Gruźlica układu moczowego: diagnoza i leczenie
Gruźlica układu moczowego jest infekcją o przewlekłym rozwoju, wywoływaną głównie przez bakterię Mycobacterium tuberculosis. Może upośledzić obie nerki, powodując niewydolność nerek a w konsekwencji nawet śmierć pacjenta.
Pochodzenie tego rodzaju gruźlicy często wynika z zakażenia płuc i występuje u wielu pacjentów z gruźlicą płuc. Mycobacterium tuberculosis dociera do nerek poprzez krew, przez procesy przenikania a także drogą limfatyczną.
Gruźlica układu moczowego jest drugą najczęściej występującą postacią pozapłucną tej groźnej choroby.
Początkowe miejsca gruźlicy układu moczowego to nerki, najądrza a także prostata. Jednak z czasem również pozostała część narządów moczowo-płciowych może zostać zarażona.
Jakie objawy daje gruźlica układu moczowego
Niektóre z najczęstszych objawów gruźlicy układu moczowego to:
- Ból w okolicy nerek.
- Częste i bolesne oddawanie moczu.
- Krew w moczu
U większości pacjentów spotyka się również pozytywną reakcję na tuberkulinę i hodowlę prątka Kocha w moczu. U mężczyzn natomiast gruźlicy układu moczowego często towarzyszy zapalenie najądrza i, choć występuje rzadziej, zapalenie gruczołu krokowego.
Gruźlica układu moczowego – diagnoza
Rozpoznanie gruźlicy nerek następuje w badaniu mikrobiologicznym. Wymaga ono izolacji i hodowli Mycobacterium tuberculosis w próbkach biologicznych.
Diagnostyka mikrobiologiczna
Diagnoza mikrobiologiczna jest ustalana w trzech kolejnych etapach:
- Demonstracja pałeczek odpornych na działanie kwasu alkoholowego.
- Następnie, izolacja Mycobacterium tuberculosis w czystej hodowli.
- W niektórych przypadkach potem wykonuje się badanie wrażliwości in vitro na leki przeciwgruźlicze.
W odniesieniu do mykobakterii należy jednak wziąć pod uwagę, że wymagają one specyficznych technik barwienia. Ma ono na celu ich identyfikację z powodu dużej ilości lipidów, które posiada ich ściana komórkowa.
Ponadto bakterie te rosną wolno, dlatego hodowle w podłożu stałym powinny być inkubowane przez co najmniej 8 tygodni.
Barwienie i bezpośrednie badanie mikroskopowe jest najłatwiejszą i najszybszą procedurą i rzeczywiście może dać wstępne potwierdzenie diagnozy.
Hodowla i identyfikacja prątków
Jeśli chodzi o warunki, laboratoria mają do dyspozycji różne podłoża hodowlane: ciała stałe, ciecze radiometryczne, ciecze nieradiometryczne i dwufazowe. Obecnie jednak użycie kombinacji medium stałego i medium płynnego uważa się za jedno z najbardziej czułych i szybkich.
Jeżeli chodzi o stosowane techniki, największą skuteczność dają wirowanie lizy i techniki radiometryczne. Ich stosowanie jest wskazane u pacjentów z HIV o silnej immunosupresji a także w przypadkach gorączki nieznanego pochodzenia.
Nowe techniki diagnostyczne: amplifikacja genu DNA lub RNA
To nowe techniki, które generują miliony kopii określonego kwasu nukleinowego kompleksu Mycobacterium tuberculosis i w konsekwencji umożliwiają szybkie diagnozowanie.
Badania wrażliwości in vitro (antybiogram)
Podobnie, korzysta się również z różnych metod radiometrycznych i nieradiometrycznych do badania wrażliwości in vitro.
Diagnoza patologiczna
Diagnoza patologiczna polega natomiast na badaniu histologicznym próbek uzyskanych przez nakłucie i aspirację cienkoigłową oraz biopsję.
Jakiego leczenia wymaga gruźlica układu moczowego
W leczeniu gruźlicy układu moczowego konieczne jest skojarzenie kilku leków, aby zapobiec pojawieniu się oporności. Złe przyswajanie leku lub zaniechanie leczenia sprzyja również pojawieniu się oporności.
Ponadto leczenie należy odpowiednio przedłużyć, aby zapobiec nawrotom gruźlicy. Najlepszą metodą monitorowania odpowiedzi na leczenie jest ocena bakteriologiczna.
Leki stosowane w leczeniu gruźlicy układu moczowego dzielą się na dwie grupy w zależności od ich skuteczności, siły działania i efektów toksycznych:
Leki z wyboru do leczenia przypadków z początkowym stadium choroby:
- Bakteriocydy: izoniazyd, ryfampicyna, pirazynamid i streptomycyna.
- Bakteriostatyk: ethambutol.
Leki drugiego wyboru: charakteryzują się mniejszą aktywnością i mają więcej skutków ubocznych. Używa się ich do postaci opornych lub w specjalnych sytuacjach klinicznych.
Niektóre z nich trudno zdobyć, a ponadto wyłącznie wykwalifikowany personel medyczny może je podawać pacjentom w specjalnych warunkach. Wśród tych leków możemy wyróżnić na przykład:
- Kanamycyna
- Amikacyna
- Klarytromycyna
- Cyprofloksacyna
Niekorzystne skutki leczenia gruźlicy układu moczowego
Najczęstszym działaniem niepożądanym jest hepatotoksyczność, czyli skażenie wątroby. Ten stan może być skutkiem działania, takich leków jak izoniazyd i rifampina.
Łagodne działania niepożądane pojawiają się stosunkowo często, jednak nie wymagają odstawienia leków. Ciężkie postacie wymagają odstawienia leku lub modyfikacji schematu leczenia, ale występują tylko u 3-5% pacjentów z krótkimi schematami leczenia.
Rzeczywisty zasięg występowania i rozwój gruźlicy układu moczowego na całym świecie nie jest niestety dobrze znany.
Dlatego różnice w rozwoju choroby między pacjentami w krajach rozwiniętych i rozwijających się na dzień dzisiejszy nie zostały dobrze ustalone. Ta jednostka chorobowa ewidentnie wymaga dalszych i głębszych badań.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
-
Highsmith, H. Y., Starke, J. R., & Mandalakas, A. M. (2018). Tuberculosis. In Kendig’s Disorders of the Respiratory Tract in Children. https://doi.org/10.1016/B978-0-323-44887-1.00029-8
-
Koch, A., & Mizrahi, V. (2018). Mycobacterium tuberculosis. Trends in Microbiology. https://doi.org/10.1016/j.tim.2018.02.012
-
Daniel, T. M. (2006). The history of tuberculosis. Respiratory Medicine. https://doi.org/10.1016/j.rmed.2006.08.006
