Kolostomia: na czym polega i jak się ją wykonuje?

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Leonardo Biolatto.

Ostatnia aktualizacja: 20 października, 2022

Kolostomia to procedura medyczna, której czasami muszą poddać się pacjenci. W niektórych przypadkach to jedyny sposób, który umożliwi dalsze życie. Czytając poniższy artykuł dowiesz się więcej na temat tej interwencji chirurgicznej.

Kolostomia to jedna z technik wykonywania stomii. Zgodnie z terminologią medyczną, “stomia” odnosi się do połączenia światła narządu wewnętrznego ze skórą.  Stomie można wykonywać w układzie pokarmowych lub układzie moczowym.

W przypadku kolostomii mówimy o otworzeniu jamy brzusznej w taki sposób, aby jelito grube miało styczność ze skórą. Ten punkt styczności nazywamy “stomią”.

Kolostomia w sztuczny sposób dzieli jelita na dwie części. Odcinek znajdujący się przed stomią działa i wypełnia swoje funkcje w praktycznie normalny sposób. Pozostała część jelita, która znajduje się za stomią, nie działa, ponieważ kał jest usuwany z organizmu przez sztucznie stworzony otwór.

Oznacza to również, że oprócz ostatniej części jelita grubego nie działa również odbyt i anus. Jednak może zdarzyć się, że błona śluzowa wyściełająca jelita będzie dalej wytwarzać płyny, które będą wydzielane na zewnątrz.

Gdy lekarz wykona kolostomię jelita grubego, nie zaburza to wchłaniania składników odżywczych. Pamiętaj, że ten proces odbywa się w jelicie cienkim, które znajduje się nad jelitem grubym i którego nie dotyka ten zabieg. Kolosomia ma wpływ jedynie na produkcję masy kałowej oraz jej usuwanie.

Kolostomia i jej rodzaje

Wyróżniamy następujące rodzaje kolostomii:

1. Czasowa

Kolostomia czasowa, jak sama nazwa wskazuje, jest stosowana w przypadku patologii lub interwencji, które przebiegają lepiej, gdy część jelita grubego ma szansę odpocząć.

Wykonuje się ją na przykład u pacjentów po operacji jelita, aby dać czas temu organowi na dojście do siebie. W takim wypadku lekarz wykonuje czasową stomię, aby nie dopuścić do przechodzenia mas kałowych przez odcinek jelita. Po jakimś czasie zostanie ona zamknięta, a układ pokarmowy zacznie ponownie funkcjonować w standardowy sposób.

2. Stała

W tym przypadku lekarz wykonuje stomię na stałe. Można ją wykonać na przykład z powodu raka jelita, który zdiagnozowano gdy był już na tak zaawansowanym etapie rozwoju, że można było jedynie usunąć dużą część jelita grubego. Kiedy lekarz oceni, że w danym przypadku nie będzie możliwe przywrócenie normalnego przechodzenia treści jelitowej, wykona stomię.

3. Poprzeczna

Nazwa tych kolostomii bierze się od ich położenia. Jelito grube dzieli się na trzy części, a jedna z nich to okrężnica poprzeczna, umieszczona w górnej części brzucha.

Kolostomię położoną w tym miejscu wykonuje się dość rzadko, ale może okazać się konieczna ze względu na niektóre schorzenia. Mimo nietypowego położenia może być zarówno czasowa, jak i stała.

Worki kolostomijne

Gdy pacjent ma założoną kolostomię, masy kałowe są odprowadzane przez stomię na zewnątrz. Nie przechodzą już przez odbyt i anus.

Kał usuwany z organizmu zbiera się do worków kolostomijnych. Są one dołączane do stomii, która zbiera treść regularnie usuwaną z jelita grubego.

Chociaż istnieją różne modele worków, wszystkie składają się z dwóch części: systemu, który przyłącza urządzenie do skóry i stomii oraz systemu zbiorczego, który może być zwykłym workiem lub mechanizmem z opcją opróżniania.

Worki tworzy wielu producentów, dzięki czemu są dostępne w szerokim przedziale cenowym. Można znaleźć tanie i drogie modele, wykonane z materiałów o różnej wytrzymałości, małe, średnie lub duże, przeźroczyste lub kolorowe oraz z zatyczką lub bez niej.

Kolejny element, którym worki różnią się od siebie, to system ich opróżniania. Wybór zależy od wygody pacjenta, dostępności modeli oraz zasobności osoby, która je kupuje. Worki ze względu na system opróżniania dzielimy na:

• Wymienialne. Worka używa się tylko raz. Kiedy się napełni, pacjent usuwa go i przyłącza kolejny.
• Opróżniane. Worek ma otwór, który umożliwia usunięcie treści i dalsze jego używanie.
• Do prania. W niektórych workach stosuje się system przyłączający, który pozwala je odłączyć. Są wykonane z materiału, który można prać, a kiedy będą czyste, można je ponownie przyczepić.

Ewentualne powikłania

To oczywiste, że zaburzenie normalnego funkcjonowania jelita i założenie worka kolostomijnego wywołuje różne komplikacje. Z niektórymi z nich trudniej jest sobie poradzić niż z innymi. Do najczęściej występujących komplikacji zaliczamy:

• Zapalenie skóry. Skóra wokół stomii może być zaczerwieniona z powodu kolostomii i przechodzenia mas kałowych. Na szczęście właściwa higiena i używanie odpowiednich maści stworzonych w tym celu pomoże temu zaradzić.
• Zmniejszenie stomii. Po operacji średnica stomii może się zmniejszyć. Chociaż to całkowicie normalne, jeśli zmniejszy się za bardzo, lekarz może zdecydować się na jej udrożnienie podczas nowej operacji, aby uniknąć zablokowania usuwania treści jelitowej.
• Przemieszczenie stomii. Jelito w okolicy kolostomii zmienia swoje położenie. Tym samym może wywierać większy nacisk i sprawić, że w stomii pojawi się przepuklina. Może także dojść do sytuacji odwrotnej, gdy stomia zapadnie się do środka. W obu przypadkach należy udać się na wizytę do lekarza, który zdecyduje, co należy zrobić, aby kolostomia działała.