Koło wiedeńskie i jego znaczenie dla współczesnego świata

Koło wiedeńskie było ruchem naukowo-filozoficznym założonym w 1921 r. Jego celem było zbudowanie filozofii naukowej. Co wniosło do światowej myśli? Tutaj poznasz odpowiedź!

Koło wiedeńskie było ruchem naukowym i filozoficznym założonym w 1921 roku przez Moritza Schlicka w austriackiej stolicy. Tworzyła je niezwykła grupa filozofów, matematyków, przyrodników i humanistów, którzy spotykali się regularnie, aby rozwijać i propagować światopogląd naukowy.

Ruch ten, pierwotnie znany jako Koło Wiedeńskie Naukowego Światopoglądu, zajmował się przede wszystkim logiką nauki. Dlatego jego członkowie postanowili stworzyć wspólny język we wszystkich naukach, oparty na fizyce i wspierany przez filozofię.

Ponadto uważali że celem filozofii jako dyscypliny jest rozróżnienie, czym jest nauka, a czym nie jest. Przyjrzyjmy się szczegółowo, czym zajmował się ruch i jakie było jego znaczenie we współczesnym świecie.

Kontekst

Korzenie koła wiedeńskiego można powiązać z kilkoma szkołami. Streszczamy ich założenia poniżej.

Arystotelesowskie pojęcie prawdy

Dla Arystotelesa prawda odnosi się do zgodności między tym, co się mówi, a tym co jest. Oznacza to, że przedstawianie rzeczy takimi, jakimi są naprawdę, jest synonimem prawdziwego dyskursu.

Środowisko wiedeńskie przywłaszczyło sobie to pojęcie, jednak przeformułowało je, ustalając, że prawda jest zbieżnością zdań i faktów. Dlatego twierdzenia naukowe mogą być weryfikowane na tyle, na ile odpowiadają faktom, a obserwacje empiryczne muszą pokrywać się z przewidywaniami nauki.

Empiryzm logiczny

Nazywany również pozytywizmem logicznym lub neopozytywizmem, jest to nurt filozoficzny, który ogranicza ważność wiedzy do empirycznej i weryfikowalnej. Uważa się, że ten pogląd jest bardziej ekstremalny i wyrafinowany niż czysty pozytywizm.

Wiedzę naukową definiuje jako precyzyjny opis modeli teoretycznych niezmiennych w czasie i przestrzeni, opracowany na podstawie obserwowanych zjawisk.

Koło wiedeńskie łączy się z tym nurtem i potwierdza, że nie istnieje żadna ważna wiedza wywodząca się wyłącznie z rozumu lub a priori. Jedynymi słusznymi twierdzeniami są zatem te, które można zestawić i zweryfikować za pomocą obiektywnych dowodów.

Rewolucja w fizyce

Wkład Einsteina w zrozumienie czasoprzestrzeni i grawitacji, a także rozwój mechaniki kwantowej wraz z wyjaśnieniami atomowej i jądrowej struktury rzeczywistości, były kluczowymi wydarzeniami, które doprowadziły do powstania tego naukowego i filozoficznego ruchu.

Logika matematyczna

Stworzenie logiki matematycznej przez Bertranda Russella i Alfreda Whiteheada w 1905 roku, a także badania Gottloba Fregego nad istotą reprezentacji językowej również wpłynęły na powstanie koła wiedeńskiego.

Wkład ten doprowadził do skonstruowania języka logicznego, opracowanego na podstawie pewnych twierdzeń, umożliwiającego analizowanie pojęć naukowych i wyjaśnianie problemów filozoficznych.

Powstanie i rozwój koła wiedeńskiego

Jak już powiedzieliśmy, koło wiedeńskie zostało utworzone w 1921 roku przez Moritza Schlicka w Wiedniu. Początkowo celem organizacji było stworzenie nieformalnej grupy dyskusyjnej zajmującej się zagadnieniami naukowymi. Stało się jednak głównym ideologicznym rdzeniem neopozytywizmu logicznego i filozofii nauki.

Wielu jej członków było fizykami, matematykami, naukowcami i filozofami, których łączyło zainteresowanie filozofią w nauce. Odrzucali też dominującą w Europie Środkowej metafizykę akademicką.

Wśród jej najwybitniejszych członków możemy wymienić:

• Otto Neurath
• Filip Frank
• Wiktor Kraft
• Feliks Kaufmann
• Fryderya Waismann

Chociaż założyli koło wiedeńskie w 1921 roku, dopiero w 1929 wydali swój pierwszy oficjalny manifest zatytułowany The Scientific Worldview. W tej pracy zaproponowali filozofię jako główne narzędzie do generowania wspólnego języka dla różnych dyscyplin naukowych, sprowadzając ją do tej jedynej funkcji. Założyciele ruchu dążyli do zbudowania filozofii naukowej.

Charakterystyka Koła Wiedeńskiego

Aby lepiej zrozumieć, na czym polegał ten ruch i jego najważniejszy wkład, poniżej przedstawimy główne założenia:

• Projekt koła wiedeńskiego polegał na zbudowaniu filozofii naukowej.
• Koło wiedeńskie odrzucało metafizykę i teologię tam, gdzie konstruowanie jej postulatów odbywało się bez znaczenia empirycznego. Przyjęto więc, że założenia tych dyscyplin są pozbawione sensu, ponieważ nie są związane z obserwowalnymi faktami.
• Wizja rzeczywistości i nauki ruchu została ujęta w pozytywizm logiczny. Logika symboliczna odgrywała ważną rolę w poznaniu naukowym.
• Członkowie koła twierdzili, że zadaniem filozofii jest wyłącznie wyjaśnianie własnych problemów.
• Wywarło wpływ na wiele różnych dyscyplin, takich jak fizyka, matematyka, geometria, biologia, psychologia i nauki społeczne.

Rozwiązanie koła wiedeńskiego

Koło wiedeńskie wniosło ważny wkład i dokonało postępu zarówno w filozofii, jak i w różnych gałęziach nauki. Jednak dojście do władzy Hitlera i sił antysemickich położyło kres tej organizacji.

Początek rozpadu nastąpił w 1936 r. wraz z zamordowaniem Moritza Schlicka przez byłego studenta sympatyzującego z ideologią nazistowską. Autor zbrodni trafił do więzienia, ale dwa lata później został zwolniony, na podstawie uzasadnienia, że działania ofiary umożliwiły propagowanie szkodliwych i zagrażających narodowi doktryn.

Morderstwo to, w połączeniu z późniejszym powstaniem nazizmu, przyłączeniem Austrii do reżimu niemieckiego i następującymi po nim prześladowaniami Żydów, spowodowały, że prawie wszyscy członkowie kręgu wiedeńskiego zdecydowali się na ucieczkę do różnych krajów (większość z nich do Stanów Zjednoczonych). Tam dalej rozwijali swoją filozofię, ale już nie jako grupa.

W 1938 roku publikacje koła zostały w Niemczech zakazane, a rok później ukazała się ostatnia praca grupy zatytułowana International Encyclopedia of Unified Science.

Koło wiedeńskie reprezentuje dziś jeden z najważniejszych międzynarodowych ruchów filozoficznych XX wieku. Jego dorobek wpłynął na rozwój filozofii analitycznej i filozofii nauki.