Choroby wywoływane przez pierwotniaki - poznaj je!

Choroby takie jak malaria czy toksoplazmoza są szeroko rozpowszechnione w ogólnej w populacji. Ale czy wiesz, czym są pierwotniaki i jak wywołują te choroby?  Dowiesz się tego w tym artykule.

Objawy, takie jak gorączka, złe samopoczucie, silne wysypki skórne, a nawet tachykardie mogą wskazywać na choroby wywoływane przez pierwotniaki. Te zaburzenia drobnoustrojowe występują przede wszystkim w wyniku spożycia zanieczyszczonej wody lub ukąszeń bezkręgowców, które noszą w sobie te mikroorganizmy.

Tego typu choroby odzwierzęce zostały przeanalizowane w różnych badaniach naukowych. Czy wiesz jednak, czym dokładnie jest pierwotniak? Czy znasz najbardziej typowe choroby wywoływane przez pierwotniaki?

Zrozumienie dynamiki epidemiologicznej tych patogenów jest niezbędne, aby wiedzieć, jak ich unikać. Dlatego w tym artykule opowiemy Ci o tym więcej.

Co to są pierwotniaki?

Pierwotniaki lub protisty zwierzęce to mikroorganizmy heterotroficzne, to znaczy żywiące się materią organiczną. Najczęściej żyją w wilgotnym środowisku: albo w środowisku całkowicie wodnym, albo w powierzchownych warstwach wody na lądzie.

Według źródeł takich jak Clinical Microbiology Reviews, królestwo pierwotniaków składa się z 18 różnych typów, które obejmują około 30 000 gatunków. Najpowszechniej stosowana klasyfikacja dzieli te charakterystyczne mikroorganizmy na pięć podstawowych grup:

• wiciowce (Flagellates)
• korzenionóżki
• promienionóżki
• sporowce
• orzęski (Ciliates)

Ich rozmiar waha się od 10 do 50 mikrometrów i poruszają się za pomocą przydatków zwanych wiciami w środowisku płynnym. Badania wskazują, że wiele gatunków żyje w środowisku niezależnym. Inne natomiast specjalizują się w pasożytowaniu na ludziach i innych kręgowcach (dzikich lub udomowionych).

Choroby wywoływane przez pierwotniaki

Ze względu na charakter patogenów, choroby wywoływane przez pierwotniaki stanowią większy problem w krajach o niskich dochodach. Mogą wystąpić we wszystkich grupach populacji, niezależnie od płci czy wieku, ale częściej występują u małych dzieci.

Na przykład w badaniu przeprowadzonym w rejonie Circasia (Kolumbia) stwierdzono, że spośród 79 zbadanych dzieci aż 22% miało pasożytującego pierwotniaka Giardia lamblia w przewodzie pokarmowym. Wartość tę uważa się za bardzo wysoką, jeśli weźmie się pod uwagę wielkość próbki, na której przeprowadzono badanie.

Inne próbki statystyczne dodatkowo potwierdzają podatność niemowląt na pierwotniaki żołądkowo-jelitowe. Na przykład w badaniu przeprowadzonym w Valdivia (Chile) zaobserwowano, że spośród 219 próbek stolca niemowlęcego 34% z nich zawierało patogen Entamoeba coli.

Dane pokazują wyraźną korelację między brakiem odpowiednich warunków sanitarnych i zanieczyszczeniem odchodami wody przeznaczonej do publicznego spożycia a dużą częstością występowania patogennych pierwotniaków.

Poniżej przedstawiamy lista najczęściej występujące choroby wywoływane przez pierwotniaki.

Toksoplazmoza

To choroba wywoływana przez gatunek Toxoplasma gondii, pasożyta występującego wewnątrz komórek nosiciela. Ten pierwotniak może występować bezobjawowo u żywiciela, ale problem pojawia się, gdy zostanie przeniesiony na płód u kobiety w ciąży.

W wielu przypadkach zakażony płód może umrzeć z powodu infekcji, ale u osób zdrowych prawdopodobieństwo braku objawów wynosi 80%.

Według Global Water Pathogen Project (GWPP) w Ameryce Południowej większość zakażeń występuje poprzez skażoną wodę. Natomiast w krajach rozwiniętych i o wysokim dochodzie najczęstszą metodą zarażenia jest kontakt z kotami nieleczonymi przez weterynarzy.

Lamblioza

Jest to choroba biegunkowa wywoływana przez pierwotniaka o nazwie Giardia lamblia. Żyje w jelicie cienkim zakażonej osoby i jest przenoszony przez odchody chorego zwierzęcia lub człowieka.

Jest kosmopolitycznym pasożytem (występuje we wszystkich regionach świata) i dotyka szczególnie dzieci, które mogą cierpieć z powodu poważnego niedożywienia, jeśli nie zastosuje się odpowiedniego leczenia. Lamblioza daje takie objawy, jak ból brzucha, wzdęcia i obfita biegunka.

Trypanosomoza

Trypanosomoza lub śpiączka afrykańska to choroba wywoływana przez pierwotniaka o nazwie świdrowiec gambijski z rodzaju Trypanosoma. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wskaźnik śmiertelności szacuje się na 100% u nieleczonych pacjentów.

Infekcja powstaje pod wpływem ukąszenia przez muchę tse-tse zawierającą patogen. Wskazują na nią objawy obejmujące w pierwszej kolejności owrzodzenia skóry. Następnie chorego meczy gorączka, bóle głowy, anemia, osłabienie układu krążenia i utrata wagi.

Choroba kończy się skrajnym wycieńczeniem organizmu, na skutek którego chory zapada w sen a następnie umiera.

Malaria

Malaria to choroba zakaźna wywoływana przez pierwotniaka pasożytniczego z rodzaju Plasmodium. Patogen ten jest obiektem zainteresowania wielu organizacji pozarządowych ze względu na szerokie rozpowszechnienie malarii.

Szacuje się bowiem, że tylko w Afryce Zachodniej ponad 2 miliony ludzi umiera każdego roku z powodu tej choroby. Natomiast aż 75% tej liczby to dzieci.

Głównymi wektorami przenoszącymi tego pasożyta są komary z rodzaju Anopheles, które noszą w swoim ciele pierwotniaka i przekazują go wraz z ukąszeniem do krwiobiegu człowieka. Objawy są bardzo zróżnicowane, od gorączki i dreszczy po nudności, wymioty i odkrztuszanie krwi.

Inne choroby wywoływane przez pierwotniaki

• Leiszmanioza: wywołana przez pierwotniaki z rodzaju Leishmania. Objawy mogą obejmować wysypki i owrzodzenia skórne po śmiertelną postać, która prowadzi do zapalenia wątroby i śledziony.
• Rzęsistkowica: Jest to choroba przenoszona drogą płciową, wywoływana przez gatunek Trichomonas vaginalis. Niektóre osoby przechodzą ją bezobjawowo, a inne po zakażeniu obserwują intensywną wydzieliną śluzową z okolic intymnych i doświadczają intensywnego swędzenia.
• Balantidioza: wywoływana przez pasożyta Balantidium coli. Dociera do ludzi poprzez zanieczyszczoną wodę i żywność, a objawy zwykle obejmują łagodną biegunkę i ból brzucha.

O czym należy pamiętać w przypadku choroby wywoływanej przez pierwotniaki?

Pierwotniaki to mikroorganizmy, które na ogół występują we wszystkich środowiskach. Jednak są szczególnie rozpowszechnione w ciepłych i wilgotnych miejscach, w środowiskach o niskich dochodach i niewielkiej kontroli sanitarnej.

Ponadto wiele z wyżej wymienionych chorób występuje w krajach tropikalnych lub bardzo gorących. Głównymi wektorami przenoszenia tych chorób są bezkręgowce, takie jak komary i muchy, które obfitują w ciepłym klimacie.

Chociaż istnieją specjalne leki na każdą z wymienionych patologii, odpowiednia profilaktyka może zapobiec wystąpieniu bardzo uciążliwych objawów i dolegliwości. W tym celu nie należy spożywać wody niezdatnej do picia ani żywności bez kontroli sanitarnej.

Ponadto zaleca się stosować środki chroniące przed ukąszeniami owadów, takie jak repelenty i moskitiery.