9 sesjach można spodziewać się poprawy.

Co zrobić, jeśli znam kogoś, kto konfabuluje?

Jeśli spotkasz osobę, która może przedstawiać jakieś konfabulacje, najlepszą rzeczą, jaką możesz zrobić, jest nie nalegać gwałtownie, że się myli. Pamiętajmy, że dla takiej osoby to prawdziwe wydarzenie. Musimy okazywać empatię i unikać generowania stresu.

Następnie warto doprowadzić do konsultacji u specjalisty, który może ocenić i określić intensywność szkody w pamięci, aby ustalić dalsze działania. Niektórzy pacjenci po pewnym czasie przestają konfabulować i nie wymagają hospitalizacji.