Juan Luis Vives: hiszpański filozof, który chciał pomóc biednym

Juan Luis Vives był jednym z najbardziej rozpoznawalnych przedstawicieli renesansu i europejskiego humanizmu. Przyjrzyjmy się jego dorobkowi i najważniejszym dziełom.

Juan Luis Vives to jedna z najważniejszych postaci europejskiego renesansu. Był filozofem i pedagogiem humanistycznym, a wyróżniała się krytyką autorytetu, troską o ludzi i powrotem do tekstów klasycznych. Był także prekursorem nauk ścisłych w tym sensie, że wspierał obserwację, doświadczenie i krytycznego ducha jako metody poznania.

Jego humanistyczny wkład w historię myśli, edukacji i służby społecznej pozwala uważać go za ojca antropologii, pracy socjalnej i współczesnej psychologii. Zobaczmy, na czym polegała jego praca.

Krótka biografia Juana Luisa Vives

Juan Luis Vives urodził się w Walencji (Hiszpania) 6 marca 1492 roku. Był synem Luisa Vivesa Valerioli i Blanquiny March Almenara. Dorastał w zamożnej rodzinie żydowskiej, która musiała przejść na chrześcijaństwo, aby uniknąć poważnych problemów z Kościołem u szczytu katolickiej dominacji i praktyk inkwizycyjnych w Hiszpanii.

W młodości Vives uczęszczał do Estudio General w swoim rodzinnym mieście, ale w 1509 wyjechał do Paryża, aby kontynuować studia na Uniwersytecie Sorbony, z dala od zasięgu Inkwizycji. Tam był otoczony przez wielu uczniów z Korony Aragonii i mógł uczęszczać na zajęcia z różnymi profesorami z Hiszpanii.

W 1512 uzyskał stopień doktora i przeniósł się do Brugii (Belgia), gdzie poznał swoją przyszłą żonę, Marguerite Valldaura, którą poślubił w 1524 roku.

Od 1523 do 1528 Vives dzielił swój czas między Anglię, którą odwiedził sześć razy, a Brugię. W Anglii uczęszczał na dwór Henryka VIII i Katarzyny Aragońskiej oraz był guwernerem ich córki Marii. Był również profesorem w Corpus Christi College (Oxford). Związał się z angielskimi humanistami, m.in. Thomasem More.

W 1528 roku stracił przychylność Henryka VIII, stając po stronie swojej rodaczki Katarzyny Aragońskiej w sprawie rozwodu. Umieszczono go w areszcie domowym na jakiś czas, zanim pozwolono mu wrócić do Brugii.

Ostatnie 12 lat jego życia było najbardziej owocne. W tym okresie opublikował kilka dzieł, z których dziś najbardziej słynie.

Zmarł 6 maja 1540 r. w swojej rezydencji w Brugii z powodu kamieni żółciowych. Jego szczątki spoczywają w kościele św. Donacjana.

Spuścizna Juana Luisa Vives

Juan Luis Vives był tolerancyjnym katolikiem i humanistą. Troszczył się o ludzką rzeczywistość, istoty ludzkie i naszą historię. Ten wielki myśliciel był w stanie zidentyfikować sprzeczności tamtych czasów i lukę, jaką pozostawiała scholastyczna metoda nauczania, dominująca na europejskich uniwersytetach.

Dlatego promował transformację ku lepszej rzeczywistości, wyprzedzając idee przyszłych myślicieli. Wśród jego dorobku znajdujemy następujące osiągnięcia.

Reforma edukacji europejskiej

Juan Luis Vives zapisał się w historii głównie dzięki swojemu wpływowi na zmiany w podejściu do edukacji. Zakwestionował przestarzałe metody nauczania stosowane w szkołach i na uniwersytetach, które rządziły się metodą scholastyczną.

Dlatego poświęcił się reformie edukacji europejskiej, zastępując średniowieczne teksty tekstami bardziej dostosowanymi do ówczesnego słownictwa. Przybliżył także swoim uczniom łacinę i zaproponował studiowanie dzieł Arystotelesa w ich oryginalnym języku.

Pomoc społeczna dla najbardziej potrzebujących

W swoim dziele Tratado del socorro de los pobres Vives po raz pierwszy w historii analizuje i systematyzuje model pomocy ubogim, proponując, jak należy to robić. Dlatego uważany jest za pierwszą osobę, która wprowadziła w życie „zorganizowaną służbę pomocy społecznej”.

Juan Luis Vives opowiadał się za odłożeniem na bok egoizmu i indywidualizmu oraz oddaniem osobistych darów w służbę społeczności. Według autora, nigdy nie osiągnie się wspólnego dobra, jeśli grupa kieruje się sekciarskimi, przestarzałymi, demagogicznymi ideami lub pogrąża się w kryteriach kierowanych przez skorumpowanych ludzi u władzy, z którymi w taki czy inny sposób Vives pomagał walczyć.

Innowacje w dziedzinie psychologii

Z drugiej strony niektórzy autorzy uważają go za ojca współczesnej psychologii, ponieważ po raz pierwszy zaproponował katalog psychologicznych osobliwości, który miał zostać ukończony dopiero w XX wieku.

Na przykład, choć bacznie śledził idee Arystotelesa (o nieśmiertelności duszy), twierdził, że procesy życiowe duszy, podobnie jak teoria afektu, są domeną psychologii. Studiował również procesy pamięci i kojarzenia idei.

Zaproponował metodę empiryczną

Vives wyprzedził również teorie Francisa Bacona, gdy zaproponował empiryczną metodę badania zjawisk naturalnych. Postulował w związku z tym, że zewnętrzną obserwację i doświadczenie można zastosować do badania przyrody, medycyny lub początków nauki tamtych czasów.

Twierdził ponadto, że tę metodę można również rozszerzyć na poznanie ludzkiej duszy.

Najważniejsze dzieła Juana Luisa Vivesa

Vives był płodnym pisarzem, który stworzył około 60 traktatów na tematy polityczne, religijne, etyczne i pedagogiczne. Do jego najważniejszych tekstów należą:

• In pseudo dialecticus (1519), dzieło, w którym wypowiadał się przeciwko metodzie nauczania scholastyków, proponując dostosowany do ucznia system edukacyjny.
• Introductio ad sapientiam (1526), uważane za jego najważniejsze dzieło pedagogiczne.
• De subventione pauperum (1526). W tej pracy zajmował się pomocą ubogim, pozostawiając instytucjom odpowiedzialność za opiekę nad żebrakami i przywracanie włóczęgów do pracy.
• De disciplinis libri XX (1531). W tym dziele przekonywał, że celem edukacji jest dobro człowieka. Poparł tezę o wychowaniu w funkcji praktycznych potrzeb jednostki, czyli o tym, że każda zdobyta wiedza powinna mieć cel praktyczny.
• De anima et vita ( 1538). To złożona i dojrzała praca, w której zajmuje się psychologią.

Juan Luis Vives: Humanista

Juan Luis Vives znany jest z rozwiniętej i rozległej działalności humanistycznej. Jego wiedza i zmysł praktyczny wniosły znaczący wkład w filozofię, antropologię, teologię i psychologię. Ponadto był gorącym propagatorem pokoju i jedności między narodami oraz pomocy państwa dla najbardziej potrzebujących.